İstanbul Sanayi Odası (İSO) İdare Heyeti Lideri Erdal Bahçıvan, 2023 değerlendirmeleri ve 2024 öngörülerine ait görüşlerini açıkladı. Kahramanmaraş merkezli gerçekleşen zelzelelerin yalnızca ekonomiyi değil, bütün istikrarları alt üst ettiğini söz en Bahçıvan, Türkiye’nin yılın birinci yarısında kendi iç gündemi nedeniyle dışarıda olup bitenlerle çok fazla ilgilenilemediğini, yılın ikinci yarısında ise yeni kurulan hükümet ve ekonomik takımlardaki değişim ile istikrara dair öz itimadın adım adım oluşmaya başladığını, tablonun muhakkak bir disipline kavuşmaya yanlışsız dönüşmeye başladığını belirtti.

KÜRESEL ENFLASYON GERİLEYECEK

Bahçıvan, salgından sonra dünya iktisadına uzun yıllar sonra tekrar gündem olan enflasyon gerçeğinin 2023 yılında tepe yaptığını, enflasyona neden olan faktörlerin de yavaş yavaş ortadan kalkmasıyla global manada enflasyonun gerileyeceğini kaydetti.

Gerek Avrupa Merkez Bankası’nın gerek Fed’in nakdî sıkılaşmaya yönelik adımlarda bir dönüşümün yaşanacağına dair işaretler verdiğini aktaran Bahçıvan, “2024 en berbatın artık daha geride kalmaya başlayacağı bir yıl olarak görülmeye başlandı. Hâlâ enflasyona dair belirsizlikler olsa da artık en üst noktasının büyük bir ihtimalle aşıldığı konusunda genel bir kanaat hakim. Yılın son periyodunda kendini uygunca hissettiren bir dünya sakinliği kelam konusu. Başta Çin olmak üzere, Asya’da, Avrupa’da PMI sayılarından da anlaşılacağı üzere her yerde bu sakinliği görüyoruz” diye konuştu.

TÜRKİYE İÇİN SORUN OLMAYA DEVAM EDECEK

Erdal Bahçıvan, 2024’te enflasyonun Türkiye açısından en kıymetli sorun olmaya devam edeceğini belirterek, “Yeni yıl, Türkiye açısından mutlaka ve katiyetle kararlılıkla enflasyonla çaba edilmesi gereken bir yıl olacak. Hiç taviz verilmeden yapılacak bu çabayı, esasen Merkez Bankası ile Hazine ve Maliye Bakanlığının siyasetlerinden da anlıyoruz” dedi.

Bahçıvan, iç piyasada enflasyona karşı en kıymetli silah olarak faizlerin görüldüğünü söz ederek, konuşmasını şöyle sürdürdü:

* Faizlerin yüksek olması ve bu faizlerin yüksek seyri kesinlikle ekonomik aktiviteyi önemli ölçüde yavaşlatacak. İç piyasaya bağlı bölümlerde hem talep noktasında, hem finans kaynağı noktasında bir zorluk yaşanacağı kesin.

* Şu anda kamunun da tavsiye ettiği, ihracata dönük çalışmalarda ve döviz kazandıracak işlerde fırsatların kıymetlendirilmesi gerekiyor. Kredi düzenekleri da bunu takviyeler nitelikte çalışıyor. İhracat imkanlarını zorlayan ve ihracat fırsatları geliştiren dallar, gelecek yılı en azından finansa erişim açısından daha rahat ve makul geçirecek.

* Türkiye, son yıllarda ‘ne değerine olursa olsun büyüme‘ mottosundan, biraz daha ‘enflasyonu dizginlemeye‘ dönük bir mottoya gerçek en azından yılın birinci devrinde geçmek zorunda kalacak. Bunu aslında ekim ayından itibaren görmeye de başladık.

* 2024’ü nasıl yaşayacağımız noktasındaki birinci işaretleri almaya başladık. Doğal her bir cefanın sonunda kesinlikle bir sefa geliyor. İsmi konmuş ve gerçek tespit edilmiş bir rahatsızlık ve onun tedavisi itimat verici bir halde ise zati belirli bir periyot sonunda geleceğe optimist bakma konusunda moraller de yükselecek. Bunu CDS’lerde de görmeye başladık. Büyümenin yüksek olduğu devirlerde 700’lerde olan CDS, büyümenin sakinleşmeye başladığı periyotlarda 280’lere kadar düşmeye başladı.

SÜRECİ TEMKİNLİ VE DİKKATLİ GÖTÜRMEMİZ LAZIM

Bahçıvan, büyümenin niteliğinin önemsenmesi gerektiğini belirterek, “Orta Vadeli Program’da (OVP) konan sayının altında bir büyümenin sürpriz olmayacağını düşünüyorum. Lakin bunu çok da keder etmemek lazım. Yani şayet gelecekten çalmayacak makul bir büyümeyle karşılaşacaksak da ona bir müddet katlanmamız gerekiyor. Bizim bu süreci çok daha temkinli ve dikkatli götürmemiz lazım. Onun için büyümeyi çok fazla gerilim yapmamak gerekiyor” değerlendirmesinde bulundu.

