Emeklilik, sigortalılık mühleti, prim ödemeleri ve işe başlama tarihine nazaran farklı formlarda gerçekleşir. Erkeklerin emekli olabilmesi için 25 yıl, bayanların ise 20 yıl sigortalılık müddeti gerekir. Ayrıyeten, her iki cinsiyet için de belli bir prim ödeme mecburiliği bulunmaktadır. Emeklilik yaşını öne çekmek için ise kimi yollar var. İşte erken emeklilik formülleri!
ON YIL PRİMLE EMEKLİLİK
Kısmi emeklilik, 15 yıl sigortalılık mühleti ve 3600 gün prim ödeme kuralını sağlayanların yararlanabileceği bir emeklilik çeşididir. Bu durumda bayanlar 58, erkekler 60 yaşında emekli olabilirler. Bu koşullar, 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanları kapsamaktadır.
Daha farklı bir anlatımla, kısmi emeklilik, sigortalılık müddetini doldurmuş lakin yaş koşulunu şimdi karşılamamış olan bireylerin emekli olabilmesini sağlayan bir sistemdir. Bu sistemde, sigortalılık müddeti 15 yıl ve prim ödeme gün sayısı 3600’dür. Bayanlar için yaş kaidesi 58, erkekler için ise 60’tır. Bu kaideler, 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanların yararlanabileceği formda düzenlenmiştir.
9 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olanların kısmi emeklilik için yararlanabileceği kurallar ise farklıdır. Bu durumda, sigortalılık mühleti 25 yıl ve prim ödeme gün sayısı 4500’dür. Yaş koşulu ise değişmemiştir.
MALULEN EMEKLİLİK
İş gücünün en az yüzde 60’ını kaybeden şahıslar, malulen emekli olabilir. Bu durumda, en az 1800 gün prim ödemek ve SGK’dan alınacak sıhhat raporuna sahip olmak gerekir. Yaş koşulu aranmaz, lakin malulen emeklilik alanlar çalışamaz.
DOĞUM YAPAN BAYANLAR İÇİN 6 YIL ERKEN EMEKLİLİK
Kadın çalışanlar, doğum borçlanması sayesinde emeklilik yaşını öne çekebilirler.
Doğum borçlanması, bayanların doğum nedeniyle iş hayatından uzak kaldıkları mühletleri prim ödemesi olarak saydırmalarına imkan tanır.
Her doğum için 720 gün borçlanma hakkı bulunan bayanlar, bu haklarını üç çocuk için kullanabilirler. Bu da toplamda 2160 gün yani yaklaşık 6 yıl erken emeklilik manasına gelir.
Doğum borçlanmasından yararlanabilmek için çocukların sigortadan evvel doğmuş olması gerekir.
ERKEKLER İÇİN ASKERLİK
Erkekler için askerlik müddetleri, emeklilik şartlarını etkileyebilir.
Sigortalı olmadan evvel yapılan askerlik mühleti, prim kazanmaya imkan tanır. Bu müddet için borçlanma yapılması halinde, sigorta başlangıç tarihi borçlanılan gün kadar geri çekilir. Bu da erken emeklilik imkanı sağlar.
Örneğin, 18 ay askerlik yapan bir erkek, bu süreyi borçlanırsa, sigorta başlangıç tarihi 540 gün geriye çekilir. Bu durumda, 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan erkek, 58 yerine 56 yaşında emekli olabilir.
Engelli emeklilik, en az yüzde 40 engellilik oranına sahip olan çalışanların yararlanabileceği bir emeklilik tipidir. Bu durumda, yaş kaidesi aranmaz, lakin 15 yıl 3600 gün prim ödeme kaidesi aranır. İşe giriş tarihine nazaran bu müddet 18 yıl 4680 güne kadar çıkabilir.
Engelli emeklilik hakkından yararlananlar çalışmaya devam edebilir ve maaşları kesilmez.
Daha farklı bir anlatımla, engelli emeklilik, engelli çalışanların, yaş kaidesine bakılmaksızın emekli olabilmelerini sağlayan bir sistemdir. Bu sistemde, prim ödeme gün sayısı 15 yıl 3600’dür. İşe giriş tarihine nazaran bu mühlet 18 yıl 4680’e kadar çıkabilir.
YIPRANMA PAYI
Yıpranma hissesi, ağır işlerde çalışan bireylerin, çalışma şartlarının olumsuz tesirlerini telafi etmek emeliyle verilen bir haktır. Bu hak kapsamında, ağır işlerde çalışan şahıslar, sigortalılık müddetlerine muhakkak oranda gün ekleyerek ve işe girişlerini geri çekerek emekli olabiliyorlar.
Yıpranma hissesi, her meslek kümesi için farklı oranlarda uygulanmaktadır. Örneğin, madenciler için her yıl için 180 gün yıpranma hissesi uygulanmaktadır. Bu durumda, 30 yıl sigortalı olan bir madenci, yıpranma hissesi sayesinde 5400 gün prim ödemek yerine 3600 gün prim ödemek suretiyle emekli olabilir.
Yıpranma hissesinden yararlanmak için, ağır işlerde çalışan şahısların SGK’dan yıpranma hissesi talebinde bulunması gerekmektedir. Bu talebin kabul edilmesi halinde, şahısların sigortalılık mühletlerine yıpranma hissesi oranında gün eklenir ve işe giriş tarihleri geri çekilir.
İşe giriş tarihinin geri çekilmesi, emeklilik yaşını düşürür. Örneğin, 30 yıl sigortalı olan bir madenci, yıpranma hissesinden yararlanarak işe giriş tarihini 5 yıl geri çekebilir. Bu durumda, kişi 55 yaşında yerine 40 yaşında emekli olabilir.
