TCMB Para Siyaseti Konseyinin 21 Aralık’taki toplantısına ait özet yayımlandı.
Özette, global enflasyonun yakın periyotta gerileme gösterirken, hala uzun devir ortalamalarının ve merkez bankalarının gayelerinin üzerinde seyrettiği belirtilerek, “PPK toplantı devrine nazaran tüketici enflasyonu gelişmiş ülkelerde yüzde 3,36 seviyesinden yüzde 2,67 düzeyine, gerilerken, gelişmekte olan ülkelerde ise Rusya’da meydana gelen yükselişin tesiri ile yüzde 6,08 seviyesinden yüzde 6,16 seviyesine sonlu artış kaydetmiştir. Bu bağlamda enflasyon, gelişmiş ülkelerde yüzde 2, gelişmekte olan ülkelerde ise ortalama yüzde 3,5 olan gayelerin üzerinde seyretmeye devam etmektedir.” denildi.
2023 yılı son çeyrek ortalama yıllık enflasyonun, gelişmiş ekonomilerde yüzde 3,2, gelişmekte olan ülkelerde ise yüzde 6,4 düzeyinde gerçekleşmesinin beklendiği aktarılan özette, öte yandan çekirdek enflasyonun, bir evvelki PPK devrine nazaran gelişmiş ülkelerde yüzde 3,97’den yüzde 3,76’ya, gelişmekte olan ülkelerde ise yüzde 6,50’den yüzde 6,48’e gerilediği bildirildi.
Özette, “Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Euro Bölgesi’nde 2023 yılı son çeyrek ortalama yıllık enflasyon beklentisi, sırasıyla yüzde 3,2 ve yüzde 2,9 iken; çekirdek enflasyon beklentisi sırasıyla yüzde 3,5 ve yüzde 3,9 düzeyindedir.” tabiri yer aldı.
Emtia fiyatlarının son devirde genele yayılan bir düşüş sergilese de jeopolitik riskler, finansal şartlar ve arz taraflı faktörlerin, petrol fiyatlarında oynaklığın sürmesine yol açtığına işaret edilen özette şunlar kaydedildi:
“Varil başına Brent petrol fiyatları bir evvelki PPK toplantısından bu yana 73-83 ABD doları bandında hareket sergilerken, Avrupa doğal gaz fiyatları için gösterge niteliğinde olan TTF’de (Title Transfer Facility) ise aşağı istikametli bir seyir izlenmiştir. Emtia Fiyat Endeksi’nin mevcut düzeyi, son 10 yılın ortalamasının yüzde 25,6 üzerindedir. Endeks geçen yıl ulaştığı en yüksek düzeye nazaran yüzde 29 gerilemiştir. Emsal halde geçen yıl ulaştığı zirve noktasına nazaran yüzde 15,9 gerileme kaydeden Ziraî Emtia Fiyat Endeksi, son 10 yılın ortalamasının yüzde 10,1 üzerindedir. Bu durum, besinin tüketici sepeti içerisindeki yüksek hissesi nedeniyle enflasyon üzerinde hala tesirli olmaktadır.
Çekirdek enflasyonun ve enflasyon beklentilerinin yüksek düzeyleri global enflasyonun bir müddet daha merkez bankalarının maksatlarının üzerinde seyretmeye devam edeceğini ima etmektedir. Buna rağmen, ABD Merkez Bankası (Fed) başta olmak üzere gelişmiş ülke merkez bankaları irtibatlarında bilhassa çekirdek enflasyondaki düşüşe vurgu yaparken, orta vadeli enflasyon iddialarını de düşürmüşlerdir. Bunun sonucunda, 2024 yılında faiz indirimlerinin daha erken başlayabileceği istikametinde beklentiler güçlenirken, siyaset faizlerinin mümkün seyrine ait öngörüler de aşağı taraflı güncellenmiştir.