İGEF KIYMETLİ BİR METOT

İSO İdare Şurası Lideri Bahçıvan, Eximbank’ın sermaye yapısının güçlendirilmesi gerektiğini belirterek, ihracatçı sanayicilerin desteklenmesi açısından İhracatı Geliştirme Fonu’nun (İGEF) da kıymetli bir metot olduğunu vurguladı.

Eximbank’ın teminata dayalı bankacılık anlayışının en azından geçmiş performans kriterleri kıymetlendirilerek yumuşatılması gerektiğini söz eden Bahçıvan, “Eximbank günlük hayatın, ihracatın önündeki manilerin kaldırılması noktasındaki en kıymetli kurumsa, endüstrimizin desteklenerek ve nitelikli yatırımların hayata geçirilmesi noktasında en kilit kurumlardan biri de Kalkınma Bankasıdır. Bu nedenle yıllardır Kalkınma Bankası’nın Türkiye’nin uzun vadeli sanayi finansmanı noktasındaki en değerli kurumu haline getirilmesini savunuyoruz. Her ne kadar bir mühlet evvel Kalkınma Bankası tekrar yapılandırılmış olsa da amaçlanan noktaya gelmesi çok gecikmiştir” diye konuştu.

Bahçıvan, Yatırım Taahhütlü Avans Kredi enstrümanının şimdi çok yeni olduğunu, uygulamaya başladıkça kıymetlendirme yapmanın daha yararlı olacağını belirterek, lakin yatırımcıların uzun vadeli ve uygun şartlarda yatırım kredisine erişim sağlama, yüksek teknoloji yatırımları hızlandırma, cari istikrar ve fiyat istikrarına katkı verme üzere amaçların her birinin yatırımcı açısından çok manalı olduğunu lisana getirdi.

Bahçıvan, enstrümanın uzun vadeli, nitelikli krediye dönüş ve sübvansiyonlu bir kredi olması manasında değerli ve kıymetli olduğunu vurgulayarak, “Türkiye’nin ne yazık ki şu anki mevcut şartlarında, endüstricinin yatırım için uzun vadeli kredi bulabilme lüksü çabucak hemen yok, hele TL olarak hiç yok. Bu nedenle 10 yıla dönük, fiyatı prestijiyle faiz şartlarından da daha ehven bir biçimde çıkarılmış olan bir kredi paketini, bir defa aslında takdir etmemek mümkün değil. Bunlar, gerçek gayelerde ve yanlışsız alanlarda kullanılırsa bir mana tabir edecek. Bu hususta bakanlığımızın disiplini, bütün olumlulukları ortaya koyacaktır.” sözlerini kullandı.

ÖZEL BANKALAR BANKACI OLDUKLARINI HATIRLADI

Erdal Bahçıvan, iç piyasa tarafında ticari krediyi erişimden fazla ticari kredi maliyetini kaldırabilme sorunu olduğunu belirterek, konuşmasını şöyle sürdürdü:

* Burada finansa erişmek midir temel, yoksa o maliyeti karşılamak mıdır? Finansmana erişim, geçtiğimiz devirde fiyattan daha çok bir yokluk boyutundaydı. Özel bankalar külliyen piyasadan yok olmuşlardı, çekilmişlerdi. Artık özel bankaların son 2 aydır tekrar finans dünyasında, varlıklarını hatırladıklarını görüyoruz. Özel bankalar tekrar faal bir formda piyasaya girmeye başladı. Tekrar bankacılığı hatırladılar.

* Bu en azından bedene bir kan akışının başlaması ismine olumlu lakin doğal ki TL maliyetlerinin kaldırılabilmesi, bunun karşılığında rasyonel bir iş yapılabilmesi artık o firmaların ve o dalın durumuna bağlı.

* Açıkça söylemeyelim ki ticari kredilerde en azından özel dal bankalarında, son devirlerin en müspet noktasındayız. Kredi kanalının daha da açılacağını ümit ediyorum. Fiyat tarafı başka lakin ölçü tarafının artacağına inanıyorum. Zira kabul etmek lazım ki Türkiye’ye bir fon akışı başladı.

YATIRIM İŞTİHASI AÇISINDAN BİRİNCİ ALTI AY SAKİN GECECEK

Gelecek yıl yatırımlarda bir geri çekilme olacağını belirten Bahçıvan, “Finansman maliyetinin nereye oturacağını görmeden ve günlük hayattaki sorunlar tam manasıyla çözülmeden yatırıma dönük bakış açısının kısa vadede çok güçlü olacağını düşünmüyorum” dedi.

Yeni yatırımlar konusunda güç dalının müspet ayrışacağını tabir eden Bahçıvan, şöyle devam etti:

* Yatırım iştihası açısından gelecek yılın birinci 6 ayının daha sakin geçeceğini söyleyebilirim ki bu da çok doğal. Birtakım bölümlerimizin önemli kapasite fazlası var. Bunların da bir rahatlaması lazım. Yılın 2. yarısına kadar, yatırım devrinin daha sakin olacağını düşünüyorum. Lokal seçimler var, enflasyonla gayretle birlikte haziran, temmuz ayından sonra faizlerin düşeceği beklentisi var, dünyadaki faizlerin düşme beklentisi var. Yurt dışından da kaynak sağlayarak, hem maliyet hem vade konusunda yılın 2. yarısında biraz daha olumluya dönecektir. Bu demek değil ki, yatırımlar sıfırlanacak lakin ivme ve tempo kaybedeceğimiz kuvvetle mümkün. Yılın ikinci yarısının ise daha farklı bir periyoda evirileceğini düşünüyorum.”

