Ekonomim’den Yener Karadeniz’in haberine nazaran, Multi portföyünde bulunan 9 AVM için 3 aylık süreksiz mühlet kararı verilmesi, gözleri öteki AVM’lere çevirdi. AYD Lideri Nuri Şapkacı, Türkiye’de 447 AVM’nin bulunduğunu belirterek, bankaların denetiminde olan AVM sayısısının ise 60-70 civarında olduğunu söyledi. Bu da 6 AVM’den birinin konkordatoyu bir seçenek olarak değerlendirebileceği manasına geliyor.
AVM kiralarında dövizden TL’ye dönülmesi ve salgın sonrası artan kur düzeyi, AVM’lerin 8 milyar doları bulduğu söylenen borçlarını çevirememesine yol açtı. Gelişmelere paralel olarak geçtiğimiz hafta bölümün en büyük yabancı oyunculalarından Multi’ye ilişkin 9 AVM için konkordato kapsamında 3 aylık süreksiz mühlet kararı verildi. Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Lideri Nuri Şapkacı, Türkiye’de şu anda irili ufaklı 447 AVM’nin bulunduğunu belirterek, “Bankalara geçen yahut bankaların denetiminde olan AVM sayısı 60-70 civarında. Bu AVM’lerin bir kısmı da büyük çaplı AVM’ler. 20 bin metrekareden büyük hacme sahip olan AVM’leri baz aldığımızda, bu yüzdesel olarak değerli bir oran” dedi. Bu sayı bölümde faaliyet gösteren 6 AVM’den birinin konkordatoyu bir seçenek olarak değerlendirebileceği manasına geliyor. Şapkacı’nın verdiği bilgilere nazaran halihazırda AVM’lerin borçları, 10-12 milyar dolar civarında ve bunun da yaklaşık yüzde 80’i döviz kredi borçlarından oluşuyor. TL gelirleri karşısında çok daha süratli yükselen kur nedeni ile kurumlar artık bu borçların faizini ödemekte bile zorlanıyor.
LEHİNE ADIMLAR ATILMADI
Bu olumsuz tabloyu düzeltme konusunda finansör şirketlerin ve bankaların yapan yaklaşım sergilemediğine dikkat çeken Şapkacı, öbür bir tahlil yolu olarak ticari gayrimenkul kira rejiminin konut kira rejiminden ayrılması gerektiğine işaret etti. Şapkacı, “Döviz kirasına geri dönülmese bile dövize endeksli kiraların gündeme alınması da tahlil yollarından biri olarak öne çıkıyor” dedi. Şapkacı, şöyle devam etti: “AVM’ler lehine sorunu çözebilecek adımların atıldığını söylemek maalesef mümkün değil. Bu durum, yeni yatırım kararlarının alınmasına mahzur teşkil ediyor. Dal, 2,1 milyon şahsa dolaylı istihdam sağlıyor. Yeni yatırımlar konusundaki tereddütler, istihdam ve enflasyonla çaba açısından orta ve uzun vadede ıstırap yaratabilir.”
AVM’LER KÜÇÜLÜYOR
Tüm bu olumsuz tabloya karşın yeni AVM yatırımlarının devam etmesi konusunda ise Nuri Şapkacı, “AVM yatırımlarının suratı azaldı. Yeni AVM’lerin kıymetli bir kısmı yarım kalan projelerden oluşuyor. Büsbütün yeniler de hala gereksinim olan kent ve bölgelerde ve geçmişe kıyasla daha küçük çaplı AVM’lerden oluşuyor.” tabirlerini kullandı.
BANKALAR YAPAN BİR YAKLAŞIM SERGİLEMEDİ
AYD Lideri Nuri Şapkacı, AVM’leri bu noktaya getiren 3 değerli nedeni şöyle sıraladı:
* 2018’de kiraların dövizden TL’ye dönmesi ve mevzuat değişikliği hasebiyle yatırımcıların döviz cinsinden kredi borçlarının ödenmesindeki zorluklar, gelir-gider istikrarının bozulmasına yol açtı.