“PARASAL SIKILAŞMA SÜREÇLERİNİN SONUNA ULAŞILDI”
Takip edilen 12 gelişmiş ülke merkez bankası son 22 ayda toplamda 172 toplantı yapmış, bu toplantıların 107 adedinde siyaset faizleri artırılmıştır. Birebir devirde takip edilen 15 gelişmekte olan ülke merkez bankası toplamda 254 toplantı yapmış, bu toplantıların 107 adedinde siyaset faizleri artırılmıştır. Uygulanan para siyasetinin sonucunda global finansal şartlar değerli oranda sıkılaşırken, son devirde faiz artırım kararlarının frekansı azalmış ve birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülke merkez bankası mali sıkılaşma süreçlerinin sonuna ulaşmıştır. “
Rusya’da enflasyonun artış eğiliminin sürmesi nedeniyle merkez bankasının faiz artırmaya devam ettiği, bununla birlikte, tüketici enflasyonunda meydana gelen düşüş ile Brezilya, Peru, Şili ve Macaristan merkez bankalarının faiz indirim süreçlerine devam ettiği anımsatılan özette, Kolombiya Merkez Bankası’nın da uzun bir mühlet sonra birinci sefer siyaset faizini indirdiği hatırlatıldı.
Özette, “Enflasyonun düzeyleri ve merkez bankalarının siyaset irtibatları göz önüne alındığında, kelam konusu ekonomilerde siyaset faizlerinin düşen enflasyona nazaran ayarlanmaya devam edeceği fakat nakdî sıkılığın enflasyondaki düşüş eğilimini sürdürecek halde korunacağı beklenmektedir.” tabirleri yer aldı.
“KÜRESEL BİLEŞİK PMI GÖSTERGESİ KASIM AYINDA BİR EVVELKİ AYA KIYASLA 0,4 PUAN YÜKSELEREK 50,4 OLMUŞTUR”
PPK Toplantı Özeti’nde, global büyüme görünümündeki yatay seyre karşın iş gücü piyasalarındaki sıkılığın devam ettiğine işaret edilerek, şunlara vurgu yapıldı:
“Türkiye’nin dış ticaret ortaklarının ihracat hisseleriyle yüklendirilen global büyüme endeksi bir evvelki PPK toplantısı devrine kıyasla hayli hudutlu bir seviyede azalış kaydetmiştir. Endeksin 2023 yılı için kestirim edilen büyüme oranı ocak ayındaki taban düzeyin yaklaşık 0,3 puan üzerinde olup yüzde 1,6 seviyesindedir. Kelam konusu endeksin 2022 yılındaki yüzde 3,5 olan büyüme oranı göz önüne alındığında, Türkiye’nin dış talebini etkileyen global büyüme görünümünde yıllık bazda kayda kıymet bir yavaşlama gözlenmektedir.
Öte yandan, Global Satınalma Yöneticileri Endeksi (Purchasing Managers’ Index- PMI) datalarının kasım ayında sonlu da olsa yükseldiği görülmektedir. Kasım global imalat sanayi PMI verisi bir evvelki aya nazaran 0,5 puan, global hizmetler PMI verisi ise 0,2 puan artmış ve anılan datalar sırasıyla 49,3 ve 50,6 seviyelerinde gerçekleşmiştir. Böylelikle, global bileşik PMI göstergesi kasım ayında bir evvelki aya kıyasla 0,4 puan yükselerek 50,4 olmuştur. Global PMI bilgilerindeki artış hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler kaynaklı olarak gerçekleşmiştir.
Ancak global PMI datalarının ekim-kasım devrine ilişkin ortalama bedelleri evvelki çeyrek ortalamaları ile karşılaştırıldığında, bahsi geçen bilgilerde bilhassa yılın birinci yarısına kıyasla bir gerileme göze çapmaktadır. Bilhassa yılın birinci yarısında global iktisadi faaliyetin en değerli itici gücü olan hizmetler bölümüne dair PMI dataları hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler kümesi için ekim-kasım devrinde besbelli bir halde gerilemiştir.
Türkiye’nin değerli ticaret ortaklarından Avro Bölgesine ilişkin bileşik PMI göstergesi aralık ayında bir evvelki aya nazaran 0,6 puan azalarak 47 olmuş ve eşik pahanın altında seyretmeye devam etmiştir.”
Özette, Avro Bölgesi’nde bir evvelki aya kıyasla aralık ayında imalat sanayi PMI verisinin değişmediği, hizmetler PMI verisinin 0,7 puan gerilediği ve bahsi geçen göstergelerin sırasıyla 44,2 ve 48,1 düzeylerinde gerçekleştiği bildirildi.
