Pina, Akdeniz’e endemik iki kabuklu büyük bir midye çeşidi. Ortalama hayat mühletleri 50 yıl olan ve uzunlukları 120 santimetreye kadar çıkabilen pinalar, saatte 6 litre deniz suyunu temizleme özellikleri sayesinde deniz ekosisteminin doğal filtresi olarak nitelendiriliyor.
İklim değişikliğine bağlı deniz suyu sıcaklıklarındaki artış nedeniyle 2016’da İspanya kıyılarında başlayan toplu pina vefatları 2019 prestijiyle Çanakkale Boğazı’na kadar ulaştı ve Akdeniz’in Çanakkale Boğazı ile Cebelitarık Boğazı ortasında kalan tüm bölgelerinde pina popülasyonlarının kaybedildiği tespit edildi.
Sarı, son yapılan araştırmalarda elde edilen sonuçlarla bu durumun değiştiğini, toplu pina ölümlerinin akabinde yalnızca Marmara Denizi’nde ömrünü sürdüren pinaların Akdeniz ve Ege’de tekrar görüldüğünü söyledi.
Fransa, Yunanistan, Hırvatistan, İtalya ve Tunus’tan bilim insanlarının, ülkelerindeki denizlerde görmeye başladıkları canlı yavru pinaları rapor ettiğini aktaran Sarı, “2016-2019 yılları ortasındaki toplu pina vefatları Marmara Denizi’nde görülmedi fakat Marmara Denizi’nin başı da müsilajla sıkıntıdaydı. Suyu temizleyen pina, Marmara için bir umuttu ve o umut artık Akdeniz’e hatta tüm dünyaya yayılıyor diyebiliriz. Bu çok hoş bir gelişme.” tabirlerini kullandı.
“Bu deniz canlılarının Akdeniz ve Ege’de tekrar görülmesiyle ilgili iki mümkünlük var. Birincisi, bu denizlerdeki çok korunaklı alanlarda tuzluluktan, sıcaklıktan ve iklim değişikliğinden nispeten az etkilenmiş kapalı habitatlarında evvelden beri gizli kalmış olan, çok hudutlu, az canlı bireylerden kaynaklanıyor olabilir. Daha büyük mümkünlük ise hala dünyadaki tek güçlü pina popülasyonunun bulunduğu Marmara Denizi’nden gitmiş olmaları. Bütün araştırmacıların hemfikir olduğu, ikinci mümkünlük. Bununla ilgili modeller geliştirildi. Akıntı sistemleriyle bu canlı pinaların görüldüğü alanlar birbiriyle örtüştürüldü ve 2023 yılının Aralık ayı başlarında bununla ilgili akademik bir yayın da yapıldı. Bu araştırmanın sonuçlarına baktığımızda canlı pina yavrularının görüldüğü alanlarla Marmara Denizi’nden giden akıntıların birbiriyle çok örtüştüğü ortaya çıkıyor. Bu yüzden de şimdilik bu ikinci mümkünlük daha kuvvetli görünüyor.”
Pinaların tekrar görülmesine rağmen kısa müddette yayılış göstermelerinin beklenemeyeceğini vurgulayan Sarı, “Büyük bir kitlesel vefatın telafisi birkaç yıl içerisinde gerçekleşemez. Akdeniz’deki pina popülasyonunun birkaç yılda tekrar kazanılacağını düşünmeyelim lakin mevcut stokların korunmasını sağlayarak Akdeniz ve Ege’de canlanmaya başlayan popülasyonları desteklersek, o bölgelerdeki araştırmacılar bunu desteklerse, devlet siyasetleriyle buraları müdafaa alanı ilan eder ve her türlü önlem alınırsa, pinaların ziyan görmesi engellenebilir.” diye konuştu.
Marmara’da kirlenen deniz suyunun Alaska’ya, Norveç’te bir tankerin kirlettiği deniz suyunun Marmara’ya kadar ulaştığını yani tüm deniz ekosisteminin birbiriyle temaslı olduğunu anlatan Sarı, pina popülasyonundaki artışın uzun vadede tüm deniz ekosistemine çok olumlu tesirleri olacağının altını çizdi.
Akdeniz’deki en eski ve en sağlam denizel organizmalardan birinin pina olduğunu, bu canlıların yaklaşık 20 milyon yıldır kuraklık, iklim değişikliği ve kirlilik üzere sorunlara karşın varlıklarını sürdürdüğünü lisana getiren Sarı, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Pina’ya dair bilgilendirmeyi artırmamız lazım. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının müdafaa çalışmaları için harekete geçtiğini biliyoruz ve bundan mutluyuz. Biz de pinaları müdafaa stratejileri geliştiriyoruz. Bu müdafaa stratejilerini Marmara Denizi’nin etrafındaki mahallî idarelerin, merkezi idarenin benimsemesini istiyoruz. Yoksa bilimsel olarak edindiğimiz bilgileri biz yalnızca kendi ortamızda tartışırsak, bu bilim topluluğu olarak bizi geliştirir fakat pinaların korunmasına katkı sağlamaz. Marmara Denizi’ni kirlilikten muhafazamız lazım. 22 unsurluk Marmara Denizi aksiyon planını amasız, fakatsız, uygulamamız gerekiyor.”