* 2020 yılında uygulamaya konulan ek mevzuatla kontrat serbestisi konusunda uygulanan kurallar, tek taraflı olarak yatırımcıların aleyhine olacak biçimde değişti. Yatırımcıların gelir ve masrafları ortasındaki makas gün geçtikçe açıldı.
* Kimi finansör şirketlerin yeteri derecede takviye vermemesi de bir öbür değerli etken. Yatırımcıların döviz kredilerinden TL’ye dönülmesi konusunda olumsuz cevap aldı. Pandemi de elbette sürece olumsuz istikamette tesir etmiştir. Bu duruma gelinmesinde AVM’lerin kendi sorumlulukları konusunda ise Şapkacı, “Elbette fizibilitesi baştan yanlış yapılmış AVM’ler de olabilir ve vardır da. Lakin alınan kararlar ve uygulamalar bu AVM’lerin sıkıntı durumda kalması ile ilgili süreci hızlandırdı” dedi.
BANKA DA KONKORDATO TALEP EDEBİLİR
Konkordato sürecinde süreksiz mühlet mahkeme tarafından başlatılıyor ve süreksiz bir komiser atanana kadar devam ediyor. 3 ay olan süreksiz mühlet mühleti sonrasında konkordato projesine komiser atanıyor. Konkordato komiserliği ve konkordato avukatlığı yapan İstanbul Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Dr. Türkay Özdemir, dokümanların sıralaması ve birbiri ile dengeli olması durumunda 3 aylık süreksiz mühlet kararının çok kolay alınabildiğine dikkat çekerek, “E-ticaretin yaygınlaşması ile fizikî talepte zayıflama oldu. Kira artışlarında da enflasyona uyumlu bir düzenleme yapılamadı. 2013-2014’te döviz ile yüzde 13-14 faizle kredi alınmış. Kur 4 TL’den 8 TL’ye gidildiğinde bu şekil ezalar borç faizlerinin 6-7’ye düşürülmesi ile aşılabilmişti ancak günümüzde dolar ve euro’da bu oran bile çok fazla. Otel dışında gayrimenkul yatırım şirketlerinin çok değerli bir kısmında meşakkat var. AVM’de çok daha büyük bu sorun. Konkordato müracaatları artabilir bu durumda. 3 ay zati garanti. Şirketin idaresi AVM’de ise ve öbür yerlere de borçları varsa banka da konkordato talep edebilir. Bankanın iştiraki olması AVM’nin konkordato talep etmesine mani değil” açıklamasında bulundu. Konkordato başvurusu onaylanan şirketler, süreksiz olarak devletin muhafazası altına girmiş oluyor. Konkordato ilan eden şirketlere, alacaklılar haciz süreci yapamıyor, bankalar kredi borçlarını tahsil edemiyor ve ipotekler de satışa çıkarılamıyor.
FORUM AVM’LERİ, BORÇLARI KARŞILIĞINDA SATILMIŞTI
Finansal sorun yaşayan AVM’lerin konkordato ilanı tehlikesi 2023’ün son haftasında Forum AVM’lerini portföyünde bulunduran Multi’den geldi. Şirketin içinde Türkiye’nin en büyük AVM’lerinin de yer aldığı 9 AVM’si için üç aylık süreksiz mühlet kararı verildi. Hollandalı alışveriş merkezi (AVM) yatırım ve geliştirme şirketi Multi Corporation, Türkiye’deki alışveriş merkezlerini, 2013’te 900 milyon Euro borcuna karşılık olarak ABD’li Blackstone’a satmıştı. Forum AVM’leri, konkordato süreci ile ilgili geçen hafta basın toplantısı düzenlenecekti lakin sözcünün sıhhat problemleri nedeni ile toplantı ileri bir tarihe ertelendi. Şirket, bahisle ilgili yönelttiğimiz soruları ise cevapsız bıraktı.
patronlardunyasi.com
