Ali Kemal ERDEM
Ukrayna, 24 Şubat 2022 günü başlayan Rusya’nın askeri saldırısı nedeniyle neredeyse 22 aydır savaşta.
Türkiye ile Ukrayna ortasında savaş öncesinde de canlı bir ekonomik işbirliği vardı.
Savaşın başlamasından üç hafta evvel bu ülkeye giden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ında iştirakiyle iki ülke ortasında ticaretin geliştirilmesi için ikili mutabakatlara varıldı.
Halen süren ve kısa vadede biteceği de görülmeyen savaşa rağmen bu ülkeyi terk etmeyen ve çalışmalarını sürdüren Türk iş insanları var.
Bunlardan biri de Türkiye – Ukrayna İş İnsanları Derneği (TUİD) Lideri Burak Pehlivan.
Halen Ukrayna’nın başşehri Kiev’de çalışmalarını sürdüren Pehlivan’a ulaşarak savaşın sürdürdüğü ülkedeki Türk yatırımlarının son durumunu sorduk.
TÜRKİYE, UKRAYNA’DAKİ EN BÜYÜK ÜÇ YABANCI YATIRIMCIDAN BİRİ
Pehlivan’ı ararken karamsar bir tablo bekliyorduk fakat hiç de umduğumuz üzere çıkmadı.
Türkiye’nin savaştan evvel son beş yıldır Ukrayna’daki en büyük yabancı yatırımcı haline geldiğini öne süren Pehlivan, “Kümülatifi 4.5 milyar doları aşan yatırımıyla ülkedeki en büyük üç yabancı sermaye yatırımcısından biriydik” dedi savaşın başladığı 24 Şubat 2022’den sonraki süreci şöyle anlattı:
SAVAŞ TÜRK YATIRIMCIYI DURDURMADI
“Savaşın başlamasının akabinde ortadan geçen 22 aylık müddet zarfında da yaklaşık 300 milyon dolara ulaşan Türk yatırımımız var. Bu sayı savaştan sonra başlayan ve devam eden yatırımların fiyatı. Bu süreçte de Türk yatırımcısı Ukrayna’da en fazla yatırım yapan ülke olma özelliğini sürdürüyor.”
İİHRACAT REKORU KIRILDI
2022’de Türkiye’nin Ukrayna’ya ihracat rekoru kırdığını söyleyen Pehlivan, 2023 yılında da iki ülke ortasındaki ticaret hacminin 8 milyar dolar ile en yüksek düzeye ulaştığını bu sayının üç milyar dolarının ihracat olduğunu söyledi.
İki ülke iktisadının birbirlerinin rakibi değil tamamlayıcısı olduğunu ileri süren Pehlivan, “Aslında bu sayılar da tezimizi destekliyor. İnşallah savaştan üç hafta evvel 3 Şubat 2022 günü Cumhurbaşkanımız Ukrayna’ya ziyaretinde imzalanan lakin savaş nedeniyle meclislerde onaylanması geciken Türkiye – Ukrayna Özgür Ticaret Anlaşması’da devreye girdiğinde iki ülke ortasındaki ticaret hacminin 10 milyar doların üzerine çıkması işten bile değil” diyerek kelamlarını şöyle sürdürdü.
– Ukrayna ekonomisindeki küçülmeye rağmen Türkiye’den ihracat büyüdü
“Şöyle düşünün Ukrayna’nın iktisadı savaş nedeniyle yüzde 30 küçülen ve dış ticaret hacmi üçte bir oranında gerilemesine rağmen bu yıl ihracatta bir rekor daha kırıyoruz. Bugün Türkiye Ukrayna’nın en ihracatında hem ithalatında ne büyük üç ülkesinden biri haline gelmişti.r”
TÜRK YATIRIMLARINDA TARTI YENİLEBİLİR GÜÇ ALANINDA
Pehlivan’ın verdiği bilgiye nazaran Türk iş insanlarının Ukrayna’daki yatırımlarının kıymetli kısmı yenilebilir güç alanında. Rüzgar ve güneşten güç elde edilmesi için önemli yatırımlar yapan Ukrayna’nın bu gayesinde Türk iş insanları da epey etkin rol alıyor.
