Rapora nazaran, artan borçlanma maliyetleri, yüksek enflasyon ve jeopolitik gerginlikler üzere kuvvetli şartlar altında, birleşme ve satın alma süreç hacminde ve süreç sayısında düşüş yaşandı. Pandemi sonrası 2021’de yaklaşık 4,7 trilyon dolara ulaşan global birleşme ve satın alma piyasası, 2023’te üst üste ikinci kere daralmaya devam etti. Süreç hacmi, yıllık yüzde 25 civarında değerli bir düşüşle 2,3 trilyon dolara gerileyerek son 5 yıllık ortalama olan 3,2 trilyon dolarının altına düştü.
10 YILIN EN DÜŞÜK SEVİYESİ
Eş vakitli olarak, süreç sayısı son 10 yılın en düşük düzeyine geriledi. Sıkılaşan iktisat siyasetleri, süregelen jeopolitik tansiyonlar ve artan enflasyon tehdidi üzere faktörler yavaşlamanın temel nedeni olarak öne çıktı. Türkiye’de ise son 3 yıldır istikrarlı bir ivme kazanan birleşme ve satın alma piyasası 2022 yılında gerçekleşen 11,5 milyar dolardan 8 milyar dolara geriledi.
Toplam süreç hacminde yaşanan yüzde 30 küçülmeye karşın yabancı yatırımcılar 96 adet süreç ve 5,2 milyar dolarlık hacimle geçmiş yıllara emsal düzeyde bir ilgiyi korudular. Tarihî trendin bilakis milyar dolarlık sürecin bulunmadığı 2023’te, büyük süreçlerin sayısı azaldı. Yılın süreç kıymeti açıklanan en büyük süreçleri ortasında, birden fazla yabancı yatırımcılar tarafından gerçekleştirilen Getir (500 milyon dolar); Tofaş – Stellantis (445 milyon dolar); Tatneft – Aytemiz (336 milyon dolar) süreçleri yer aldı.
TÜRK YATIRIMLARINDA YÜZDE 50 DÜŞÜŞ
Bu periyotta Türk yatırımcıların süreç hacmi bir evvelki yıla nazaran yaklaşık yüzde 50 oranında azaldı. Satın alma süreçlerinde hayli temkinli davranan finansal yatırımcılar 22 adet başarılı çıkış süreci gerçekleştirdi. Toplam 5,2 milyar dolar fiyatındaki yabancı yatırımcı süreç hacminin kıymetli bir kısmı (4,4 milyar dolar) stratejik yatırımlardan kaynaklandı. Bu durum, Türkiye pazarının yabancı stratejik yatırımcılar nezdindeki cazipliğini vurguladı. Buna karşılık Türk yatırımcıların gerçekleştirdiği süreçlerin toplam pahası yüzde 52’lik kıymetli bir düşüşle 2,8 milyar dolara geriledi.
EN BÜYÜK HİSSE AVRUPA’DAN
Avrupalı yatırımcıların Türkiye’ye yönelik yatırımları 2,5 milyar dolar düzeyine ulaştı. Avrupa Bölgesi’nden gelen yatırımcılar yabancı süreçlerinin yüzde 55’ini oluşturdu. Avrupalı yatırımcıların yabancı yatırımcı süreçleri içindeki hissesi artarak yüzde 48’e yükseldi (2022’de yüzde 41). Evvelki yıllara misal biçimde, 53 süreç gerçekleştiren Avrupalı yatırımcıları, 15 süreçle Kuzey Amerikalı yatırımcılar takip etti. Körfez yatırımları toplam 14 süreçte 1,5 milyar ABD doları oldu. Dikkat çeken süreçler ortasında Vitol-BP Türkiye Petrolleri, DHL Grubu-MNG Kargo ve TotalEnergies-Rönesans Güç süreçler yer aldı.
GİRİŞİM SERMAYESİ TEKNOLOJİ VE OYUNA ODAKLANDI
Teşebbüs sermayesi ve melek yatırımcılar, 222 adet süreçte yaklaşık 844 milyon dolar fiyatında yatırım kaydetti. Bu süreç kıymetinde yaklaşık yüzde 47’lik ve süreç sayısında yaklaşık yüzde 3’lük bir düşüşe işaret ediyor. Sektörel dağılıma bakıldığında teşebbüs sermayesi ve melek yatırımcı süreçlerinin yüzde 54’ü teknoloji, oyun, internet ve taşınabilir hizmetlere odaklandı. Oyun bölümündeki süreç kıymetinin 2022’de 643 milyon dolardan 2023’te yaklaşık 133 milyon dolara gerilemesine karşın, oyun kesimi 30 süreçle ivmesini korudu.
