İmalat sanayi işyerlerinin ezici çoğunluğu kredi faizleri ve ünite maliyetlerinde yükseliş beklerken, iç ve dış piyasadan alınacak siparişlerde artış bekleyenler ile istihdam ve üretim artışı öngörenlerin oranları düşük çıktı. Beş sanayiciden yalnızca biri üretimi artırma, birebir orandaki bir kesim ise düşürme eğiliminde. Buna karşılık her iki sanayiciden biri artırım yapma eğiliminde.
Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine nazaran, Merkez Bankası, her ay imalat sanayi işyerlerinde gerçekleştirdiği İktisadi Yönelim Anketi’nin aralık ayı sonuçlarını yayımladı. Aralıkta 1.735 işyerinde yapılan ankete verilen yanıtlar incelendiğinde, sanayicilerin yüzde 23,1’i gelecek üç ayda (Ocak-Mart 2024) toplam siparişlerde artış beklerken, yüzde 56,5’inin değişiklik öngörmediği, yüzde 20,4’lük bir bölümün ise düşüş beklediği görüldü. İç piyasa siparişlerinde artış bekleyenler, sanayi işyerlerinin yüzde 23,7’sini, düşüş bekleyenler yüzde 19,6’sını; ihracat siparişlerinde artış bekleyenler yüzde 20’sini, düşüş bekleyenler yüzde 18,9’unu oluşturuyor. Sanayicilerin yüzde 63,3’le ezici çoğunluğu gelecek üç ayda ortalama ünite maliyetlerinin; yüzde 53,6’ya ulaşan kıymetli bir kısmı de kısa vadeli TL kredi faizlerinin yükseleceğini bekliyor. Buna bağlı olarak sanayicilerin yüzde 50’lik kısmı gelecek üç ayda eserlerine artırım yapacağını bildiriyor.
ÜRETİM AZMİNDE GERİLEME
Ekonomik faktörlerdeki beklentiler, sanayicilerin üretim azmine de yansıyor. Ankete nazaran gelecek üç ayda üretim hacminde artış öngörenlerin oranı yüzde 20,8’de kalırken, yüzde 60,9’luk bir kesim mevcut seviyesini müdafaa, yüzde 18,3’lük bir kesim ise üretimini kısma eğiliminde.
Her ay yapılan ankette, gelecek üç aylık devirlerde üretimi artırma eğilimindeki işyerlerinin bu yıl ocak ayında yüzde 25 olan oranı, izleyen periyotta yükselerek seçim ayı mayısta yüzde 35,7 ile aylar prestijiyle bu yılın en yüksek seviyesine ulaşmıştı. Lakin bu oran, izleyen aylarda ise daima düşerek aralıkta yılın en taban düzeyine indi. Bu datalar, seçim öncesi genel beklentilerdeki güzelleşme paralelinde üretim artışı istikametinde oluşan güçlü gücün giderek gerilediği ve 2024 başında taban noktaya indiğini ortaya koydu. Bu ortada aralık itibarıyla son üç aya ait ölçümler de bu periyottaki performans durumunun gelecek periyoda yönelik beklentilerdeki bozulmada tesirli olduğunu gösteriyor. Son üç ayda ‘üretimim arttı’ diyen işyerlerin haziranda yüzde 29’a kadar çıkan oranının kasımda yüzde 26,5’e ve aralık ayında ise sert düşüşle yüzde 17,3’e kadar indiği; buna karşılık tıpkı devirde ‘üretimim düştü’ diyenlerin kasımda yüzde 11,6 olan oranının aralıkta yüzde 17,7’ye çıktığı dikkati çekiyor.
YATIRIM HEYECANI DA DÜŞÜK
Geçmiş on iki aya (2023 yılına) kıyasla gelecek on iki ayda (2024) daha fazla yatırım harcaması öngörenlerin oranı yüzde 26,5 olarak ölçüldü. Buna karşılık yüzde 10’luk bir kesim gelecek on iki ayda yatırım harcamalarını kısacağını bildirdi. Aralık 2022 anketinde gelecek on iki ayda (2023) evvelki on iki aya nazaran daha fazla yatırım harcaması yapacağını bildirenlerin oranı yüzde 28,7 ile daha yüksek çıkmıştı.
