Son 1.5 yılda yüzde 65’in üzerinde büyüyerek küreselde 12. sıraya yükselen yerli deniz ticaret filosunda, Türk bayraklı gemi hissesi ise süratle düşüyor. Türk Armatörler Birliği’nin dün açıkladığı rapora nazaran, Türk sahipli filonun yüzde 30’dan fazla büyüdüğü 2022 yılında, Türk bayraklı gemi sayısı yüzde 55 azaldı. Yabancı finans kuruluşlarının Türk bayraklı gemileri tercih etmemesinin yanı sıra yerli bayraktaki vergi yükü ve iş hukukunun ağır kaideleri armatörlerin yabancı bayrağa kaçmasındaki en değerli nedenler olarak gösteriliyor. Global ticaretin yüzde 80’den fazlasının taşındığı denizyolunda, pandemiyle birlikte navlunda rekor artışların yaşanması, armatörleri gemi yatırım konusunda harekete geçirmiş, 2013 yılından sonra Türk sahipli filo birinci kere 2021 yılında yine büyüme trendine girmişti.
Ekonomim’den Aysel Yücel’in haberine göte, Ocak 2021’de küreselde 15. sırada olan 1000 GT ve üzeri Türk sahipli filo, küresel büyümeyi neredeyse 10’a katlayarak Ocak 2022’de 14. sıraya yükseldi. Armatörlerin gemi yatırımları 2022 yılı boyunca da sürdü. Ocak 2021’de yaklaşık 28 milyon DWT olan filo, Ocak 2022’de 31 milyon DWT ve Ocak 2023’te 41 milyon DWT’ye yükseldi.
YERLİ BAYRAK HİSSESİ %13’E İNDİ
Geçtiğimiz haftalarda Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu, Temmuz 2023 prestijiyle Türk sahipli filonun 45 milyon DWT’ye ulaşarak küreselde 12. sıraya yükseldiğini açıklamıştı. Türk Armatörler Birliği, dün bir rapor yayımlayarak yerli deniz ticaret filosunun aktüel datalarını ve segmentler bazında gelişimini ayrıntılı bir biçimde açıkladı. Deniz Nakliyatı 2022/2023 Görünüm Raporu’nda 2022 yılına yönelik lokal ve global filo dataları olsa da Türk Armatörler Birliği’nden aldığımız bilgiye nazaran, 1 Kasım 2023 prestijiyle Türk ticaret filo kapasitesi 49,7 milyon DWT’ye ulaştı. Böylelikle son 19 aydaki büyüme oranı yüzde 67 oldu. Raporda en dikkat çeken noktalardan biri filodaki süratli büyümeye rağmen Türk bayraklı gemi sayısındaki düşüş oldu. 2022 yılı sonunda filoda Türk bayrağının hissesi yüzde 16,82’den yüzde 13,4’e düştü. Öte yandan, 2022’de Türk bayrağı taşıyan gemi sayısı da yüzde 55 azalarak 795’ten 359’a geriledi. Türkiye bayrak sıralamasında 32’inci sırada.
“TÜRK BAYRAĞINA GEÇİŞ ÖZENDİRİLMELİ”
Peki yerli armatör neden yabancı bayrağa kaçıyor? Hususla ilgili görüştüğümüz armatörler, bunun en değerli sebeplerinden birinin kolay bayrakların sürdürülebilir rekabet avantajı sağlaması olduğunu söyledi. Yerli armatörler gemilerine Türk bayrağı çekmek istiyor lakin bunun için koşulların hafifletilmesi gerektiğini tabir ediyor.
Türk Bayrağına dönüşün özendirilmesi için kolay bayraklara kıyasla kıymetli dezavantaja sebep olan etkenlerin ortadan kaldırılmasına yahut hafifletilmesine yönelik çalışmalar yapılması isteniyor.
FİLO KIYMETİ 3 YILDA 3’E KATLANARAK 20 MİLYAR DOLARA DAYANDI
Türk Armatörler Birliği’nin raporuna nazaran, geçen yıl yerli filo yüzde 30’un üzerinde büyürken, küresel büyüme ise yüzde 4’ün altında kaldı. 2022’de Global Filo DWT Sıralaması’nda En Yüksek Artış’’ kategorisinde Türk Ticaret Filosu, dünya genelinde büyüme açısından 30 ülke ortasında 2. sırada yer aldı; Bu ortada 30 ülkenin filolarından 12’sinde de azalma yaşandı. Türk Ticaret Filosu, DWT olarak dünya filosunun yüzde 1,77’sini, sayı olarak ise yüzde 3,48’ini oluşturuyor. 2019’da yaklaşık 9 milyar dolar olan Türk sahipli filonun bedeli, yalnızca 3 yılda neredeyse üç katına çıktı. Ağustos 2023’teki filomuzun bedeli 19.7 milyar dolara ulaştı. Tüm segmentler bazında küreselde 12. sırada olan yerli filo, kuru yük özelinde ise yüzde 2,16 hisse ile 9. sırada yer alıyor. Dünya Genel Kargo Gemileri Sıralaması’nda ise Türkiye, yüzde 4,7 hisse ile 5. sırada bulunuyor. Türk Armatörler Birliği Genel Koordinatörü Hüseyin Çınar, “Bu eşsiz rapor, Türk Armatörler Birliği Takımı tarafından hazırlandı ve Türk nakliyatı dalı hakkında şimdiye kadar bilinen yahut bilinmeyen birçok sayısal başlığı içeriyor. Bu rapor, Türk Deniz Nakliyatının hayli ayrıntılı bir haritasını ve dalla ilgili birçok sayısal datayı sunuyor. Türk Armatörler Birliği bu raporu her yıl hazırlamakta ve tüm dünya denizciliği ile paylaşılıyor” kelamlarıyla birlik tarafından hazırlanan raporun ehemmiyetine vurgu yaptı.
YERLİ BAYRAKTA VERGİ VE ÖTEKİ ZARURÎ ÖDEMELER YÜZDE 35 DAHA FAZLA
* Görüştüğümüz armatörler deniz ticaret filosunda Türk bayrağından yabancıya kaçışın esas nedenlerini şöyle sıralıyor:
* Malta, Panama ve Marşal Adaları üzere ülke bayraklarına tanınan taşıma kolaylıkları, Türk bayrağına nazaran daha fazla.
* Türk bayrağında vergi ve öbür zarurî masraflar ile işçi maliyetleri, “kolay bayraklar”a nazaran yaklaşık yüzde 35 daha yüksek.
* Milletlerarası finans kuruluşları, Türk armatör tarafından satın alınan yüksek tonajlı gemilerinin finansmanına sıcak bakmıyor.
* Yabancı bayrakta tutulan Türk sahipli gemilerin navlun gelirleri yurtdışı bankalarda tutulabiliyor.
* Milletlerarası yüklerin gelirleri, kabotaj yüklerine nazaran yüksek.
* Yabancı bayrakta, zarurî işçi sayısının düşük olması, maliyet avantajı sağlıyor.
* Yeni mezun zabitler, bedelli askerlikten yararlanmak için yabancı bayraklı gemileri tercih ediyor.
* Türk bayraklı gemilerde, yabancı asıllı işçi çalıştırma esnekliği bulunmuyor.
patronlardunyasi.com
