En düşük emekli maaşının minimum fiyata oranı 2003 yılından bu yana hiç bu kadar düşmemişti.
Resmi bilgilere nazaran son 20 yılda emekliler için en makus periyot 2023 yılı oldu. En düşük emekli maaşının minimum fiyata oranı 2003 yılından bu yana hiç bu kadar düşmemişti.
2003 yılında en düşük 4a emekli maaşının minimum fiyata oranı 1,47’ydi. Yani en düşük emekli maaşı taban fiyatın 1,5 katıydı. 2023 yılının ikinci yarısında ise bu oran 0,66’ye geriledi. Yani, en düşük emekli maaşı minimum fiyatın üçte ikisi yapıyor.
Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (DİSK-AR) bilgilerine nazaran de Aralık 2002’de ortalama emekli sandığı aylığı minimum fiyatın 2,7 katı iken Temmuz 2023’te bu oran 0,9’a geriledi.
Euronews Türkçe, Toplumsal Güvenlik Kurumu (SGK) bilgilerinden yola çıkarak 2001-2023 yılları ortasında en düşük 4a emekli maaşı ile net minimum fiyatı karşılaştırdı.
Buna nazaran AKP’nin iktidar yıllarının başında 2003 yılında net aylık minimum fiyat 226 lira idi. 4a en düşük emekli maaşı ise 332 liraydı. En düşük emekli maaşının minimum fiyata oranı 1,47’ydi. Bu da son 20 yıldaki en yüksek oran olarak kayıtlara geçti.
2016 yılına kadar en düşük emekli maaşı daima minimum fiyattan fazla oldu. Fakat bu oran kademeli olarak düştü.
2016’DA BİRİNCİ KERE MİNİMUM FİYAT EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞINI GEÇTİ
2016 yılında ise işin seyri değişti. 4a en düşük emekli maaşı net minimum fiyattan daha düşük hale geldi. Minimum fiyat bin 301 lira olurken emekli maaşı bin 265 lira oldu. Böylelikle en düşük emekli maaşının minimum fiyata oranı 1’in altına düşerek 0,97 oldu.
ASGARİ FİYAT EMEKLİ MAAŞINDA YÜKSEK SEYRETTİ
Sonraki yıllarda da bu durum misal eğilimde sürdü. Minimum fiyat, en düşük emekli maaşından yüksek seyretti.
Ancak durum emekliler lehine bozulmaya devam etti.
2022’in birinci yarısında bu oran 0,74’e kadar düştü. 2023 başında 0,69’u gören en düşük emekli maaşının taban fiyata oranı 2023 ikinci yarısında ise 0,66’ye kadar geriledi. Yani, 4a en düşük emekli maaşı alan bir kişi minimum fiyatın üçte ikisi maaş alıyor.
DİSK-AR’ın raporu da son 20 senede maaşların emekliler aleyhine nasıl değiştiğini gösteriyor. Aralık 2002-Temmuz 2023 ortasında ortalama emekli sandığı aylığı minimum fiyatın 2,7 katı iken 0,89 katına geriledi.
ÇOK GERİLEDİ
Aynı devirde en düşük SSK emekli aylığının taban fiyata oranı da 1,39 kattan 0,66 kata geriledi.
En düşük Bağ-Kur esnaf emekli aylığının taban fiyata oranı da 0,81 kattan 0,66 kara geriledi.
Ortalama memur maaşı ise 3,14 kattan 1,97 kata düştü.
Aralık 2002-Temmuz 2023 ortasında net minimum fiyat nominal olarak 62 kat artış gösterdi.
En düşük memur maaşı da 52 kat yükseldi. Ortalama memur emekli aylığı ise tıpkı devirde yalnızca 20 kat arttı.
ASGARİ FİYAT ORTALAMA MAAŞA DÖNÜŞTÜ
DİSK-AR’ın birebir raporu taban fiyatın nasıl giderek ortalama fiyat (ortalama maaş) haline geldiğini de gösteriyor.
Bu ne demek? Taban fiyata yakın kazanan personel oranının giderek yükselmesi demek. Bu olurken minimum fiyattan daha yüksek kazananların oranlarının düşmesi manasına geliyor.
Türkiye’de 10 personelden 6’sı minimum fiyatın yüzde 20 fazlasının altında çalışıyor. Bu oran 20 sene evvel 10 şahısta 4’tü.
