Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), 2008 Ekim ayından itibaren sigortalı çalışmaya başlayan memurlar dahil herkesin sigortalı çalışma öncesindeki askerlik müddetlerini borçlanmaları halinde sigorta başlangıç tarihini borçlandıkları gün kadar öne çekiyor. Birebir uygulama 2008 öncesi çalışmaya başlayan SSK ve BAĞ-KUR’lular ile yurt dışı borçlanması yapanlar için de geçerli.
SGK, 2008 Ekim ayından evvel memuriyete başlayanların memuriyet öncesindeki askerlik müddetlerinin borçlanılması halinde ise borçlanılan müddetleri emekli aylığına sayıyor fakat daha erken emekli olmasını sağlayan emeklilik şartlarının belirlenmesinde dikkate almıyor. SGK’dan taleplerine olumsuz yanıt alan memurlar mevzuyu Ombudsman’a taşıyarak tahlil arıyorlar.
UZMAN ÇAVUŞ OMBUDSMAN’A BAŞVURDU
Geçen yıl mart ayında Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi ile yaş şartı kaldırılınca 5434 Sayılı Kanun’a tabi memurlar açısından askerlik borçlanmasının emeklilik şartlarının belirlenmesinde dikkate alınması hususu daha fazla kıymet kazandı. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç‘ın haberine nazaran birinci sefer 4 Aralık 2000 tarihinde 5434 Sayılı Kanuna tabi olarak misyona başlayan bir uzman çavuş, memuriyetten evvelki askerlik müddetleri için borçlanma yaptığını lakin EYT’den yararlandırılmadığını belirterek Ombudsman’a başvurdu.
8 Eylül 1999 tarihinden evvel çalışmaya başlayan memurlar SSK ve BAĞ-KUR’lular üzere kademeli yaşa tabi bulunuyor. Kademeli yaş geçen yıl mart ayında çıkartılan EYT kanunu ile kaldırıldığı için 8 Eylül 1999 tarihinden evvel çalışmaya başlayan ve 9000 prim gününü tamamlamış bulunan memurlar çabucak emekli olabiliyorlar. Birinci sefer çalışmaya 4 Aralık 2000 tarihinde başlayan uzman çavuş, askerlik borçlanması mühletinin dikkate alınarak kendisinin de EYT’den yararlandırılması gerektiğini belirtti.
SGK: ASKERLİK BORÇLANMASI 5434’E TABİ MEMURLARIN SİGORTA BAŞLANGICINI ÖNE ÇEKMİYOR
Ombudsman, uzman çavuşun talebiyle ilgili olarak Toplumsal Güvenlik Kurumu’ndan açıklama istedi. SGK’dan gelen yazıda, 8 Eylül 1999 tarihinden sonra 5434 Sayılı Kanuna tabi çalışmaya başlayanların emekli aylığına hak kazanabilmesi için 25 hizmet yılının yanı sıra bayan ise 58, erkek ise 60 yaşını tamamlaması gerektiği, bu nedenle uzman çavuşun kademeli yaşa tabi olmasının mümkün olmadığı belirtildi.
5434 Sayılı Kanunda, borçlanmak suretiyle geçen müddetlerin sigortalılık başlangıcını geriye götüreceğine ve borçlanılan müddetlerde geçerli olan kanun kararlarına nazaran emekli olabileceklerine dair karar bulunmadığı kaydedildi.
SGK’nın yazısında, borçlanmanın toplumsal sigortacılığın temel prensiplerine karşıt, aktüeryal istikrarları bozan istisnai bir hak olduğu, istisnai hakların da hukukta dar yorumlandığı görüşü savunuldu. Kanun koyucunun kimi durumlarda borçlanmanın sigortalılık başlangıcını geriye götüreceğini özel olarak düzenlediği, gerçekten SSK ve BAĞ-KUR’lular için ilgili kanunlarda açıkça bu istikamette düzenlemeye yer verildiği vurgulandı. Meğer 5434 Sayılı Kanun’da bu istikamette bir düzenleme olmadığı tabir edildi.
Bazı kamu vazifelilerinin 5510 Sayılı Kanunla 2008 ekim ayından itibaren çalışmaya başlayanlara tanınan haktan yararlanarak sigortalılık başlangıç tarihinin geriye götürülmesi gerektiğini sav ettiğine dikkat çekilen yazıda, 5510’daki kararın birinci kez 2008 Ekim ayından itibaren çalışmaya başlayanları kapsadığı, uzman çavuş 2000 yılında misyona başladığından 5434 Sayılı Kanuna tabi olduğu söz edildi.
Uzman çavuşun kademeli yaş uygulamasına tabi olma talebinin toplumsal güvenlik ıslahatlarının temel gayesine da muhalif olduğu, erken emeklilik, fiili çalışmada geçmeyen mühletlere tanınan kolay borçlanma imkanları üzere konuların toplumsal güvenlik sistemlerinin aktüeryal açıdan sürdürülebilir olmasını olanaksız kıldığı görüşü savunuldu.
SGK’nın yazısından da görüleceği üzere askerlik borçlanmasının sigorta başlangıç tarihini öne çekme uygulamasından herkes yararlanıyor lakin yalnızca 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu’na tabi memurlar yararlanamıyor.
OMBDUSMAN EYT’DEN YARARLANDIRILMASI İÇİN TAVSİYE KARARI ALDI
Kamu Denetçisi Celile Hasret Tunçak, başvuruyu “hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönünden” kıymetlendirdi. Borçlanma sürecinin sigortalılık başlangıcını geriye götürüp götürmeyeceği değerlendirmesinin ilgili kanunla kurulan sistemin yapısına uygun olarak yapılması gerektiğini vurguladı. Buna nazaran, SGK’nın sigortalılık başlangıcının geriye çekilmemesi tarafındaki sürecinde hukuka karşıtlık bulunmadığı fakat borçlanılan müddetin emeklilik kurallarının hesabında dikkate alınmamasının hukuka ters olduğunu belirtti.
Kamu Başdenetçisi Erdem malkoç bu kıymetlendirme sonrası uzman çavuşun borçlandığı askerlik müddetlerinin gözönüne alınarak emeklilik kaideleri bakımından kademeli yaş unsuru kapsamında belirlenen emeklilik kaidelerinin hesabında dikkate alınması tarafında SGK’ya tavsiye bulundu. Öbür bir sözle EYT düzenlemesinden yararlandırılarak yaş dışındaki emeklilik şartlarını yerine getirmesi halinde emeklilik hakkı sağlanmasını tavsiye etti.
SGK, 5434 Sayılı Kanunda “Borçlanma mühletleri sigorta başlangıç tarihini öne çeker” formunda açıkça karar bulunmadığı için 2008 Ekim öncesi vazifeye başlayan memurların talebine olumsuz cevap veriyor. Fakat, 5434 Sayılı Kanun’da, borçlanma mühletinin sigorta başlangıcını öne çekemeyeceğine dair de bir karar bulunmuyor. Genelge değişikliği ile hakkın sağlanmasının önünde bir pürüz bulunmuyor.
