100 yıl evvelki o refahta, İngiltere’ye yaptıkları kırmızı et ihracatının büyük hissesi vardı. Bugün ise içinde bulundukları ekonomik kriz nedeniyle Dünya Bankası’nın kişi başı gayrı safi yurtiçi hasıla listesinde 70.’liğe gerilemiş durumdalar.
Artık ülkedeki pek çok kişi, çayırlarda otlamaya devam eden ineklerin etini satın alamıyor. Oriana,“Çok güç durumdayız. Daima ay sonunu nasıl getireceğiz diye düşünüyoruz” diyor ve ekliyor:
“Biftek ülkesiyiz lakin paramız sadece tavuk almaya yetiyor.” Hatta tavuk da artık bir lüks haline gelmiş.
Ülkede geçen yıl yıllık enflasyon yüzde 211 ile 30 yılın tepesine çıkmıştı. Sırf Aralık’taki aylık enflasyon yüzde 25 oldu. Genç çift kızları Ciara, Samir’in ebeveynleri ve erkek kardeşiyle küçük bir meskeni paylaşıyor.
Faturaları ödeyebilmek için büyük bir uğraş harcamaları gerekiyor. Besin fiyatlarının yanı sıra kira, elektrik ve ulaşım maliyetleri de her ay artıyor. Her şeyin fiyatı artarken kuryelik yapan Samir’in geliri ekonomik kriz nedeniyle azalmış. Sokaklardaki insanların artan çaresizliği de onu endişelendiriyor.
“Elinizden cep telefonunuzu almak için sizi öldürebilirler” diyor. Resmi datalara nazaran Arjantin’de nüfusun yüzde 40’ından fazlası yoksulluk sonu altında. Pek çokları, gerçek oranın daha yüksek olduğunu düşünüyor.
Oriana da, Samir de Arjantin’in yeni önderi Javier Milei’ye oy verdi. Çok sağcı Milei geçen yıl oyların yüzde 55’ini alarak iktidara geldi.
Samir, “O halkın sıkıntılarını anlıyor. Arjantin’in enflasyonla uğraş için gereksinimi olan kişi o” diyor.
Milei Arjantin iktisadını dönüştürmeyi umuyor
Lakin herkes bu kadar emin değil. 12 adet tatlıcı ve bakkal zinciri olan Claudio Paez bir vakitler başarılı bir iş insanıydı. Ancak halkın alım gücünün düşmesi sonucu dükkanlarını kapatmak zorunda kalmış. Bugün sadece iki dükkanı açık ve işlerin daha da berbatlaşmasını bekliyor:
“Ekonomik problemler üç ay daha devam ederse masraflarım gelirlerimden daha fazla olacak.” Maddi sıkıntılar karşısında halk yeni tahliller üretmeye çalışıyor. Claudio’nun dükkanlarından birinin yanına park eden bir minivan 1 ABD dolarına 12 yumurta satıyor. İlgi yüksek, aracın önünde kuyruk oluşmuş. Lakin polisin gelip bu kayıt dışı satışı cezalandırmasından korkan satıcı, fazla kalamadan hareket ediyor.
Buenos Aires sokakları hâlâ 19. yüzyıldaki süratli ekonomik büyüme periyodunda yapılmış gösterişli binalarla dolu. Ama önlerinde kayıt dışı sokak satıcıları ve korsan taksiler bekliyor. Salta Ulusal Üniversitesi’nin resmi dataları kullanarak yaptığı bir tahlil, işgücünün yarısının gayrı resmi bir biçimde çalıştığını gösteriyor.
Seçimden çabucak evvel eski hükümetin çıkardığı bir yasa sonucu ülkede gelir vergisi ödeyen kişi sayısı oldukça azaldı. Bu, kasasında para kalmamış ve gelire muhtaçlığı olan bir ülke için makus haber. Arjantin kazandığından daha fazlasını harcıyor.
Uluslararası Para Fonu’na (IMF) borcu 44 milyar dolar civarında. Tıpkı vakitte IMF’ye en fazla borcu olan ülke pozisyonunda.
Claudio Paez iktisadın daha da berbatlaşmasını bekliyoruz
Cumhurbaşkanı Milei ekonomik krize cevap verdiğini söylüyor. İktisat eğitimi alan Milei, özgür piyasanın sınırlanmaması ve devletin küçülmesi gerektiğini savunuyor.
Seçim kampanyasında maliyetleri düşürme konusundaki kararlılığının bir sembolü olarak elinde gerçek bir testere sallaması çok dikkat çekmişti. Arjantin Merkez Bankasını kapatacağını ve mahallî para ünitesi pezo’yu kullanımdan kaldırıp yerine Amerikan dolarını getireceğini vaat etmişti.
Her iki fikir de bugün geri plana itilmiş durumda; bilhassa de hükümetin dolar problemi çekmesi nedeniyle. Bunun yerine, Milei rekabet gücünü artırmak için pezoyu yarı yarıya devalüe etti. Ve bakanlıkların sayısını da emsal ölçüde azalttı. Sıra kamu harcamalarına geldi.
Analist Sergio Berensztein, “Son 30 yıldır çılgınlar üzere para basıyoruz, bu yüzden bu kadar yüksek enflasyonla karşı karşıyayız. Artık birinci defa sorunu anlayan bir liderimiz var” diyor.
Berensztein, tek tahlilin bütçeyi dengelemeye çalışmak olduğunu; hükümetin yıl sonuna kadar bunu gerçekleştirmeye kelam verdiğini söylüyor. Fakat sürecin “sert” olacağını da ekliyor.
Milei net bir oy farkıyla iktidara gelmiş olsa da partisinin Kongre’de çoğunluğu yok. Hatta bir çoğunluktan hayli uzaklar. Özgürlük Gelişimi isimli partisi 2021’deki yasama seçiminde sandalyelerin sırf yüzde 15’ini kazanabilmişti. Buna ek olarak ülkedeki güçlü muhalefet, sendikalarda tesirli.
Sendikalar geçen hafta bir genel grev yaptı ve ülkede on binlerce insanın katıldığı büyük şovlar düzenledi.
Danışmanlık şirketi Cafeidas Group’tan Juan Cruz Diaz, Milei’nin önerdiği değişikliklerin ülkeye ziyan verebileceğini söylüyor:
“Milei’ye oy verenlerin birden fazla bir değişim istiyordu. Ancak bu, iktisat ve devlet yapısına dair liberter yaklaşımını destekledikleri manasına gelmiyor.” Kongre önümüzdeki hafta Milei’nin tekliflerini oylayacak.
Kabul edilip edilmeyeceklerini kestirmek sıkıntı. Dahası kabul edilseler bile enflasyonun düşeceğinin bir garantisi yok. Ve seçmenler için en değerli mevzu da enflasyonun düşmesi.
Diaz, yeni devlet liderinin iktisattaki durumu değiştirip insanlara nefes aldırması için “birkaç ayı olduğunu” söylüyor. Milei’nin seçmenleriyle balayı kısa sürecek üzere gözüküyor.
patronlardunyasi.com
