ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesinin (NASA) “Mars’ta hayatı arama” çalışmalarına araştırmalarıyla katkı sunan bilim insanları, Salda Gölü’ndeki çalışmalarını sürdürüyor.
İstanbul Teknik Üniversitesinden Prof. Dr. Nurgül Balcı ve Kaliforniya Üniversitesinden Prof. Dr. Timothy Lyons’un içinde yer aldığı bilim insanlarından oluşan araştırma kümesi, Salda Gölü’ne gelerek bilimsel araştırmalar için müdafaa altına alınan gölün Beyaz Adalar Bölgesi’nde incelemede bulundu.
Salda Gölü’nün Mars’taki jezero kraterine benzerliğinin saptanmasının akabinde araştırmanın ikinci evresine geçen bilim insanları, Mars’ın iklim ve jeolojik geçmişini tespit etmek için Salda Gölü’nün su ve çökelinin (tortu) jeokimyasını inceleyerek numuneler alıyor.
NASA tarafından fonlanan yaklaşık 30 bilim beşerinin bulunduğu bir araştırma grubunun liderliğini yürüten Kaliforniya Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Timothy Lyons, AA muhabirine, uzun yıllar dünya ve tarihi hakkında çalışmalar yaptığını söyledi.
Lyons, gezegenlerde hatta güneş sisteminin dışında hayat keşfetmek için dünyanın oluşum tarihini kullandığını belirterek, üzerinde çalıştığı hususların ve “Ötegezen”le ilgili keşifleri için kullandığı araştırma fonunun büyük bir kısmının NASA tarafından sağladığına değindi.
NASA’nın Mars’tan getirilmeyi planladığı örnekler olduğuna işaret eden Lyons, “Dünyada topladığımız numunelerden elde ettiğimiz datayı, Mars’tan gelen asıl malzemeler üzerinde de emsal ölçümler yaparsak ve benzerliklere ulaşırsak o vakit Mars atmosferiyle ilgili çıkarımlar yapmaya başlayabiliriz” tabirlerini kullandı.
Lyons, Salda Gölü’nün su kimyası, pH kuralları ve Mars’takilere benzeyen kayaları nedeniyle çok özel bir yer olduğuna dikkati çekerek, şöyle devam etti:
“Bu göldeki kimyasal özellikler, 3 milyar yıl evvelki Mars’taki pahalar üzere olabilir. Bu yüzden sık sık dünyada Mars’ı keşfedebileceğimiz benzerlikte yerler arıyoruz. Salda bu özellikte dünyadaki en güzel yer. Daha da övmek gerekirse çalıştığım NASA topluluğunda, bilhassa de iş arkadaşlarımla yaptığım araştırma nedeniyle bu göle çok ilgimiz var. Mars’ın geçmişini ve mümkün ‘yaşamı’ anlayabilmek için Türk bilim insanlarıyla Salda Gölü’nde ölçümler yapmaya, teknikler geliştirmeye ve alınan numuneleri laboratuvarlarda incelemeye devam edeceğimizden uzun yıllar uzunluğu bu göle büyük ilgi olacak.”
‘SALDA İÇLERİNDE EN İYİSİ’
NASA için çalışan bilim insanlarının dünya üzerinde araştırma yaptığı birçok yer olduğuna değinen Lyons, “Örneğin çok kuru olduğu için Güney Amerika’daki Atacama Çölü, çok asitli olduğu için İspanya’daki Rio Tinto (kızıl nehir) ve Salda üzere öteki yerler var. Salda içlerinden en yeterlisi. Bu nedenle NASA bilim insanları, Türk bilim insanlarıyla çalışmak için her vakit buraya gelecek zira burası çok özel bir yer. Etraftaki kayalar, su kimyası, iklimi, hayatla bağlantısı, yaşama gereksinim duyan ya da duymayan beyaz gereçler, ömrü gerektiren ya da gerektirmeyen yapısı nedeniyle çok özel” diye konuştu.
Lyons, Salda Gölü ve etrafını doğal kaidelerinden uzaklaştıran büyük oranda değişim olmasına müsaade verilirse gölü göl yapan doğal koşullardan kopmaya başlayacağı ihtarında bulunarak, gölün Mars çalışmalarına daha çok katkı sağlaması için güzel korunması gerektiğine işaret etti.
Türkiye’nin göl etrafında aldığı müdafaa tedbirlerini gördüğü için keyifli olduğunu lisana getiren Lyons, gelecek kuşaklardaki bilim insanlarının da gölden faydalanması için ziyaretçilerin burayı bulduğu üzere bırakmasının ve burada hiçbir şeyi değiştirmeden denetimli ziyaret etmelerinin sağlanmasının kıymetli olduğunun altını çizdi.
İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Jeomikrobiyoloji- Biyojeokimya Araştırma Kümesi Başkanı Prof. Dr. Nurgül Balcı da tüm dünyadaki bilim topluluğunun Salda Gölü’ne olan ilginin her geçen gün arttığını anımsattı.
Özellikle NASA’yla alakası olan bilim insanlarıyla, Mars misyonundan ötürü Salda’yla ilgilendiklerini belirten Balcı, “Çalışmalarımızın ikinci etabında bir birikim oluşturduk. İnsanların ilgisini çekebilecek ya da Salda’nın neden kıymetli olduğunu Türk bilim insanları olarak ortaya koyan küme olduk. Dünyadan farklı birçok bilim insanı aslında burayla ilgileniyor. Mars’la ilgili bilgilerimiz giderek arttığı vakit buradan elde ettiğimiz datalarla karşılaştıracağımız datalar oluşuyor. Karşılaştırılacak bilgiler arttıkça Salda’nın ehemmiyeti daha da ortaya çıkıyor” tabirlerini kullandı.
‘BİRBİRİNE BENZİYOR ARTIK BUNU BİLİYORUZ’
Mars’ın iklimi nasıldı, nereden su geldi, neden su bitti, su kimyası nasıldı üzere pek çok soruya yanıt arıyoruz, yeni bilgiler elde etmeye çalışıyoruz. Bu formda çalışma devam ediyor, bence uzun bir müddet burada bilimsel çalışmalar burada devam edecek” değerlendirmesinde bulundu.
