Yabancıların Türkiye’ye sermaye yatırımlarında gerileme sürerken 2023, yabancıların gayrimenkul talebinin de süratle azaldığı bir yıl oldu. Vatandaşlık kampanyalarının da tesiriyle son yıllarda süratle artarak sermaye yatırımlarını yakalayan yabancıya gayrimenkul satış gelirinde mart ayından bu yana ise kesintisiz ve sert bir düşüş süreci yaşandı.
On bir aylık gelir 3,3 milyar dolarla evvelki yılkinin yüzde 41 altında kaldı. Merkez Bankası’nın açıkladığı Ocak-Kasım 2023 periyodu ödemeler istikrarı datalarına nazaran, yurt dışı yerleşiklere gayrimenkul satışlardan elde edilen döviz geliri bu periyotta 3 milyar 346 milyon dolarla, evvelki yılın tıpkı dönemindekinin yüzde 41 altına indi. 2022’nin birinci on bir ayında yabancıya gayrimenkul satışından 5 milyar 668 milyon dolar döviz girişi kaydedilmişti.
NİSAN’DAN İTİBAREN SERT DÜŞÜŞ YAŞANDI
Banka’nın, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nden elde ettiği ve yurt dışı yerleşiklerin alımını yaptıkları gayrimenkullerin bedeli üzerinden toplulaştırılmış datalara nazaran hesapladığı kelam konusu gelirler, 2023’ün birinci çeyreğinde evvelki yılın eş periyoduna nazaran yüzde 28,2 artarken, nisandan itibaren ise kesintisiz sert düşüş periyodu yaşandı.
Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine nazaran, yabancıya gayrimenkul satış geliri geçen yıl, evvelki yılın tıpkı aylarına nazaran nisanda yüzde 62,3, mayıstaki yüzde 40, haziranda yüzde 81,6, temmuzda yüzde 31,6, ağustosta yüzde 53,6, eylülde yüzde 50,7, ekimde yüzde 43,4, kasımda yüzde 47,4 düşüş gösterdi.
Yabancı gayrimenkul yatırımları, son yıllarda başta Ruslar ve Orta Doğu ülkeleri yurttaşları olmak üzere yabancıların konut alımları ile süratli bir artış göstermişti. 2000’li yılların başlarında toplam direkt yatırım girişlerinde küçük bir hisseye sahip olan yabancı gayrimenkul yatırımları yoluyla Türkiye’ye giren döviz ölçüsü, 2022’nin tümünde 6 milyar 273 milyon dolarla en yüksek seviyesine ulaşmış ve tıpkı vakitte direkt yabancı sermaye yatırımlarını yakalamıştı.
SATILAN KONUT SAYISI YARIYA İNDİ
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) bilgilerine nazaran de yabancılara satılan konut sayısı 2023’ün birinci on bir ayında evvelki yıldakinin yaklaşık yarısı seviyesinde kaldı. Buna nazaran 2022’nin yılın ocak-kasım devrinde yabancılar Türkiye’den 61 bin 741 konut alırken, 2023’ün birebir devirde bu sayı 33 bin 191 adette kaldı.
Yabancıya satılan konut sayısı on bir aylık periyotlara nazaran yüzde 46,2 azaldı. Merkez Bankası datalarına nazaran gayrimenkul satış gelirlerinde evvelki yılın tıpkı ayı ile karşılaştırıldığında Mart 2023’ten bu yana sert düşüş yaşanırken, TÜİK datalarına nazaran aylık konut satış sayısındaki düşüş ise Temmuz 2022’den bu yana kesintisiz biçimde devam ediyor.
TÜİK’in, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü data tabanı TAKBİS sisteminde yabancı olarak tanımlanan, Türk asıllı olmayan ve vatandaşlıktan çıkarılma ile ilgili 4112 sayılı kanuna tabi olmayan bireylere yapılan satışların toplulaştırılmışı olan TÜİK datalarında, aylara nazaran yıllık gerilemenin bilhassa haziran ayında yüzde 69,6’ya ulaştığı, kasım ayındaki düşüşün de yüzde 61,6 ile onu yakınsadığı dikkati çekiyor.
ÇIKAN TÜRK SERMAYESİNDE ARTIŞ
Toplam direkt yatırım girişlerindeki düşüşe karşılık, Türk sermayesinin yurt dışına direkt yatırımlarında ise artış yaşanıyor. 2023’ün birinci on bir ayında Türkler yurt dışına 4 milyar 972 milyon dolar direkt sermaye yatırımı gerçekleştirdi.
Söz konusu fiyat evvelki yılın eş periyoduna nazaran yüzde 13,5 arttı. 208 milyon dolarlık tasfiye ve 480 milyon dolarlık küme içi kaynak transferi sonrası Türklerin dışarıya net direkt yatırımı yüzde 19,3 artışla 5 milyar 244 milyon dolar oldu. Direkt yatırımlar yoluyla Türklerin yurt dışına aktardığı döviz, yabancıların gayrimenkul alımı ve küme şirketlerine kaynak desteği hariç, sermaye yatırımı olarak fiilen getirdiği fiyatı aştı.
Gayrimenkul alımları ve küme içi transferler de dahil gelen toplam direkt yatırımdan, dışarıya giden yerli sermaye düşüldüğünde cari süreçler kapsamında on bir aydaki net girişin yalnızca 3 milyar 988 milyon dolar olduğu belirlendi. Net giriş, evvelki yılın eş dönemindekinin yüzde 51,3 altında kaldı.
SERMAYE YATIRIMLARINDA DÜŞÜŞ EĞİLİMİ DE SÜRÜYOR
Ekonomiye, bir seferlik katkı sunan gayrimenkul yatırımlarının yanı sıra, yabancıların tesis kurma, satın alma, modernize etme yoluyla, üretim ve ihracat yapan; istihdam yaratan, teknoloji transfer eden, ulusal iktisada devamlı tesir ile ulusal gelir büyümesine katkı veren ve cari açığın sağlıklı finansmanına yarayan direkt sermaye yatırımlarında düşüş eğilimi de sürüyor.
Geçen yıl birinci 11 ayda direkt sermaye yatırımları kapsamında ülkeye 4 milyar 773 milyon dolarlık bir giriş yaşanırken, tasfiyeler düşüldükten sonra net giriş ise 4 milyar 472 milyon dolar oldu.
Bu devirde yabancı firmalar Türkiye’deki küme şirketlerine 1 milyar 414 milyon dolar da kaynak kullandırdı. Sermaye yatırımı, küme şirketlerine transferler ve gayrimenkul yatırımı olmak üzere ülkeye giren yabancı direkt yatırım ölçüsü birinci 11 ayda 9 milyar 232 milyon dolarla, evvelki yılın birebir devrindeki girişin yüzde 26,7 altında gerçekleşti. Bu hacim, 2022’nin birebir devrinde 12 milyar 588 milyon dolar olmuştu.
patronlardunyasi.com
