İstanbul Aydın Üniversitesi’nde gerçekleştirilen bir araştırmada, İstanbul Boğazı’nda Sarıyer bölgesinden alınan 30 farklı midye numunesinin yüzde 73’ünde mikroplastiğe rastlandı. Bahisle ilgili ihtarda bulunan uzmanlar, çevresel etkenler ve deniz kirliliği sebebiyle oluşan durum münasebetiyle; sevilen sokak lezzetlerinden de olan midyenin emniyetli noktalarda tüketilmesine dikkat edilmesi ve mümkün durumda; endüstrileşme ve kentleşmenin daha az olduğu denizlerden temin edilen eserlerin tercih edilmesi daveti yaptı. İstanbul Aydın Üniversitesi Besin Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı Dr.Öğretim Üyesi Ayla Ünver Alçay gerçekleştirilen doktora çalışması ile ilgili bilgi verdi.
“YÜKSEK ORANDA MİKROPLASTİK”
İstanbul Aydın Üniversitesi Besin Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı Dr.Öğretim Üyesi Ayla Ünver Alçay, “Doktora öğrencim Faruk Galyon bu çalışmayı gerçekleştirdi. Rumelikavağı’ndan, Sarıyer ve limandan süreç yapılmamış midye numuneleri alındı ve numuneler 30 kümeye ayrıldı. Bu kümelerde mikroplastik olup olmadığı araştırıldı. Bu 30 küme numunenin 22 adedinde yani yüzde 73 üzere yüksek bir oranda İstanbul Boğazı’ndan elde edilen midyelerde mikroplastik varlığını belirlemiş olduk. Bu midyelerin ve mikroplastiklerin; mikroskobik imgelerini de elde ederek memleketler arası bir mecmuada yayınladık.” dedi.
“DENİZ SUYUNUN PAK OLMASI GEREKİYOR”
Ünver Alçay, “Daha evvel diğer bir Türk araştırmacının yeniden 2020 yılında yaptığı bir çalışma var. Midye dolmayla ilgili yaptığı bir araştırmada midye dolmada mikroplastik belirlemişlerdi. Yani midye dolmada da varlığını biliyoruz. Mikroplastikler de tabi çok değişik kaynaklardan besinlere bulaşabiliyorlar. Her şeyden evvel midyenin üretildiği ortam, deniz suyunun pak olması gerekiyor. Pak sulardan elde edilmesi gerekiyor. Bizim deniz kirliliğimiz arttıkça buradan elde edilen midyeler de tabi ki yüksek ölçüde mikroplastik içerebiliyorlar. Onun dışında yeniden sürece esnasında; üretim esnasında hijyenik kurallara uyulmazsa oralarda da yeniden plastik kontaminasyonları ve başka mikrobiyal kontaminasyonlar gerçekleşebiliyor. Üretim yeri bilinmeyen, son kullanma tarihi bilinmeyen ve uygun olmayan kaidelerde. satılan midyeleri muhakkak tüketmemek lazım ve buna karşı da tabi ki tedbirler almak gerekiyor.” tabirlerini kullandı.
“MARMARA BÖLGESİ’NE DİKKAT!”
Ünver Alçay, “Tüketicilerin artık sokakta sepetlerin üzerinde satılan, camlı bölmelerde saatlerce bekletilerek satılan midyeleri katiyen tüketmemeleri gerekir. Artık çevresel kirliliğin yüksek olduğu yerlerde, bilhassa kentleşmenin çok olduğu, endüstrileşmenin çok olduğu yerlerde tabi ki bu cins kontaminasyonlar yani bulaşmalar artacaktır. Yani İstanbul Boğazı’nda daha fazladır ya da şurada daha azdır demek için daha detaylı çalışmalara muhtaçlık var. Yeniden geçmiş yıllarda yapılan öbür bir araştırmacının çalışmasında İstanbul’da, İzmir’de, Bodrum’da ve Adana’dan mesela midyeler alınmış ve bu çalışmada en yüksek kirliliğin İstanbul’da olduğu görülmüş. En düşük de Bodrum’da belirlenmiş. Yani burada midyenin elde edildiği suyun, denizin paklığı çok değerli. Marmara Bölgesi bilhassa Marmara Denizi’nden çıkan ve kirli yerlerden çıkan midyelerde kontaminasyonun (bulaşma) ve mikroplastiğin bir ölçü daha fazla olabileceğini söyleyebiliriz.” dedi.
