Türkiye, lokal seçim sürecine girdi. İktisatta izlenecek siyasetler, seçim odaklı olarak belirlenmeye başladı. Bu kapsamda elektrik ve doğal gaz başta olmak üzere birtakım mal ve hizmetlerde gündeme gelen artırımlar, seçim sonrasına erteleniyor. Elektrik ve doğal gazda maliyet ve artırım baskısı büyüyor.
Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ), ülkedeki elektrik iletim şebekesini yönetiyor. Şirket, 1 Ocak 2024’ten geçerli olmak üzere iletim bedellerini (elektriğin bir noktadan bir noktaya taşınmasının karşılığını) ortalama yüzde 40,12 artırdı.
Emekli TEDAŞ Genel Müdür vekili Osman Nuri Doğan, halktv.com.tr’ye yaptığı açıklamada, bu artışın kaçınılmaz olarak konut, sanayi ve ticarethane abonelerine artırım olarak yansıyacağını vurguladı.
Doğan, iletim bedelinin “üretim” ve “tüketim” olmak üzere iki boyutu bulunduğunu belirterek, “Üreticiler, öbür bir deyişle santrallar, bu bedelleri 1 Ocak 2024 prestijiyle ödemeye başladı” dedi.
Doğan, tüketici boyutuna da işaret ederek, “Tüketim tarafında, 154 kV’dan elektrik alan tüketiciler (büyük tüketiciler, sanayiciler), 1 Ocak 2024’ten geçerli olmak üzere faturalarında bu artışı görecekler. Kelam konusu tüketicilerin faturaları yükselecek” diye konuştu.
TEİAŞ’ın, şehiriçi elektrik dağıtım şirketlerine de hizmet verdiğini belirten Doğan, “TEİAŞ, dağıtım şirketlerine de 1 Ocak prestijiyle yeni iletim tarifesini uygulamaya başladı. Dağıtım şirketleri, iletim bedeline gelen artışı ve bu kapsamda oluşan farkı, 1 Nisan tarifesine yansıtarak sonuncu tüketicilerden tahsil edecekler” dedi.
“NİSAN AYINDA YÜKSEK ORANLI ARTIRIM OLABİLİR”
Doğan, şehiriçi elektrik dağıtım şirketlerinin iletim maliyetlerinin yanı sıra işçi ve öbür kalemlerdeki masraflarının de arttığına işaret ederek, 31 Mart mahallî seçimlerinin akabinde elektriğe kaçınılmaz olarak yüksek oranlı artırımın gündeme geleceğine dikkat çekti.
Doğan, “Fiyat ya da maliyet artışları, şu anda konut, ticarethane üzere kesin tüketicilerden ya da abonelerden alınmıyor üzere görünüyor. Lakin, şehiriçi dağıtım şirketlerinin 2024 yılı gelir tavanında yapılacak artışlarla birlikte bu maliyetler tüketicilere artırım olarak yansıtılacaktır” diye konuştu.
ZAMMI BASKILAMAK İÇİN UCUZ ELEKTRİK
Peki, elektrik ve doğal gazda artırımlar nasıl frenleniyor?
Devletin sahip olduğu santralları işleten Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ), elektriğe artırımın önünü kesmek için sübvansiyonu ya da takviyesi sürdürüyor. Şirket, yüksek dengeli ziyan yazıyor.
EÜAŞ, kent içi elektrik dağıtım şirketlerinin “kardeş” kuruluşları vazifeli tedarik şirketlerine (GTŞ), piyasanın çok altında bir fiyatla, 48,21 kuruştan elektrik veriyor.
Türkiye’de, 21 elektrik dağıtım bölgesi bulunuyor. Özel dalın denetimindeki elektrik dağıtım şirketleri, abonelerine elektrik satışı yapıyor.
GTŞ’ler, elektriğin tedarik sürecinde misyon yapıyor.
EÜAŞ’ın, bu takviyesi 31 Aralık 2023 tarihine dek yapması kararlaştırılmıştı. Kelam konusu takviyenin sürdürülmesi için yeni bir Cumhurbaşkanı kararı şimdi alınmadı. Bu kapsamda prosedür de tamamlanmadı. Fakat EÜAŞ’ın, GTŞ’lere düşük fiyatlı elektrik satışı yapmayı sürdürdüğü söz ediliyor.
BOTAŞ da bilhassa konutlara ithal ettiğinin çok altında bir fiyatla doğal gaz satıyor. Aboneleri, destekliyor. BOTAŞ da EÜAŞ üzere ziyan ediyor.
2024 Yılı genel Yatırım ve Finansman Programı’nda, EÜAŞ’a 259,37 milyar TL, BOTAŞ’a 289,43 milyar TL “borçlanma” ismi altında ödenek ayrılmıştı. EÜAŞ ve BOTAŞ’ın, 2024 yılı dayanaklarında bu fiyatları kullanması öngörülüyor.