Üçer aylık periyotlar prestijiyle değerlendirildiğinde Avro Bölgesi bileşik PMI verisinin yılın son çeyreğinde bir evvelki çeyreğe nazaran 0,5 puan gerileyerek 47 olduğu aktarılan özette, “Bu durum Avro Bölgesi’nde iktisadi faaliyette üçüncü çeyrekte yaşanan sakinliğin yılın son çeyreğinde de devam ettiğine işaret etmektedir. Çin iktisadında ise bileşik PMI verisi kasım ayında hem imalat sanayi hem de hizmetler dalı kaynaklı olarak 1,6 puan yükselerek 51,6 olmuştur. Bununla birlikte, Çin bileşik PMI verisinin ekim-kasım ortalaması bir evvelki çeyreğe nazaran 0,7 puan gerilemiş ve 50,8 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu gelişmeler çerçevesinde, global iktisadi faaliyette üçüncü çeyrekte yaşanan yavaşlamanın son çeyrekte de devam ettiği ve global iktisadın üçüncü çeyreğe emsal bir büyüme görünümü sergilediği varsayım edilmektedir.” bilgisi yer aldı.
“6 KASIM-8 ARALIK ORTASINDAKİ 5 HAFTADA GOÜ PAY SENEDİ PİYASALARINDA 15,9 MİLYAR DOLAR PORTFÖY GİRİŞİ GERÇEKLEŞMİŞTİR”
Özette, “Gelişmiş ülke merkez bankalarının daha uzun bir müddet sıkı para siyaseti duruşunu sürdüreceği beklentisinin yanı sıra global risk iştahındaki dalgalanmalar ve Çin iktisadına yönelik belirsizliklerin tesirli olduğu ağustos-ekim devrinde (31 Temmuz-03 Kasım 2023) gelişmekte olan ülkeler (GOÜ) pay senedi piyasalarından 54,6 milyar dolar, tahvil piyasalarından ise 5,4 milyar dolarlık net çıkış gözlenmiştir.” denildi.
Takip eden periyotta, ABD’de enflasyonun ekim ayının akabinde kasım ayında da düşüşünü sürdürerek yüzde 3,1 düzeyine gerilemesine ek olarak Fed’in aralık toplantısındaki irtibatının tesiriyle global risk iştahında kayda bedel bir toparlanma görüldüğüne dikkat çekilen özette, “Bunun sonucunda, 6 Kasım-8 Aralık ortasındaki 5 haftada GOÜ pay senedi piyasalarında 15,9 milyar dolar, tahvil piyasalarında ise 3,6 milyar dolarlık portföy girişi gerçekleşmiştir. Son periyotta gelişmiş ülkelerde çekirdek enflasyon eğilimindeki düşüşün istikrar kazanması ve arz istikametli baskıların azalmaya devam etmesi, emtia fiyatlarının düşük seyri ile birleşerek global enflasyon görünümünün güzelleşmesine neden olmuştur. Jeopolitik riskler, nakdî sıkılığın seviyesi ve gelişmiş ülke merkez bankalarının faiz indirim süreçlerine başlama zamanlaması, önümüzdeki periyotta global iktisadın seyri açısından belirleyici olacaktır.” değerlendirmesi yer aldı.
“DOĞAL GAZ TESİRİ HARİÇ TUTULDUĞUNDA TÜKETİCİ FİYATLARI ARTIŞ ORANINDAKİ YAVAŞLAMA EĞİLİMİ SÜRMÜŞTÜR”
“Tüketici fiyatları kasım ayında yüzde 3,28 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 0,62 puan artışla yüzde 62,0 olmuştur. Kasım ayında hudutlu bir artış kaydeden manşet enflasyon son Enflasyon Raporu’nda sunulan görünümle uyumlu seyretmektedir.” sözleri yer alan özette şunlara işaret edildi:
“Doğal gazda bedelsiz kullanım hududunun (ilk 25 metreküp) aşılmasıyla, doğal gaz kaleminden aylık tüketici enflasyonuna gelen tesir varsayımlarla uyumlu gerçekleşerek 1,01 puan olmuştur. Doğal gaz tesiri hariç tutulduğunda tüketici fiyatları artış oranındaki yavaşlama eğilimi sürmüştür. Döviz kurları istikrarlı seyrederken, global güç fiyatları eylül ayı sonlarında ulaştığı düzeylerden gerilemeye devam etmektedir. Buna rağmen, yurt içi talebin mevcut düzeyi, hizmet fiyatlarındaki katılık ve jeopolitik riskler enflasyon baskılarını canlı tutmaktadır. Alt kümelerin yıllık enflasyona katkıları, güç kümesinde 1,74 puandan 3,13’e (1,39 puan artış), alkol, tütün ve altın kümeleri toplamında 2,59 puandan 2,90’a (0,31 puan artış), hizmet kümesinde 23,4 puandan 23,5’e (0,16 puan artış) yükselirken, besin ve alkolsüz içecekler kümesinde 17,8 puandan 17,0’a (0,84 puan azalış) ve temel mal kümesinde 15,8 puandan 15,4’e (0,40 puan azalış) gerilemiştir. Besin ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları kasım ayında yüzde 2,78 oranında artış kaydederken bu kümede yıllık enflasyon 4,83 puan düşerek yüzde 67,2 olarak gerçekleşmiştir.
Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle, meyve fiyatlarında ölçülü yükseliş ve zerzevat fiyatlarında ise gerileme kaydedilmiştir. Taze meyve ve zerzevat hariç besinde ise fiyat artışları gücünü korumuştur. Başka işlenmemiş besin kümesinde bakliyat, pirinç ve beyaz et kalemleri kasım ayında fiyat artışlarıyla öne çıkmıştır. Bu devirde, işlenmiş besin kümesinde aylık artış güçlenmiş, süt ve süt eserleri, işlenmiş et eserleri, katı-sıvı yağlar ile konserve zerzevat eserlerindeki fiyat yükselişleri dikkat çekmiştir. Güç fiyatları kasım ayında yüzde 9,98 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 9,58 puan artışla yüzde 21,2 olmuştur. Kasımda, 25 metreküpü bedelsiz olarak kullandırılan doğal gaz kaleminde tüketim artışına paralel olarak sepete yansıyan fiyatlar yükselmeye devam ederek güç kümesi fiyatlarını üst istikametli etkilemeyi sürdürmüştür. Bu çerçevede, kasım ayında doğal gaz kalemi aylık manşet enflasyonu 1,01 puan üste çekmiştir.”
Özette, “Doğal gazın aylık enflasyon üzerindeki katkısının aralık ayında zayıflayacağı öngörülmektedir. Ham petrol fiyatlarındaki gelişmeleri takiben bu periyotta akaryakıt fiyatları yüzde 1,06 oranında gerilemiştir. Global güç fiyatlarına paralel bir formda katı yakıtlarda fiyat artışı yüzde 1,95 ile yavaşlamış, bu devirde tüp gaz fiyatları ise yataya yakın seyretmiştir. Kasım ayında şebeke suyu fiyatlarındaki artış yüzde 2,90 ile evvelki aya kıyasla bariz ölçüde yavaşlamıştır.” tabirlerine yer verildi.
“YILLIK ENFLASYON LOKANTA-OTEL ALT KÜMESİNDE GERİLERKEN, KİRA BAŞTA OLMAK ÜZERE BAŞKA ALT KÜMELERDE YÜKSELMİŞTİR”
PPK Toplantı Özeti’nde, hizmet kümesi fiyatlarının kasım ayında yüzde 2,76 arttığı, küme yıllık enflasyonunun 1,06 puan yükselerek yüzde 89,7 düzeyine ulaştığı belirtilerek, yıllık enflasyonun lokanta-otel alt kümesinde gerilediği, kira başta olmak üzere başka alt kümelerde yükseldiği bildirildi.
“Hizmet kümesi kira hariç incelendiğinde, yıllık enflasyonun yataya yakın seyrettiği gözlenmektedir. Kira alt kümesinde aylık bazda artışın yüzde 5,97 ile bir evvelki aya kıyasla sürat kesmesi dikkati çekmiş, öbür taraftan alt küme yıllık enflasyonu 5,14 puan yükselişle yüzde 105,8 olarak gerçekleşmiştir.” denilen özette şu bilgilere yer verildi:
“Cep telefonuyla yapılan görüşme ve internet fiyatlarında devam eden yükselişlerle, haberleşme hizmetlerinde aylık fiyat artışı yüzde 5,20 ile güçlenmiş, alt küme yıllık enflasyonu yüzde 60,6 olmuştur. Lokanta-otel alt kümesinde yemek hizmetlerinde aylık fiyat artışı yavaşlarken, konaklama fiyatlarındaki düşüş devam etmiştir. Başka hizmetler alt kümesinde kasım ayında fiyatlar yüzde 1,73 ile ölçülü bir oranda artarak bu kümede yavaşlamanın sürdüğüne işaret etmiştir.