BÜYÜK ÖLÇEKLİ SÜREÇLER AZALDI
Büyük ölçekli süreçlerin azaldığı 2023 yılında ortalama süreç büyüklüğü, 2022’deki ortalamanın altında kalarak, 20 milyon dolar olarak gerçekleşti. Açıklanan bedellere nazaran en büyük on sürecin hissesi, yaklaşık yüzde 30 (2022’de yüzde 48) oranında oldu. Süreçlerin çoğunluğu orta ölçekli ve küçük erken etap yatırım segmentinde gerçekleşti. Süreç pahası 10 milyon doların altında olan 306 süreç toplam süreç sayısının yüzde 76’sını oluşturdu. Fakat bu süreçler toplam süreç hacminin sadece yüzde 6’sını temsil ediyordu.
ENERJİ, SANAYİ VE TEKNOLOJİ YENİDEN ÖN PLANDA
2023 yılında yatırımcıların ilgisini çeken dallarda geçmiş yıllara benzeri biçimde teknoloji kesimi sayıca sıralamada öne çıktı. 85 süreç ile başkan olan teknoloji bölümünü internet ve taşınabilir hizmetler (38), finansal hizmetler (38), güç (31), oyun (30), imalat (28) ve sıhhat (26) kesimleri izledi. Güç dalı, 31 süreç ve 570 milyon dolar süreç bedeliyle birinci sırada yer aldı. Fosil yakıt bazlı petrol ve doğalgaz dağıtım alanında en büyük iki güç süreci (bp ve Aytemiz) dışında, giderek daha fazla yatırımcı güç dönüşümü teması altında birleşme ve satın almalara yöneldi. TotalEnergies-Rönesans Güç süreci yenilenebilir güce odaklanan kıymetli bir yatırım oldu.
HALKA ARZLARDAN 3,3 MİLYAR DOLAR
Türkiye pazarında azalan finansman imkanları, küçük yatırımcının yararlı yatırım arayışı, daha geniş yatırımcı ağına ve gelişen yatırım platformlarının tesiriyle halka arzlarda artış yaşandı. Finansmana erişimde yaşanan zorluklar ve yüksek borçlanma maliyetleri nedeniyle şirketler, büyüme için kaynak sağlamak gayesiyle sermaye piyasasına yöneldi.
Ayrıca, yüksek enflasyon ortamında, ferdi yatırımcılar, tasarruflarını müdafaa gayesiyle Borsa İstanbul’u tercih ettiler. Kişisel yatırımcıların Borsa İstanbul’daki hissesi 2019 yılı başından bu yana iki katına çıktı. Piyasaya açıklanan bilgilere nazaran Aralık 2023 prestijiyle 54 şirket muvaffakiyetle halka açıldı ve toplam yaklaşık 3,3 milyar doların üzerinde kaynak elde edildi.
“2024 DAHA MÜSPET OLACAK”
Deloitte Türkiye Birleşme ve Satın Alma Hizmetleri Önderi Hasret Ulaş, bu yıl hem global hem de lokal birleşme ve satın alma süreçlerinde daralma yaşandığını söyledi. Ulaş, “Öncelikle, 2023 yılında Türkiye’de gerçekleşen genel seçimler, yıkıcı sarsıntı felaketi ve jeopolitik riskler üzere etkenler yatırım faaliyetlerinin yavaşlamasına ve süreçlerde sakin geçen bir yıla yol açtı.
Türkiye piyasası güçlü vakitlerin akabinde çok süratli toparlanabiliyor. 2024 yılının birinci yarısında mahallî seçimler gerçekleşecek, uygulanan iktisat siyasetlerinin da meyvelerini vermeye başlaması bekleniyor. Ayrıyeten global iktisatta istikrarın sağlanması ve finansman piyasalarının rahatlaması ile 2024 için daha olumlu bir beklenti içine girebiliriz” dedi. Deloitte Türkiye Birleşme ve Satın Alma Hizmetleri Yöneticisi His Doğançay da Türkiye piyasasında son yıllarda stratejik yatırımcı trendlerinin, bilhassa kur riski temelinde ihracat odaklı ambalaj, kimya ve otomotiv üzere sanayi şirketleri etrafında şekillendiğini söyledi.
Doğançay “Stratejik yatırımların merkezinde yer alan sanayi bölümü, yatırımcıların radarında kıymetli bir pozisyona sahip. Türkiye’nin stratejik pozisyonu, rekabetçi iş gücü ve gelişmiş endüstriyel altyapısı, yatırımcılara fırsatlar sunarak birleşme ve satın alma süreçlerinin temel desteğini oluşturuyor” biçiminde konuştu.
patronlardunyasi.com