TÜRKİYE GÖZLENEN VE ÖZLENEN BİR ÜLKE

Mevcut iktisat idaresinin enflasyon konusunda muvaffakiyetlerini ispat etmeye başladıkça öz itimadın de artmaya başlayacağını söz eden Bahçıvan, “İhmal etmememiz gereken bir mevzu da Türkiye’nin son yıllarda ne yazık ki çok uzak kaldığı yabancı sermaye konusu. Şirket satın almalarında unutulduk resmen” yorumunu yaptı.

Şu anda sermaye piyasalarının halka arzlar üzerinden döndüğüne değinen Bahçıvan, şunları kaydetti:

* Türkiye birçok kesimde, yabancı sermaye açısından gözlenen ve özlenen bir ülke. Onun için yabancı sermaye konusunda hem mevcut yatırımlara, hem de mevcut şirketlerimize talep olacağı üzere sıfırdan ya da iştirak yoluyla da yabancı oyuncuları Türkiye tekrar kazanacak. Kuvvetle mümkün gelecek yılın 2. yarısında, inşallah her şey yolunda giderse, bu tıp yabancı sermaye hareketlerini farklı farklı kesimlerde görebileceğimizi düşünüyorum. Buna hazır olmamız da lazım. Türkiye, yabancı sermaye girişini hak ediyor.

* Son yıllarda uzağında kalsak da bu mevzuda, bu açığı kapatmayı hak ediyoruz. Kaliteli sermaye ve iş iştirakleri açısından bunun vaktinin geldiğini, çok da uzak olmadığımızı düşünüyorum. Bu hareketlilik yalnızca Körfez ülkelerinden de olmayacaktır. Japonya birçok dalda Türkiye’ye yatırım yaptı. Hintliler geliyor. Yalnızca Körfez’e takılıp kalmayalım, Uzak Doğu’dan, gerek Asya’dan gerek Avrupa’dan, Amerika’dan yabancı sermaye akışı konusunda bir hareketlilik olacağını düşünüyorum.

İSTİKRARLI BİR KUR EN DEĞERLİ KUR

Sanayiciler olarak, TL’nin pahasının düşmesi ve yüksek volatilite konusunda hassas olduklarını tabir eden Bahçıvan, çok paha kaybının kısa vadede para kazandırsa da uzun vadede farklı çok büyük maliyetlere sebebiyet verdiğini anlattı.

İstikrarlı bir kurun en değerli kur olduğunu söz eden Bahçıvan, konuşmasını şöyle sürdürdü:

* Ümit ediyorum ki 2024, inşallah bir aksilik olmazsa, kur açısından da son 5 yılın en rahat ve huzurlu devri olacak. Doğal aşikâr dallarımız bundan rahatsızlık duyabilir lakin ben eminim uzun vadede istikrarlı bir kur, enflasyona ve fiyat istikrarına vereceği olumlu katkı ile birlikte birçok açmazın önünü açmış olacak. Onun için de biraz sabırlı olmamız lazım.

* 2018 Mayıs’ta kur 4 lira düzeyindeydi. 5,5 yılda 29 lira düzeylerine geldi. Her yıl, nerede duracak, 8 olacak mı, 12 olacak mı, 15 olacak mı, 20 olacak mı, 25 olacak mı? Lakin artık 40 olacak mı, 50 olacak mı demememiz lazım. Kurun daha fazla artmasını bir gereklilik olarak gören kesim, bu kurun son 5 yılda nereden nereye geldiğine bakmasında yarar var.

* Natürel çok düşmesi üzere bir tablo da bizim için son derece kabul edilmez olur. Ben Merkez Bankasının akılcı ve Türkiye’nin rekabet talihini zorlamayacak ölçüde götüreceğini iddia ediyorum.

TÜRKİYE BUNU HAKETMEDİ

Bahçıvan, 2024’te en kıymetli sorunun enflasyon olduğunu belirterek, “Enflasyon, yalnızca iktisatta değil, sosyolojiden psikolojiye hatta ahlaki bedellere kadar yansıması oluyor. Enflasyonda dünyanın en olumsuz 4’üncü, 5’inci ülkesi olarak adlandırılmak hepimizi yoruyor, üzüyor, rencide ediyor. Türkiye bunu hak etmedi. Bu sınıftan çıkmamız lazım. Bir de bunu başarmış bir ülkeyiz, 6’ları, 5’leri gördük, daima birlikte bunu başardık. Onun için böylesine yüksek bir enflasyonu bahtımız haline getirmemeli, katiyen hayatımızdan çıkarmalıyız” sözlerini kullandı.

patronlardunyasi.com