Akaryakıt fiyatlarındaki gerilemenin de tesiriyle ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar görece yatay seyretmiştir. Temel mal kümesi yıllık enflasyonu 0,81 puan düşüşle yüzde 52,2 olmuştur. Alt kümeler bazında incelendiğinde, fiyat artışının sağlam mallarda evvelki aya emsal biçimde sonlu bir oranda gerçekleştiği, giysi ve ayakkabıda ise mevsimsel eğiliminin tersine gerilediği izlenmiştir. Yıllık enflasyon, sağlam mallarda gerilerken öbür alt kümelerde yükselmiştir. Sağlam mal (altın hariç) alt kümesinde fiyat artışı yüzde 0,66 ile zayıf seyretmiş, elektrikli ve elektriksiz konut aletleri fiyatları gerilerken, araba ve mobilya fiyatları ölçülü bir formda yükselmiştir. Giysi ve ayakkabı alt kümesinde fiyatlar yüzde 0,38 gerilemiş, yıllık enflasyon 1,62 puan yükselerek yüzde 39,7 olmuştur.
Diğer temel mallarda fiyatlar yüzde 2,66 ile son iki aya misal bir oranda yükselmiş, yıllık enflasyon 0,72 puan artarak yüzde 50,1 olarak gerçekleşmiştir. Aylık enflasyonun ana eğilimindeki düşüş sürmektedir. Mevsimsellikten arındırılmış aylık artışlar kasım ayında B ve daha bariz olarak C göstergesinde yavaşlamıştır. Bu görünüm, yayılım endeksi, Medyan ve SATRIM göstergelerinde gözlenen düşüşler ile de teyit edilmektedir.
Mevsimsellikten arındırılmış B ve C endekslerinin üç aylık ortalama artışları 2022 yılının şubat ayında sırasıyla yüzde 8,79 ve yüzde 8,65 ile en yüksek noktasına çıkarken, 2023 yılı kasım ayı prestijiyle sırasıyla yüzde 3,49 ve yüzde 3,61 düzeylerinde gerçekleşmiştir. Kasım ayında B ve C endeksinin mevsimsellikten arındırılmış artış oranları ise, sırasıyla yüzde 2,56 ve yüzde 2,57 olarak ölçülmüştür. Tüketici enflasyonu yayılım endeksi kasım ayında azalış eğilimine devam etmiş, ekim ayında tarihî ortalamanın 1,4 standart sapma üzerinde olan kıymet 0,5 standart sapmaya gerilemiştir.”
“ÖNCÜ GÖSTERGELER, ENFLASYONUN ANA EĞİLİMİNDE KASIM AYINDAKİ DÜZEYLERİN KORUNDUĞUNA İŞARET ETMEKTEDİR”
Özette, öncü göstergelerin, enflasyonun ana eğiliminde kasım ayındaki düzeylerin korunduğuna işaret ettiği belirtilerek, öncü bilgilere nazaran, aralık ayında güç kümesi fiyat artışı yüksek olmakla birlikte bir evvelki aya kıyasla yavaşladığına işaret edildi.
Bu gelişmede doğal gaz kaleminin tesirli olduğu bildirilen açıklamada “Bununla birlikte, mevsimsel tüketim artışına bağlı olarak bedelsiz kullanım ölçüsünü aşan kullanımların ölçülen fiyatlara yansımasıyla kasım aylık enflasyonunu 1,01 puan üst çeken tesirin aralık ayında 0,33 puan civarına gerileyeceği iddia edilmektedir.
İşlenmiş besin alt kümesinde ise evvelki aya kıyasla fiyat artışlarında yavaşlama gözlenirken, işlenmemiş besin fiyat artışında zerzevat ve kırmızı et gelişmelerine istinaden güçlenme gözlenmektedir. Hizmet kümesi aylık enflasyonunun öngörüldüğü üzere daha katı bir seyir izleyeceği, temel mal alt kümesinin ise sağlam tüketim malları kaynaklı olarak bir ölçü artış sergileyeceği öngörülmektedir. Aylık enflasyon, başta minimum fiyat olmak üzere fiyat ayarlamaları ve vakte bağlı fiyat belirleme eğilimi yüksek kalemlerin tesiri ile ocak ayında yükselecektir. Enflasyon Raporu iddialarına de yansıtılmış olan aylık enflasyondaki kelam konusu artışın şubat ayı ve sonrasında yavaşlayarak, yılın birinci yarısında enflasyonun ana eğilimindeki düşüşe yakın seyredeceği varsayım edilmektedir.” denildi.
patronlardunyasi.com
