Bir alem şu Türkiye medyası, sahiden. Bizim televizyon dahil çabucak her haber kanalı Lahey’deki Memleketler arası Adalet Divanı’nın (UAD), Güney Afrika’nın İsrail’e karşı soykırım suçlamasıyla yaptığı müracaat üzerine dün aldığı kararını bir zafer üzere kıymetlendirdi. Bilmeyen de bu kararla İsrail’in elinin kolunun bağlandığını, Gazze halkının vefattan kurtulduğunu, nihayet İsrail’in “soykırımla” suçlandığını sanacak.
Olan şudur; UAD, Güney Afrika’nın argümanlarının bir kısmının 1948 tarihli Birleşmiş Milletler Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Mukavelesi hususlarının kapsamına girebileceğini kabul etti. Mahkeme, İsrail’in ‘dosyanın reddi’ talebini reddederek davanın görülmeye devam edileceğini duyurdu. Az Şey değil lakin abartmamak da gerek.
SÖYLEMEDİ İMA ETTİ
UAD silahlı çatışmanın şiddetli şartlarında bile, kıymetli olan insan ömrünün, yasal manada korunması gerektiğini de onayladı. Sonuçta da “İsrail’in soykırım aksiyonlarının gerçekleşmemesini sağlamasını”, “soykırıma teşvik aksiyonlarını önlemesini”, “yapanları cezalandırmak için elinden gelen tüm önlemleri almasını” karara bağladı. İsrail’in bu bağlayıcı karara uygun olarak attığı adımları bir ay içinde Mahkeme’ye bildirmesi gerekecek.
Yani, UAD İsrail’in “soykırım” yaptığını açıkça söylemek yerine ima etti, ateşkes konusuna da uzak durdu. Hepsi bu. Yani bizim medyanın “İsrail’in soykırım cürmü işlediği kararını vermesinin yıllar alacağını” söylediği mahkeme bir sonraki oturumda da soykırım kararı verecek değil. Dava sürse de belgeye kapandı gözüyle bakılabilir. Meğer UAD, İsrailli yetkililerin Gazze’deki Filistinlilere karşı potansiyel olarak soykırımcı bir lisan kullandığını kabul etmişti. Aldığı son kararda bunu açıkça tabir edemediği görülüyor.
RUSYA’YA DAVET, İSRAİL’E SESSİZLİK
Hadi bunu yapamadı diyelim, binlerce insanın hayatını yitirdiği çatışma için bir ateşkes davetini neden karara bağlamadı pekala mahkeme? Ukrayna’ya saldırdığı gerekçesiyle Rusya’ya bu çağrıyı yapmaktan çekinmemişti lakin. UAD’dan İsrail’in nitekim soykırım hareketlerinde bulunduğunu belirlemesi, akabinde soykırıma dayalı bu savaşın durdurulması için “ateşkes çağrısı” yapması beklenirdi. Zira Mahkeme’ye nazaran, Filistinlilerin öldürülmesi, onlara bedensel/psikolojik ziyan verilmesi, hayatta kalmaları için gerekli olan şeylerden yoksun bırakılmaları da dahil olmak üzere, yasaklanmış soykırım hareketlerinin gerçekleşmesi konusunda, her an gerçekleşecek bir risk vardı. Lakin buna karşın aldığı karara bakın.
RİSK SÜRÜYOR MU BAKACAK
Bu maharetsiz, bu taraflı mahkeme önümüzdeki aylarda davanın tamamını değerlendirirken, Gazze halkının haklarının daha fazla silahlı aksiyonla “telafisi mümkün olmayacak halde ziyan görme” riski olup olmadığını değerlendirmeyi sürdürecek. Bu ortada Gazzeliler de ölmeye devam edecek natürel.
Bir kere daha vurgulamalı; İsrail’in hala sürdürdüğü savaşın niteliği göz önüne alındığında mahkemenin potansiyel olarak kabul ettiği Soykırım teşebbüsünü durdurmanın yolu kapsamlı bir ateşkesten geçiyordu. Mahkeme ateşkes daveti yapmamakla İsrail’in önünü açtı. UAD, bir soykırım tehlikesine vurgu yapsa da İsrail’in Hamas’ın sivillere yönelik saldırısı nedeniyle savaştığı tezine de inanmış görünüyor.
Mahkemenin, Güney Afrika’nın İsrail’in soykırım yaptığına ait argümanının gerçek olabileceğini söylemesi, İsrail’i tedbirler almaya çağırması doğal ki değerlidir, bazılarının sevinmesine de yol açabilir, fakat kararları bağlayıcı olsa da İsrail’in bu kararı tanıyacağının bir garantisi yok. Ateşkes davetini da tanımayabilirdi elbette fakat “iddiaların gerçek olabileceği” belirlemesinin ateşkes davetiyle yaptırıma alışılmış tutulması da daha bir tesirli olacaktı. Mahkemenin tüm dünyanın beklediği bir davette bulunması İsrail’in kolay reddedeceği bir beklenti olamaz zira.
Karardan Güney Afrika da, Hamas’da mutlu olduklarını açıkladı. Yetinmeci bir tavır içinde oldukları ortada. Güney Afrika en azından savının gerçek olabileceğinin kabulünden, Hamas da, İsrail’in acil tedbirler almaya zorlanmasından dolayı şad. Bunun şu an sürüp giden savaşa pratik bir faydası yok lakin.
Mahkemeden elbette daha fazlasını beklemek hakikat olmaz, fakat dünyanın beklediği bir ateşkes davetini yapamaması, yapabileceklerinin İsrail lehine hudutlu olduğunu gösteriyor. Soykırım yapıldı kararını çabucak veremese de çatışmanın durdurulması için çıkarılacak bir karar doğrultusunda türel sistemleri harekete geçirebilirdi.
İsrail ile ABD kazandı tekrar.
Ormanların tarihini aslanlar yazdıkça bu daima bu türlü olacak.
