Neden giderek daha fazla insan kitap okumak yerine dinlemeyi tercih ediyor? Bilgi hakikaten kitap dinlerken beyne girebilir mi ?
Beynin semantik bilgi işlemesi okuma ve dinleme sırasında birebirdir .
Öncelikle birinci sorunun karşılığını verelim: Neden giderek daha fazla insan kitap okumak yerine dinlemeyi tercih ediyor?
Geleneksel okuma biçimi neredeyse tam konsantrasyonumuzu gerektirir. Ağır bir hayatta insanların kitap okumaya çok fazla vakit ayırması zordur , lakin kitap dinlemek bize daha fazla özgürlük verir. Bunu her vakit, her yerde, yorulmadan yapabiliriz. Vakit ve yerle sonlu, bilgi öğrenmek için parçalanmış vakitten tam olarak yararlanın ve birebir vakitte gözlerinizi tam olarak dinlendirin.
Ve okuma, yazılı bilgi ve lisan kavrayışının birleşimini gerektiren daha yüksek seviyede bir bilişsel süreçtir. Los Angeles Kaliforniya Üniversitesi’nden hudut bilimci Dr. Christine Willemer şunları söyledi: “Sürekli okuma pratiği bağlantı marifetlerinizi geliştirebilir ve söz dağarcığınızı, akıl yürütmenizi, dikkatinizi ve eleştirel düşünme marifetlerinizi geliştirebilir. Mevcut araştırmalar ayrıyeten okumanın empatiyi teşvik ettiğini, toplumsal algı ve duygusal zeka.
Peki kitap okuma ve dinleme sürecinde beynimizin anlamsal bilgi sürece süreci birebir mıdır ?
Cevap Evet.
2016 yılında yapılan bir araştırmada araştırmacılar, gönüllülerden Laura Hillenbrand’ın II. Dünya Savaşı ile ilgili kurgusal olmayan kitabı “Unbreakable”ın birtakım kısımlarını dinlemelerini isterken, ikinci bir küme da kitabı elektronik olarak okudu. Her küme tıpkı kısmı aygıtta okudu ve üçüncü bir küme da kitabı elektronik olarak okudu . tıpkı anda okuyup dinledim . Daha sonra her istekli, anlayışlarını ve hafızalarını test eden bir deneye katıldı. Sonuçlar kitap okumak ve dinlemek ortasında manalı bir fark olmadığını gösterdi.
Elbette kimi bireyler bu deneyin çok titiz olmadığını düşünebilir. Daha sonra Berkeley’deki California Üniversitesi’nden araştırmacılar, beyin seviyesinde kitap dinlemek ile okumak ortasındaki farkları daha fazla araştırmak için Journal of Neuroscience’da bir makale yayınladılar. Gönüllüleri birebir öyküleri dinlemeye ve okumaya davet ettiler ve beynin hangi kısımlarının reaksiyon verdiğini gerçek bir biçimde yansıtan etkileşimli 3 boyutlu anlamsal haritalar oluşturmak için beyinlerinin MRI taramalarını kullandılar.
Kitap dinleyen ve birebir metni okuyan bir kişinin semantik beyin haritaları karşılaştırıldığında , haritaların neredeyse tıpkı alanlarda parladığı ortaya çıktı. Öbür bir deyişle, beşerler kitap dinlerken çoklukla öteki şeylerle meşgul olduklarından , okumaktan çok odaklarını kaybetme olasılıklarının daha yüksek olduğunu fark ederler.
İnsanlar ekranda okuduklarında okuduklarını, fizikî bir kitap okuduklarında olduğu üzere anlamıyorlar.
Bazıları şunu sormak isteyebilir, madem kitap dinlemek ile kitap okumak ortasında bir fark yok, kağıttan kitap okumakla e-kitap okumak ortasında bir fark var mı? Hangisi daha fazla öğrenmemizi sağlayacak? Araştırmalar, insanların ekranda okuduklarında okuduklarını fizikî bir kitap okuduklarında olduğu kadar anlamadıklarını gösteriyor .
Bunun en bariz örneği, birçok öğrencinin imtihandan evvel kağıt gereçler mi yoksa elektronik gereçler mi okuduğunun test sonuçlarına tesir edeceğidir; şayet imtihandan evvel kağıt malzemeleri okursanız , test puanlarınız daha yüksek olacaktır. Anket, öğrencilerin büyük çoğunluğunun kağıt kitap okumanın konsantrasyon, öğrenme ve hafıza açısından e-kitap okumaktan daha âlâ olduğuna inandığını gösteriyor.
Araştırmacılar, farklılığın nedeninin kağıdın fizikî özellikleriyle ilgili olabileceğine inanıyor. Kağıt sayesinde farklı sayfalara ilişkin dokunsal ve görsel bilgiler mevcut olup, beşerler okuduklarının anısını kitabın hangi sayfasında ve sayfanın neresinde olduğu ile ilişkilendirebilmektedir.
İnsanlar ekranda okurken otomatik olarak daha süratli okurlar
Ekranlarda okumaya alışık olduğumuz şeylerin birçok , ekseriyetle kısa ve sindirimi kolay olan kısa iletiler ve toplumsal medya gönderileridir. Yani beşerler ekranda okurken istemeden de olsa daha süratli okuyorlar .
Maryland Üniversitesi’nden Alexander, “İnsanların gözleri ekrandaki metni kağıt üzerinde okuyabildiğinden daha süratli tarıyor” dedi ve şöyle devam etti: “Hızlıca kaydırmak, ekran okumayla alakalı bir alışkanlık haline gelebilir. Okul için okumak üzere telefonunuzu açtığınızı hayal edin .” Konut ödevi olarak, beyniniz muhakkak bir kitaba, muhakkak bir sayfaya yahut belli bir blog gönderisine göz atmak için kullanılan süratli okuma modunu alışkanlıkla aktifleştirebilir.
Alexander ayrıyeten metin uzunluğunun kıymetli olduğunu da buldu. Paragraflar daha kısa olduğunda öğrenciler kağıt kitaptan anladıkları kadar ekranda okuduklarından da anlarlar . Makale 500 sözden uzun olduğunda kağıt kitaptan daha fazlasını öğreneceklerdir.
Durum bu türlü olsa bile okuma gereçlerinin dijitalleşmesi hâlâ kaçınılmaz bir trend. Stavanger Üniversitesi’nden bir profesör, Amerikalı ve Norveçli üniversite öğretmenleri ile anket yaptı ve Amerikalı öğretmenlerin %32’sinin artık metni görüntü gereçleriyle değiştirdiğini, %15’inin ise metni sesli olarak değiştirdiğini, örneğin makale okumak yerine TED konuşmalarını izlediğini buldu . . .
Bunun nedeni de öğrencilerin öğretmen tarafından verilen okuma vazifelerini yeterli bir halde tamamlayamamalarıdır . 2015 yılında 18.000’den fazla üniversite mezunu üzerinde yapılan bir araştırma, sırf %21’inin verilen tüm dersleri tamamladığını ortaya çıkardı .
