UAD’den yapılan yazılı açıklamada, İsrail’in, Gazze’ye yönelik akınlarında 1948 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Mukavelesi’ni ihlal ettiği gerekçesiyle Güney Afrika Cumhuriyeti tarafından açılan davadaki ihtiyati önlem talebine ait kararın, yarın TSİ 15.00’te açıklanacağı bildirildi.
Güney Afrika’nın, “Filistin halkının Soykırım Mukavelesi kapsamındaki haklarına daha fazla, önemli ve telafisi mümkün olmayan zararın gelmesini önlemek” gayesiyle Divan’dan talep ettiği ihtiyati önlemlerin kabul edilmesi durumunda, bu karar İsrail için bağlayıcı olurken davanın temeline ait sürecin uzun yıllar alması bekleniyor.
YARIN NE OLACAK?
UAD, Güney Afrika’nın önlem talebine ait kararı, yarın kamuya açık oturumda canlı ilan edecek.
Karar okunurken Divan’ın 15 daimi hakimi ve İsrail ile Güney Afrika’nın bu dava özelinde atadığı isim hoc yargıçlarla birlikte 17 hakim, duruşma salonunda hazır bulunacak.
Divan’ın kararını birinci olarak Divan Lideri ABD’li Yargıç Joan E. Donoghue İngilizce okuyacak, daha sonra Divan Başkatibi Philippe Gautier’in kararın Fransızca özetini okumasıyla oturum sona erecek.
Kararın ilan edileceği oturumlarda davanın tarafı olan ülkeler rastgele bir sunum yahut beyanatta bulunmazken tarafların avukatları kararı, Divan salonunda hazırda bulunarak dinleyecek.
Yarın Memleketler arası Adalet Divanında Güney Afrika tarafını, Milletlerarası İlgiler ve İşbirliği Bakanı Dr. Naledi Pandor’un temsil etmesi bekleniyor.
TEDBİR KARARI NE MANAYA GELİYOR
Divan’ın yarın vereceği karar, İsrail’in Soykırım Sözleşmesi’ne muhalif hareket edip etmediğine ait olmayıp yalnızca olası soykırım tehlikesine karşısında oluşacak ziyanların önüne geçmek için davada sonuncu karar verilinceye kadar tarafların uyması gereken süreksiz tedbirler manasına geliyor.
Divan, önlem taleplerine ait yaptığı incelemede Güney Afrika’nın “makul” münasebetler sunmasını kâfi bulurken, Gazze’de soykırımın gerçekleşip gerçekleşmediğine ait incelemesini davanın temeline ait safhada gerçekleştirecek.
Divan’ın ihtiyati önlemler konusunda, soykırımın işlendiğine ait “kesin” sonuçlar istemeyip “makul” münasebetleri kâfi bulması sebebiyle Güney Afrika’nın talepleri doğrultusunda karar vermesi daha olası.
Divan, Güney Afrika’nın tüm taleplerini kabul etmese de İsrail’in Gazze’deki askeri operasyonlarında milletlerarası hukuku kurallarının gözetilmesi için gerekli önlemleri almasına ve bilhassa yerlerinden edilenlerin konutlarına dönerek kâfi besin, su, yakıt, tıbbi ve hijyen materyalleri, barınak ve giysi dahil olmak üzere insani yardıma erişiminin sağlamasına ait önlemler hükmetmesi bekleniyor.
TEDBİR KARARI BAĞLAYICI MI?
Divan Kaidesi’nin 59. hususu uyarınca UAD’nin aldığı kararlar, taraflar için bağlayıcı durumda iken üçüncü ülkeler için kararın bağlayıcılığı bulunmuyor.
Divan, hükmettiği kararları BM’nin ilgili kurumlarına da bildirim ediyor ve İsrail, Divan’ın olası önlem kararına uymazsa bu durumda Güney Afrika mevzuyu BM Güvenlik Kurulu’na taşıyarak Divan kararının uygulanması için harekete geçilmesini talep edebiliyor.
