Gizli artırım, bir mal yahut hizmetin fiyatının açıkça belirtilmeden, öteki yollarla artırılmasıdır. Bu, ekseriyetle gramaj yahut hacim değişikliği üzere sistemlerle yapılır. Örneğin, bir eser 100 gramlık ambalajda 10 liradan satılıyorsa, gramaj 50 grama düşürülüp fiyat tıpkı bırakılırsa, tüketici aslında 20 liralık bir artırımdan dar olmadan 50 gramlık eseri 10 liraya satın almış olur.
Fransa’da kapalı artırımlara karşı hayata geçirilen uygulama gündem oldu. Milletlerarası Fransız market zinciri, fahiş artırım yapan bir firmanın eserlerinin satışını durdurdu.
Konuyla ilgili CNN Türk’e açıklamalarda bulunan Tüketici Müracaat Merkezi Onursal Lideri Aydın Ağaoğlu, şunları söyledi:
Bundan 3 yıl evvel Ticaret Bakanlığı, ticari uygulamalar yönetmeliğine bir unsur ekleyerek, bu çeşit ambalajlı eserlerin gramaj hilesiyle bilinmeyen zamlanmasına karşı bir tedbir geliştirdi.
Burada kelam konusu olan tüketicinin aldatılması.
Elimde 2 yoğurt kasesi var. Bu yoğurdu 600 gramdan alıyorduk, artık tıpkı fiyata 500 gramdan alıyoruz. Bununla ilgili ülkemizde tüketicinin aldatılmaması lazım. Madem 100 gram azalttınız büyük puntolarla belirtin.
Bu da 550 bin liraya varan cezalara neden olur.
Tüketici, aldatılmadığını bilmeli
Bu kapalı aldatıcı bir artırım. Hatta birtakım firmalar hem gramajı azaltıyor hem de fiyatı artırıyor. Tüketici diyor ki bunun fiyatı çok artmamış bunu alayım, halbuki o denli değil.
Dikkat çekicek biçimde yapın, tahminen satıcının haklı bir sebebi var. Örneğin 10 liraya sattığı bir atıştırmalığı, bozuk para sorun olmasın diye 11 lira 75 kuruş yapmak istemiyor. Onun yerine 30 gram ise 23 grama düşürüyor. Tüketici eserin 23 grama düştüğünü anlayacak halde gösterilmeli. Tüketici, aldatılmadığını bilmeli. Esasen yönetmeliğin ismi da aldatıcı ticari uygulamalar.
Aslında bu Fransız modeli, bizim ülkemizde uygulanması gereken bir şey. Zira birçok zincir market, kendi eserini üretiyor. 1 litrelik süt yerine 900 grama çevirmiş ve dikkat çekmiyorsa, ben senin eserini satmam diyebilmeli. Böylelikle kimin tüketiciye hürmet gösterdiğini görmüş oluruz.
Gizli artırıma karşı tüketicinin yapması gerekenler
Gizli artırım, tüketicilerin haklarını ihlal eden bir uygulamadır. Tüketici, satın aldığı eserin fiyatını tam olarak bilme hakkına sahiptir. Bilinmeyen artırım, tüketicilerin bu haklarını ellerinden alır ve onları haksız yere dezavantajlı duruma düşürür.
Gizli artırım, Türkiye’de de sıklıkla karşılaşılan bir problemdir. Bilhassa son yıllarda artan enflasyon nedeniyle, birçok işletme kapalı artırım uygulayarak maliyetlerini karşılamaya çalışmaktadır.
Gizli artırım, Ticaret Bakanlığı tarafından kontrollerle denetim edilmektedir. Bakanlık, gramaj yahut hacim değişikliği üzere tekniklerle yapılan kapalı artırımları tespit ederek ilgili işletmelere ceza vermektedir.
Gizli artırımdan korunmak için tüketicilerin dikkat etmesi gereken birtakım noktalar vardır:
Satın alacağınız eserin ambalajını dikkatlice inceleyin. Eserin gramajını, hacmini ve fiyatını karşılaştırın.
Ürünün fiyatını farklı yerlerde araştırın.
Tüketici derneklerine ve sivil toplum kuruluşlarına başvurun.
