Enflasyonun tesiriyle ticari gayrimenkullerde kiralar son iki yılda süratli yükseldi. Yüksek kiralar en çok küçük üreticiyi olumsuz etkiledi.
Ekonomim’den Emircan Yaman’ı haberine nazaran, gayrimenkul sahiplerinin TÜFE’nin çok üstünde kira artışı talep ettiklerini belirten küçük işletme sahipleri farkı mecburen müşteriye yansıttıklarını belirterek “Uygun fiyattan alsak da hak etmeyen bir pahadan satmak zorunda kalıyoruz” kelamlarıyla yüksek kiraların maliyetine dikkat çekiyor.
“MÜLK SAHİBİNİN İNSAFINA KALIYORUZ”
Son devirde kira bedellerinin esnafın kaygılı düşü haline geldiğini vurgulayan Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu (TESK) Lideri Bendevi Palandöken, “Çoğu esnafımız resmen ailesinin muhtaçlıklarını değil kirayı karşılamak için çalışıyor” tabirlerini kullandı. Konut kiralarında olduğu üzere ticari gayrimenkullerde de yüzde 25 sınırlama getirilmesi gerektiğini söyleyen Palandöken, “Herhangi bir düzenleme yapılmadığı için kira artışları büsbütün mülk sahibinin inisiyatifine kalmış durumda. Kimi mülk sahipleri vicdanlı davranırken kimileri ne yazık ki çok yüksek artırım istiyor. Bilhassa de İstanbul, Ankara üzere büyük kentlerdeki esnafımızın bu yüksek kiraları ödemesi mümkün değil” dedi.
Palandöken, yüksek kiraları karşılayamayan çok sayıda esnafın ya iş yerini kapattığını ya da daha küçük bir dükkâna geçmek zorunda kaldığını vurguladı. Esnafın sırtındaki stopaj yükünün de kaldırılmasını isteyen Palandöken, “Dükkânı kiralık olan esnaf ve sanatkârımız kâr da etse ziyan da etse işyeri kirasını ve kiradan doğan stopaj vergisini ödemek zorunda kalıyor. Olağanda kira gelirinden doğan vergiyi iş yeri sahibinin ödemesi gerekir” açıklamasında bulundu.
YÜZDE 400’E VARAN ARTIŞ TALEBİ
Gebze Ticaret Odası Lideri Abdurrahman Aslantaş, son devirde bilhassa KOBİ kümesinde kiraların çok yükseldiğini kaydederek, 8-10 bin lira kira ödeyen bir işletmeden 30-40 bin liraya yükseltmesinin istendiğini belirterek, “Kiracı bu kirayı karşılayamadığı vakit mal sahibi yerine daha yüksek fiyatlara kiracı bulabiliyor. Eser satışı yapan firmalar da kira artışlarını eserlerine yansıtmakta zorlanıyorlar. Zira yansıttıklarında rekabet avantajını kaybediyorlar” tabirlerini kullandı.
Kira artışlarının KOBİ kümesinde birtakım noktalarda yüzde 400’ü bulabildiğini aktaran Aslantaş, “Enflasyon olmayan devirlerde kiralar çok cüzi artardı. Artık enflasyon oranında bile artırım yapsanız kira bedeli çok yüksek sayılara çıkıyor. Tıpkı yeri boşaltıp yeni kiracı bulduğunda mülk sahibi 3-4 katını isteyebiliyor” dedi.
“EURO ÜZERİNDEN KİRA İSTİYORLAR”
Bazı dükkân sahiplerinin Euro’ya endeksli kira talep ettiğini aktaran bir işletme sahibi, “Ama ben Euro ile iş yapmıyorum” kelamlarıyla reaksiyonunu lisana getirirken dükkân sahibi ile 10 bin 500 lira olan kirayı 20 bin liraya yükseltmek konusunda anlaştıklarını lakin muhatabının bir gün sonra 23 bin 500 lira talep ettiğini belirterek, “Şimdi de her ay ‘Euro arttı yıl sonunda şu kadar fazla kira vereceksiniz diye bildiri atıyorlar” diye konuştu. Evvelden sanayi bölgelerinde dükkân bulunmanın neredeyse imkansız olduğunu aktaran işletme sahipleri bugün dükkanların yüzde 10’una yakının boş olduğunu hatırlattılar.
Yüksek masraflar nedeniyle dükkanını kapatmayı değerlendirdiğini söyleyen bir öbür işletmeci ise, “Kazandığım her şeyle kirayı çıkartmaya uğraşıyorum. Bu türlü bir durumda neden dükkân çalıştırayım ki?” diye soruyor. İşletme sahipleri kimi mal sahiplerinin dava açmakla tehdit ettiğini hatta kaba kuvvete başvuranların dahi bulunduğunu aktarıyorlar.
TİCARİ GAYRİMENKULÜN İLANDA KALMA MÜHLETİ UZADI
Zingat Satış ve Ticari Genel Müdür Yardımcısı Eser Karaismailoğlu, fiyatlardaki süratli artışı takiben kiralarda da birebir halde artışların görüldüğünü, lakin ticari gayrimenkullerde kira sınırlaması olmaması nedeniyle artışın daha süratli olduğunu vurguladı. Karaismailoğlu, ilan fiyatlarından yola çıkarak Türkiye genelinde yüzde 140-150 bandında artışlar olduğunu aktardı. Yüksek kiralar nedeniyle mal sahibi ve işletmeci ortasında ihtilafların çıkabildiğine dikkat çeken Karaismailoğlu, ayrıyeten yüksek kira talebi nedeniyle ticari gayrimenkullerin ilanda kalma müddetlerinin de uzadığına dikkat çekti. Karaismailoğlu, “Fiyatlar arttığı için pazarlama müddetleri uzadı. Ticari tarafta ortalamada 90 günlerin üzerini görmeye başladık. Genel manada esasen piyasada ilanda kalma müddetleri çok uzamış durumda” dedi.
patronlardunyasi.com
