Banka’nın, IMF’nin özel bilgi yayınlama standartlarına nazaran hazırladığı “Uluslararası Rezervler ve Döviz Likiditesi” verisine nazaran, 26 Mayıs’ta 98,5 milyar dolar olan yurt dışı ve içi yerleşiklerle yapılan yabancı para cinsinden süreçleri de kapsayan resmi rezerv varlıkları, yaklaşık yedi buçuk aylık devirde net 41,3 milyar dolarlık artışla 12 Ocak prestijiyle 139,8 milyar dolara ulaştı.
Bunun yaklaşık 92 milyar dolarını SDR ve IMF rezerv konumu da dahil döviz varlıkları, 47,8 milyar dolarını da altın varlıkları oluşturdu.
YÜKÜMLÜLÜKLERDE 16,2 MİLYAR DOLAR ARTIŞ
Aynı periyotta Banka’nın toplam yükümlülükleri ise net 16,2 milyar lira artarak 177,1 milyar liraya yükseldi. Bu kapsamda; kalan vadeye nazaran vadesi bir yıl içinde gelecek döviz kredileri, menkul değerler ve mevduat yükümlülüklerinin hacmi 2,9 milyar dolarlık artışla 50,5 milyar dolara çıktı.
Hazine ve Maliye Bakanlığınca geri ödemesine garanti verilen kamu kesiti döviz kredilerinden bir yıl içinde ödenecek anapara ve faiz meblağları ve gibisi kalemlerden oluşan “şarta bağlı yükümlülükler” de 553 milyon dolarlık bir artışla 50,4 milyar dolar oldu. Bunun da 43,3 milyar dolarını döviz, 7,1 milyar dolarını altın yükümlülükleri oluşturdu.
68,8 MİLYAR DOLARLIK SWAP
Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine nazaran, toplam yükümlülüklerin en büyük kısmını oluşturan “swap” süreçlerinin hacmi ise bu periyotta 12,7 milyar dolar büyüyerek 68,8 milyar dolara ulaştı.
Döviz forward ve future’ların toplam net durumu, öteki deyişle yerli para karşılığı süreksiz mühletle takas (swap) edilen dövizlerin stokunu oluşturan bu büyüklük 26 Mayıs’ta 53,5 milyar dolardı. Swaplar üzere rezerv varlıklar içinde yer almakla birlikte tıpkı vakitte Banka’nın yükümlülüğünü oluşturan Özel Çekme Hakkı (SDR) da 37 milyon dolar artışla 12 Ocak prestijiyle 7,4 milyar dolar oldu.
Merkez Bankası’nın swap süreçleri yoluyla elde edilen meblağ da dahil en geniş tarifli toplam rezerv varlıkları, swapların da içinde yer aldığı toplam yükümlülüklerinden düşüldüğünde 12 Ocak prestijiyle net rezervi 31,5 milyar dolar seviyesinde oluştu.
Uluslararası Rezervler ve Döviz Likiditesi” tablosuna nazaran yapılan hesaplama net rezervin 26 Mayıs 2023 prestijiyle eksi (-) 6,3 milyar dolar olduğunu gösteriyor. Buna nazaran o tarihten 12 Ocak’a kadar olan periyotta net rezervde kaydedilen artış 37,8 milyar dolar.
“GERÇEK NET REZERV”
Ancak “gerçek” net rezerv verisi için resmi rezerv varlıklar toplamından döviz kredileri, menkul değerler, mevduatlar ile yabancı para ve altın cinsinden tutulan mecburî karşılıklar dahil kurala bağlı döviz yükümlülükleri ve SDR tahsisatının yanı sıra yerli para ünitesi cinsinden yapılan türev süreçlerin (swap) de düşülmesi gerekiyor.
Geçici mühletler için yerli para ile takas edilen kelam konusu ödünç fiyatlar da düşüldükten sonra ise Merkez Bankası’nın 26 Mayıs’ta “eksi” (-) 62,4 milyar dolar olan gerçek net rezervinin 25,1 milyar dolarlık bir artışla 12 Ocak’ta eksi (-) 37,3 milyar dolara yükseldiği görülüyor.
Aynı bilgi seti, Merkez Bankası’nın 2023 yılını; swap dahil net rezervde 32,2 milyar dolar, swap hariç net rezervde ise eksi (-) 40,1 milyar dolarla kapadığını gösteriyor. Buna nazaran 2024’ün birinci iki iş haftasında swap dahil net rezerv 842 milyon dolar azalırken, swap hariç net rezerv 2,7 milyar dolar artış kaydetti.
HESAPLAMA FARKI?
Merkez Bankası’nın istatistik bilgi tabanında “net rezerv” ve “swap hariç net rezerv” biçiminde hazır bir istatistiki data yer almıyor. Banka’nın eski uygulamasında brüt rezervlerin yanı sıra net rezervler ve swap süreçlerinin bilançoya tesiri de şeffaf bir biçimde yer alırken, uzunca bir müddettir bu bilgilere ulaşmak için çeşitli hesaplar yapmak gerekiyor.
“TCMB Analitik Bilanço”sunda TL cinsinden yer alan “Dış Varlıklar” kaleminden “Toplam Döviz Yükümlülükleri”nin düşülmesi ile bulunan meblağın ilgili tarihteki Merkez Bankası döviz kuruna bölünmesiyle “net rezerv” hesaplamak, yaygın bir sistem. Lakin bu süreçte “Kamu ve Öteki Döviz Mevduatı” alt kaleminin hesaplamaya dahil edilip edilmemesi konusunda uzmanlar ortasında görüş birliği bulunmuyor.
“Ödemeler İstikrarı ve İlgili İstatistikleri” kapsamında ile IMF tarafından yürütülmekte olan Özel Data Yayınlama Standartları (Special Veri Dissemination Standards– SDDS) çalışması çerçevesinde hazırlanan ve Merkez Bankası’nın haftalık ve aylık bazda açıkladığı “Uluslararası Rezervler ve Döviz Likiditesi” tablosu ise döviz yükümlülüklerinin toplam hacmi ile swap dahil ve hariç net rezerv büyüklüklerine ait en gerçek sonucu veriyor.
patronlardunyasi.com