Bulunduğu sanayi kolunda bir ay önceye kıyasla genel görüşünün daha optimist olduğunu söz eden işyerlerinin oranı aralıkta yüzde 8,9 olurken, daha kötümser olanların oranı yüzde 15,4’le bunun yaklaşık iki kat üzerinde bulunuyor.
Gelecek üç ayda (2024 birinci çeyrek) istihdamı artırma eğiliminde olanların oranı yüzde 15,4 olurken, mevcut istihdam seviyesini koruyacak olanların oranı yüzde 78, azaltma eğilimi bildirenlerin oranı ise yüzde 6,6 çıktı.
Bu ortada sanayicilerin gelecek on iki ayda (2024) üretici fiyatları bazında (ÜFE) enflasyon beklentisi yüzde 58,8 olarak ölçüldü.
SANAYİDE KAPASİTE KULLANIMI DÜŞTÜ
Merkez Bankası’nın İktisadi Yönelim Anketi ile belirlenen sonuçlara nazaran aralık ayında imalat sanayi genelinde mevsimsel tesirlerden arındırılmış kapasite kullanım oranı, evvelki aya nazaran 0,2 puan düşerek yüzde 77,3’e indi. Mevsimsel tesirlerden arındırılmamış kapasite kullanım oranı da evvelki aya nazaran 0,5 puanlık düşüşle yüzde 77,5 seviyesinde oluştu. Kapasite kullanım oranı evvelki aya nazaran tüketim mallarında 0,6 puan düşerek yüzde 74, bu kapsamda güçlü tüketim mallarında 1,1 puan düşüşle yüzde 72,3, dayanıksız tüketim mallarında 0,4 puan düşüşle yüzde 74,4 oldu. Orta mallarında 0,2 puanlık düşüşle yüzde 76,5’e gerileyen kapasite kullanımı, yatırım mallarında da 1,5 puan düşerek yüzde 77,4’e geriledi.
İNŞAAT KESİMİ İNANCINDA SERT DÜŞÜŞ
Bu ortada Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), hizmet, perakende ticaret ve inşaat dallarına ilişkin inanç endekslerinin aralık ayı sonuçlarını açıkladı.
Buna nazaran hizmet bölümü inanç endeksi aralıkta evvelki aya nazaran yüzde 3,8 düşerek 103,9’a, inşaat kesimi inanç endeksi yüzde 4,8 düşerek 82,9’a gerilerken, perakende ticaret dalı inanç endeksi yüzde 0,7’lik bir artışla 110 seviyesinde oluştu. Mevsim tesirlerinden arındırılmış itimat endeksleri ise aralık ayında evvelki aya nazaran; hizmet kesiminde yüzde 1,2 oranında artarak 112,3, perakende ticaret kesiminde yüzde 4,5 artarak 116,8 olurken, inşaat kesiminde yüzde 3,3 oranında azalarak 88 pahasını aldı.
REEL KESİM İTİMADINDA GERİLEME
İktisadi Yönelim Anketi ile yapılan belirlemelere nazaran Gerçek Kesim İtimat Endeksi aralıkta evvelki aya nazaran 1,1 puan düşerek 99,1’e geriledi. Endekste yılın en yüksek seviyesi ise 108,3’le mayıs ayında kaydedilmişti. İzleyen periyotta daima düşen endekste, mayıstan bu yana yaşanan 9,2 puanlık gerileme, seçimlerden bu yana gerçek kesim inancında bariz bir düşüş yaşandığına işaret ediyor. Mevsimsellikten arındırılmış gerçek kesim itimat Endeksi de aralıkta evvelki aya nazaran 0,5 puan düşerek 103,4’e geriledi.
patronlardunyasi.com