“EN ÇOK POLİAMİD SAPTADIK”
Plastiklerin sıhhate zararlarına değinen Ünver Alçay, “Biz en çok poliamit tipi olanını saptadık kendi çalışmamızda. Bu plastiklerin sıhhat üzerine olan ziyanları aslında biliniyor. Yalnızca plastiğin kendisi ziyanlı değil. Plastiğin içerisine eklenmiş olan boya unsurları, kimi toksik bileşenler, alerjik bileşenler de olabilir, bunların oksidatif gerilime yol açtığı, DNA hasarına yol açtığı, işte zehirleyici, toksik alerjik tesirleri olduğu aslında biliniyor.” halinde konuştu.
“BİRÇOK BELİRTİ BİR ÇOK SIHHAT ZİYANI ORTAYA ÇIKABİLİR”
Ünver Alçay, “Bir de mikroplastikle ilgili deney hayvanlarıyla ilgili yapılmış çalışmalar var. Bu çalışmalardan da çok farklı sonuçlar alındığını görüyoruz. Mesela karaciğerde lipit metabolizmasını bozduğu, böbrek dokusuna ziyan verdiği, bağışıklığı düşürdüğü, lekosit lenfosit sayılarında düşüşlere neden olduğu, tekrar spermetoz sayısını azalttığı yani üremeyle ilgili kimi işlevleri işte hormonal kimi değişikliklere yol açtığı, testosteron seviyesini düşürdüğü üzere şeyler var. İşte, bağırsak florasında, mikrobiyotasında bozukluklara yol açtığı, bağırsak iç bariyerini bozduğu, metabolik bilişsel birçok ziyanı belirlenmiş durumda. Tabi yeni bir husus olduğu için insan deneylerinin de yapılması lazım. Mesela sirozlu hastalarda, karaciğer sirozu olanlarda, karaciğer dokusunda sağlıklı bireylere nazaran daha fazla mikro plastik olduğu belirlenmiş. Yeniden, anne sütünde mikroplastikler belirlenmiş. Deney hayvanlarında; hamile olan deney hayvanlarında yavruda fetüste, dokularda akciğerde, beyinde, karaciğer üzere kalp üzere hayati organlarda da mikroplastikler belirlenmiş. Bu da anneden yavruya olan bir geçiş olduğunu da bize gösteriyor. O yüzden; yani çok farklı mikroplastiğin cinsine, dozuna içeriğine nazaran değişen, maruz kalma müddetine nazaran değişen birçok belirti ortaya çıkabilir, sıhhat ziyanı ortaya çıkabilir.” dedi.
“MİDYENİN MENŞEİNİ SORABİLİRLER”
Tüketiciye önerilerilerde bulunan Ünver Alçay, “Tabi ki, midyenin menşeini sorabilirler, sormaları gerekebilir. Onun dışında aslında öncelikli olarak bir sefer pak, hijyenik bir ortamda sunuluyor mu? Buna bakmaları lazım. Yani üretim ve satış kuralları da çok kıymetli her ne kadar pak denizlerden elde edilmesi, menşei çok kıymetliyse de hangi kaidelerde üretildiği, vakit zaman basına yansıyan çok makus imajlar görüyoruz midyelerin üretim koşullarıyla ilgili. Yani, bu tıp yerlerde üretilmiş midye ne kadar pak bir midye olursa olsun zati sıhhatsiz olacak.” diye konuştu.
“KIYIDA DEĞİL DERİNDE TUTULURSA SORUN YOK”
Midyeciler ise rastgele bir sorun olmadığını savundu, uzun müddettir midyecilik yaptığını tabir eden Erdal Erdoğan, “Herkes bir şey çıkarıyor. Midye, kıyı tarafları daha kirli olduğu için kıyıda tutulmamalı, kıyıda tutulmadığı ve derinde tutulduğu sürece sorun olacağını düşünmüyoruz ö halinde konuştu. Bir öbür midyeci Sefa Doğan ise, “Boğaz midyesi de Karadeniz midyesi de gidiyor. Kirlilik diye bir şey yok, müsilaj da dediler vaktinde. Millet önüne geleni söylüyor yok kirlilik yok şu bu var. Hiçbir şey yok yani” dedi.
