Ekonomist Mahfi Eğilmez, çarşamba günü 17 bin 2 TL olarak açıklanan taban fiyatla ilgili tespit yazısı kaleme aldı.
Eğilmez, “Asgari fiyat artışı ve enflasyona etkisi” başlıklı yazısında TCMB raporlarındaki bilgilerden yararlanarak, yeni minimum fiyatın enflasyona tesirlerini hesapladı.
Mahfi Eğilmez, “Enflasyonla sahiden uğraş edilmesi isteniyorsa kamu kesiti israfına son verilmeli” ihtarında bulunduğu yazısında şunları aktardı:
“Üretim, dört ögenin katılmasıyla yapılır: Emek, sermaye, doğal kaynaklar ve girişimcilik. Bunlar, katıldıkları üretim faaliyeti sonucunda ortaya çıkan kıymetten hisse alırlar: Emek fiyat alır, sermaye faiz alır, doğal kaynakların sahipleri rant alır, teşebbüsçüler de kâr alır. Böylelikle iktisatta gelir bölüşümü dediğimiz olgu ortaya çıkar. Bu dört üretim ögesi içinde maddi açıdan en güçsüz olanı emek olduğu için üretimden alacağı hissenin (ücretin) makul bir seviyenin altına düşürülmemesini sağlamak üzere devletler minimum fiyat ismi altında bir uygulama yaparlar. Buna nazaran patronlar, istihdam edecekleri işçiye belirlenen taban fiyatın altında ödeme yapamazlar. Minimum fiyat, iktisatta yaşanan enflasyona nazaran ayarlanarak belli müddetlerde tekrar belirlenir.
Enflasyonun düşürülemediği bir ortamda bilhassa gelirini buna nazaran ayarlama imkanı olmayan fiyatlı kesitin satın alma gücünde ortaya çıkacak düşüşlerin fiyat artırımlarıyla ayarlanması gerekmektedir. Bu, sadece ücretlinin desteklenmesi açısından değil tıpkı vakitte iktisadın canlılığını kaybetmemesi açısından da gereklidir. Zira satın alma gücünün daima düşmesi insanların taleplerinin düşmesine, bu da büyüme oranının düşmesine ve akabinde işsizliğin yükselmesine yol açar. Ne var ki minimum fiyatın artırılması iktisat açısından canlılığın korunmasıyla birlikte şirketlerin maliyetlerinin artmasına, bu artışların fiyatlara yansıtılmasına ve münasebetiyle enflasyonun daha da yükselmesine yol açar.
UZUN DEVİR TESİRİ YÜZDE 6’YI BULACAK
Hükümet, 2024 yılı için, 11.402 TL olan minimum fiyatı yüzde 49 oranında artırarak 17.002 TL olarak belirlemiş bulunuyor. Bu karar açıklanırken 2024 yılında bir daha artış olmayacağı, bu meblağın yıl mühletince uygulanacağı da vurgulandı. 17.002 TL fiyatındaki minimum fiyatın patron açısından toplam maliyeti şöyle hesaplanıyor (kaynak: https://www.csgb.gov.tr/asgari-ucret/)
2023 yılsonu fiyatına nazaran yapılan yüzde 49 oranındaki artışın enflasyona olacak tesirini TCMB’nin 2023 III sayılı Enflasyon Raporundaki hesaplamadan[i] giderek kabaca bulmaya çalışalım. Hesaplama 2023 yılının ikinci yarısı için yapılan taban fiyat artışı için yapılmış olup taban fiyatta her yüzde 1’lik artışın TÜFE üzerinde binde 7 oranında tesir yapacağını göstermektedir. Bu oranın bu son artış için de geçerli olduğunu varsayarsak yüzde 49’luk taban fiyat artışının enflasyon üzerinde kısa periyotta yaklaşık yüzde 3,5’lik bir artışa neden olacağı görülüyor. Yeniden birebir raporda uzun periyot tesiri için öngörülen binde 12’lik oranı temel alırsak uzun periyotta enflasyon oranındaki artışın yüzde 6’ya yaklaşacağı iddiasında bulunabiliriz.
Hükümetin uyguladığı maliye siyaseti büyümeyi kollayıcı bir siyaset görünümündedir. Bunu minimum fiyatın artırılmasına ek olarak TBMM’de kabul edilen bütçenin detaylarında da görmek mümkün. Buna karşılık Merkez Bankası’nın uyguladığı para siyaseti, yetersiz kalsa da, enflasyonu düşürmeyi hedefleyen bir siyaset görünümündedir. Hükümet bu karmaşık maliye ve para siyaseti karmasına ek olarak faizleri enflasyonun altında tutarak ve kiralara, enflasyonun çok altında bir artış tavanı getirerek heterodoks uygulamalarla da enflasyonu denetlemeye çalışıyor.
Enflasyonla sahiden gayret edilmesi ve piyasanın da buna dayanak vermesi isteniyorsa kamu bölümü israfına son verilerek yola çıkılmasından öteki deva yoktur.”
