Mantarlar konusunda doğru bilinen yanlışlar

Türkiye, konusunda çok güçlü bir coğrafya.

Mantar toplayarak tüketen ve geçimini sağlayan azımsanmayacak bir kitle var.

Uzmanlar, tabiatta yetişen mantarlara ait yanlışsız bilinen yanlışlar ve zehirlenme riski konusunda vatandaşları uyardı.

Türkiye’nin birçok yerinde olduğu üzere kasım ve aralıkta ortalamanın üzerinde yağış alan İzmir ve etrafındaki ormanlık alanlarda, birçok mantar çeşidi ortaya çıktı.

Özellikle hafta sonları toplumsal medya üzerinden bir ortaya gelen kümeler, tabiatta mantar aramaya çıkıyor.

Hava koşulları martarın yetişmesi için verimli

Mantar bilimci (mikolog) Jilber Barutçiyan, bu sene sonbahardaki hava kaidelerinin mantarların randımanını artırdığını söyledi.

Barutçiyan, kulaktan dolma bilgilerle mantar toplayanların risklere dikkat etmesi gerektiğini lisana getirdi.

“Çıntar çabuk bozulur”

Son periyotta İzmir etrafında halk ortasında “çıntar” olarak bilinen mantar tipinin çokça tüketildiğini söz eden Barutçiyan, şu bilgileri verdi:

Çıntar, raf ömrü çok kısa olan bir mantar. Çok çabuk bozulan bir mantar. Mantarlar da öbür besin hususları üzere bozuk oldukları vakit zehirlenmelere yol açıyor. Ölümcül olmasa bile besin zehirlenmelerine yol açıyorlar. Bilinçsiz toplanıyor mantarlarımız, bunun için de maalesef zehirlenmelerle karşılaşabiliyoruz.

“Kulaktan dolma bilgiler zehirliyor”

Halk ortasında dolaşan, mantarlar konusundaki genellemelerin tümünün yanlış olduğunu aktaran Barutçiyan, şöyle konuştu:

Mantar toplayanlar ortasında ‘Köylüler biliyor.’ üzere bir telaffuz de var. Zehirlenmelerin yüzde 90’ı kırsaldan geliyor. Bilseler herhalde kendi kendilerini zehirlemezler. Maalesef yenen, zehirli ya da öldürücü tipleri birbirinden ayırt etmek için hiçbir geçerli metot, teknik, püf noktası, kısa yol diye bir şey yok. Mantarı bilimsel bir netlikle tanımlayıp yeni bir kaynaktan yenebilirliğini denetim etmiyorsanız, kulaktan dolma bilgilerle mantarı tüketiyorsanız maalesef zehirlenme ihtimaliniz çok yüksek.

“Et yerine mantar yiyorum” diyenler kendisini kandırıyor

Mantarın bir deposu olduğu düşünüldüğünü, bunun da yanlış bilgi olduğunu kaydeden Barutçiyan, şunları söyledi:

Mantarların yalnızca kıvamları ete benzediği için tarih boyunca protein deposu olarak görülmüşler. Mantarların içinde doğal ki az ölçüde da olsa protein var. Ama bu proteinler insan bedeni tarafından özümsenmeyen çeşitler. Yani ‘Et yerine mantar yiyorum.’ derseniz yalnızca kendinizi kandırırsınız. Protein alamazsınız. Mantarlar yalnızca birtakım vitaminler ve kimi mineraller açısından çok varlıklı bir besin kaynağı fakat onun dışında pek bir besleyici özellikleri yok.

“Dünyada 60 bin civarında mantar tipi var”

Dünyada 60 bin civarında mantar çeşidinin tanımlandığını belirten mantar araştırmacısı Sevim Şahin, Türkiye’de de çok sayıda cinsin bulunduğunu lisana getirdi.

“Uzman nezaretinde toplayın”

İzmir’in bu yıl çok yağış aldığını ve son 5 yıldır görülmeyen ya da çok az görülen mantarların çıkmaya başladığını kaydeden Şahin, şöyle konuştu:

Yağışların artması ve mantarların bu kadar çok olması, bilhassa son devirlerde toplumsal medyada da mantar kümelerinin artmasıyla birlikte dağ taş insan doldu neredeyse. Beşerler, gerek ekonomik açıdan gerekse tabiatta spor yapmak için mantar toplamaya gidiyor lakin bu zehirlenmelere yol açabiliyor. En büyük sorun, insanların mantarları, tanımadan, bilmeden ‘Komşum söyledi.’, ‘Köylü tanıyor.’, ‘Biz kızartıp yedik.’, ‘Yumurta kırıp yiyin.’ üzere tavsiyelere uyarak yemeleri. En değerli şey mantarları yüzde 100 tanımadan tüketmemek. Mantarları toplarken kesinlikle bir uzman nezaretinde toplamak gerekiyor. Hobi emelli fotoğraf çekebiliriz, onları gözlemleyebiliriz lakin tüketmeyi düşünüyorsak kesinlikle bir uzmandan yardım almak gerekiyor.

“Çok zehirli mantarlar çok hoş kokulu ve çok lezzetli olabilir”

Şahin, halk ortasında birçok yanlış bilginin dolaştığını anlatarak, kelamlarını şöyle tamamladı:

Halkımız genelde şu biçimde düşünüyor, ‘Zehirli mantarı sütle kaynatırsak zehri sarfiyat.’, ‘Kurutulursa zehri masraf.’, ‘Mantarı sümüklü böcek yediyse ya da kurtlar yediyse o mantar zehirli değildir.’, ‘Mantarı gümüş kaşıkla kaynatırsak ve kaşık kararırsa zehirli lakin kaşık kararmazsa zehirsiz.’, ‘Zehirli mantar ile zehirli olmayan mantar yan yana yetişmez.’ üzere birçok gerçek bilinen yanlışlara sahipler. Bu manada bunlar doğal ki mantar zehirlenmeleri riskini artırır. Mantarın latifesi yok. Çok zehirli mantarlar çok hoş kokulu ve çok lezzetli olabilir. Çok zehirli mantarlar, salyangozlar ve öbür canlılar tarafından sevilerek tüketilir. Onlar için toksit değil lakin bizim için öldürücü olabilir. Mantarın kurutularak, ayranla yenerek, sütle kaynatılarak zehri giderilmez.