Divan’ın kararlarını icra ettirmek için kendi askeri gücü yahut organı bulunmazken bu kararların uygulanması büyük oranda BM Güvenlik Konseyi’nin tasarrufunda bulunuyor.
Divan’ın kararı sonucunda oluşacak politik baskı sebebiyle üçüncü devletlerin İsrail’e açıktan askeri ve siyasi dayanak vermesinin çok daha zorlaşması beklenen.
DAVANIN SEYRİ NE OLACAK?
Tedbir talepleri davanın birinci kademesi olurken, bundan sonraki adımda evvel “ilk itirazlar” safhasına geçerek Divan’ın yargı yetkisi ve kabul edilebilirlik kaideleri sağlanırsa daha sonra “davanın esası”na ait yargılama yapılıyor.
Divan’ın kararları kesin ve itiraza tabi değil.
Divan her ne kadar son yıllarda dava süreçlerinde daha süratli hareket etse de soykırım üzere misal davaların tamamlanmasının 10 yılı geçtiği görülüyor.
Bosna Hersek Cumhuriyeti, 20 Mart 1993 tarihinde Yugoslavya Federal Cumhuriyeti’ne karşı soykırım davası açtığında Divan, önlem taleplerini 11 Temmuz 1996’da reddetmişti.
Divan, 27 Şubat-9 Mayıs 2006 tarihlerinde yapılan temele ait duruşmaların akabinde, 26 Şubat 2007’de Srebrenitsa’da soykırım yapıldığına ait kesin kararını vermişti ve 10 yılı aşan dava sonuçlanmıştı.
Benzer bir davada Divan, Hırvatistan’ın 2 Temmuz 1999’da Yugoslavya Federal Cumhuriyeti’ne karşı açtığı soykırım davasında temele ait duruşmaları 3 Mart-1 Nisan 2014 tarihlerinde şahit ve uzmanları de dinleyerek tamamlamış, temele ait kesin kararını 3 Şubat 2015’te vermişti.
GÜNEY AFRİKA’NIN HANGİ ÖNLEMLERİ TALEP ETTİ?
Güney Afrika, Divan’dan, İsrail’i “soykırım yapmamaya, soykırımı önlemeye ve soykırımın faillerini cezalandırmaya” zorlamak için süreksiz önlem uygulanmasını istiyor.
Bu tıp süreksiz önlemler, dava süreci devam ederken durumun daha da berbatlaşmasını önlemeyi amaçlıyor.
Güney Afrika, şu 9 ihtiyati önlem kararına hükmedilmesini talep ediyor.
Bu kapsamda Güney Afrika, Divan’dan;
1- Gazze’deki askeri operasyonları derhal durdurmasına,
2- Denetimi altındaki rastgele bir küme tarafından, Gazze’deki rastgele bir askeri operasyonu ilerletecek adımlar atmamasına,
3- Filistinlilere yönelik soykırımın önlemesi için gerekli tüm makul önlemleri almasına,
4- Soykırım Mukavelesi’nin 2. unsuru kapsamına giren her türlü aksiyondan kaçınmasına,
5- Yerlerinden edilenlerin konutlarına dönerek kâfi besin, su, yakıt, tıbbi ve hijyen materyalleri, barınak ve giysi dahil olmak üzere insani yardıma erişiminin sağlamasına,
6- Soykırıma karışanların cezalandırılmaları için gerekli adımları atmasına,
7- Soykırımın kanıtlarını koruma etmesine ve bu maksatla gelen memleketler arası vazifeliler ve öteki yetkililerin Gazze’ye erişimini engellememesine,
8- Verilen önlemleri uyguladığına ait Divan’a tertipli rapor sunmasına,
9- Davayı zorlaştıracak yahut uzatacak hareketlerden kaçınmasına hükmetmesini istiyor.
patronlardunyasi.com