Öyle ki Pehlivan’ın verdiği bilgiye nazaran Türk iş insanlarının yenilebilir güç alanında yurtdışında en fazla yatırımı Ukrayna’da.
Pehlivan, Türk yatırımcıların bunun yanında inşaat, yapı gereçleri, tarım hatta süren savaşa rağmen turizm kesiminde de bile yatırımlarının sürdüğünü kaydetti.
SAVAŞA RAĞMEN ÖDEMELER ALINABİLİYOR
“Savaş şartlarında Türk yatırımcılar ödemelerini alabiliyor mu?” sorusuna cevaben Pehlivan, Ukrayna’da güç yatırımlarının genel olarak kamuya verildiğini hatırlatarak, “Burada yüzde 55 civarında ödeme yapılıyor. Ayrıyeten siz ürettiğiniz enerjiyi özgür piyasaya da verebiliyorsunuz. Daha düşüğe veriyorsunuz fakat paranızın tamamını alıyorsunuz. Genel olarak Türk firmaları geçmişte yaptıkları yatırımdan mutlu görünüyor. Devletin ödeme taahhütlerine bağlı kalması, geri kalan kısmı da vakit zaman ödemeleri Türk yatırımcıların önümüzdeki periyotta de yatırım yapmasını teşvik ediyor” dedi.
TÜRK YATIRIMLARI SAVAŞTAN ÇOK HASAR GÖRMEDİ
Ukrayna’da savaş daha çok ülkenin doğusunda ve güneydoğusunda.
Pehlivan buna rağmen Türk yatırımcıların yatırımlarının savaştan evvel de ve sonrasında da ekseriyetle ülkenin orta ve batı bölgelerinde ağırlaştığını söyledi.
Özellikle yenilebilir güç alanında yatırım yapan Türk firmaları Ukrayna piyasasına geç girmişler. Fakat olağanda dezavantaj olan bu geç giriş savaş sürecinde avantaja dönüşmüş.
Çünkü Pehlivan’ın verdiği bilgiye nazaran bugün Ukrayna’nın rüzgar güç kapasitesinin yüzde 90’ı ve güneş güç kapasitesinin yüzde 30 Rus işgaline uğrayan bölgelerinde.
Ancak Pehlivan, yenilebilir güç alanında yatırım yapan Türk firmalarının biraz da trene geç binmelerinden daha çok orta ve batı bölgelerde ağırlaşmaları sayesinde süregelen savaşta bir iki istisna dışında yatırımları ziyan gören olmamış.
ÜLKEDEKİ EN BÜYÜK İNŞAAT FİRMASI BİR TÜRK ŞİRKETİ
Diğer dallara dair de bilgi veren Pehlivan, Ukrayna’da en büyük yabancı yatırımcının Onur Kümenin olduğunu kaydederek, “Beş bin civarında çalışanı var. Ülkedeki en büyük inşaat yatırımcısı durumunda. Şu an devam eden yatırımları 200 milyon doları aşmaktan. Ve bu yatırımları yalnızca inşaatta değil toplam sekiz bölümde. Bu küme o kadar inanmış ki ülkenin geleceğine sekiz farklı dalda birebir anda yaptırım devam ediyor. Bunu öteki yabancı yatırımcılarda göremiyoruz” formunda konuştu.
TÜRK FİRMALARI 20 BİN UKRAYNALIYI İSTİHDAM EDİYOR
Yine Türk firmalarından Güriş’in, Exim Holding’in Pekintaş Enerji’nin yenilebilir güç yatırımlarının olduğunu hatırlatan Pehlivan, savaşa rağmen ülkede bulunan Türk firmalarının çekildiği örneklerin çok ender olduğunu belirterek, “Biz kurum olarak ülkedeki düşünceli duruma rağmen üyelerimizin yüzde 94.5 oranında aidat disiplinini koruduğunu görüyoruz. Hatta yeni üyeler geliyor. Münasebetiyle Türk sermayesi, Ukrayna’da iş yapmaya ve 20 binin üzerinde Ukraynalı istihdam etmeye devam ederek, yatırım azmini hem alanda hem fikirde gösteriyor” diye konuştu.
patronlardunyasi.com
