Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, İstanbul’da basını ile bir ortaya geldi. 2023 yılının değerlendirildiği toplantıda, 2024 yılı için belirlenen maksatlar de aktarıldı.

Yılmaz, sunumuna başlarken, global ekonomilerdeki gelişmelerden Türkiye iktisadının de etkilendiğini fakat buna karşın birçok açıdan Türk ekonomisindeki bilgilerinin ortalamaların üzerinde kalarak olumlu seyrettiğini bildirdi.

Yılmaz, toplantıda gazetecilerin yönelttiği emekli maaşlarına yapılacak süreci ve en düşük emekli aylığına dair nasıl bir uygulama getirileceğine dair sorulara “En düşük emekli alanlara dönük olarak da ne yapabiliriz diye çalışıyoruz.” biçiminde yanıtladı.

Yılmaz yanıtlarında, SSK ve Bağkur maaşlarının da dengeleneceğini aktararak, “Bugüne kadar nasıl çalışanların, emeklilerin yanında olduysak bundan sonra da olmaya devam edeceğiz.” iletisi verdi.

Cevdet Yılmaz, toplantıda, emekli maaş artışından kira artış oranı sınırlamasına, yastık altı altınlardan nüfus yoğunluğuna kadar kritik birçok bahiste kamuoyunun merak ettiği sorulara yönelik karşılıklar verdi.

“Emeklileri enflasyona ezdirmemek, bu ana prensibimiz”

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, emekli aylıklarına artırım konusunun hangi evrede olduğunun sorulması üzerine şu karşılığı verdi:

Bir kez Cumhurbaşkanımızın bir genel prensibi var o prensip çerçevesinde bu 20 yıl daima hareket edildi. O da şu: Hiçbir vakit çalışanları, emeklileri enflasyona ezdirmemek, bu ana prensibimiz. 20 yılımıza baktığınızda da bunu fiilen uyguladığımızı görürsünüz. İmkanlar oluştukça da bunun üzerinde olabildiğince çalışanlara, emeklilere dayanak olmak ana prensibimiz hiçbir vakit değişmedi. Enflasyona çalışanlarımızı, emeklilerimizi de ezdirmemek ve çalışanlardan, emeklilerden yana bir bakış açısıyla her vakit bu sorunlara yaklaşımımız bu bizim ana ideolojimiz, siyasetimiz.

“Planlamaları gerçekçi persfektiflerle yapmalıyız”

Bunu yaparken doğal ki gerçekçi bir formda imkanlarımıza da bakmak durumundayız. Bunu derken yalnızca kamunun imkanlarından bahsetmiyorum, kamu artı özel. Bütçe imkanları ve iktisadın genel imkanlarıyla toplumsal talepler ortasında bir istikrar oluşturmak durumundasınız. Malum az evvel de anlattım çok bu türlü rahat bir dünya iktisadı konjonktüründe değiliz. Bölgemizde son derece olumsuz jeopolitik gelişmelerin yaşandığı bir devirdeyiz. Tarihimizin en büyük sarsıntı afetini yaşamış durumdayız ve onun yaralarını sardığımız bir devirdeyiz. Bütün bunları düşündüğünüzde karşı karşıya kaldığımız problemin ne olduğu daha âlâ anlaşılır diye düşünüyorum. Ancak tüm bu koşullara karşın yani bu meselelere karşın bu genel prensiplerimizden uzaklaşmış değiliz ve elimizden gelen tüm çabası bu istikamette sarf ediyoruz.

“Memur ve memur emeklilerinin maaş artışı ile SSK ve Bağkurlu emekli aylıklarının farklılaşmasının sebebi seyyanen zam”

Memurların artışı ve memur emeklilerinin artışı zati muhakkak biliyorsunuz. Ocakta enflasyonun belirli olmasıyla birlikte enflasyon farkı ve toplu mukaveleden gelen sayıyla birlikte işte yüzde 50’lere yakın bir sayı gerçekleşmiş oldu. Bu niçin bu periyot biraz daha farklılaştı? Bu periyot SSK, Bağkur’la emekli aylıklarının biraz daha fazla farklılaşmasının sebebi şu: Geçen yıl en düşük memur maaşını belirli bir düzeye çekerken, seyyanen bir artış yapıldı biliyorsunuz. Seyyanen artışlar da enflasyona yansımıyor münasebetiyle, enflasyon farkı biraz daha bu seneye has bir halde yüksek olmuş oldu memurlar için bu türlü bir durum kelam konusu, yani oradaki artışın seyyanen yapılmasından kaynaklı bir durum olduğunu söyleyebilirim.

“Temmuz ayında SSK ve Bağkur emeklileri memur emeklilerine nazaran daha yüksek maaş alacaklar”

Yılmaz, emekliye artırım konusunda pek çok parametre olduğunu belirten ve yıl ortasındaki artırımlara dikkat çekerek, toplumsal istikrarın sağlanmak için düşünülen formüllerin sorulması üzerine şu formda karşılık verdi:

Yıl ortasında daha farklı bir tablo var. Yıl ortasında SSK, emekliler, çalışanlar bir yılbaşında artış alıyorlar, bir de yıl ortasında artış alıyorlar. Yıl ortasında artış hesaplanırken tekrar toplu kontrat ve enflasyon farkları dikkate alınarak hesaplamalar yapılıyor. Oralarda temmuz ayında SSK ve Bağkur daha yüksek görünüyor. Bu sistemden kaynaklanan şeyler. Bunlar bizim karar verip yaptığımız düzenlemeler manasında söylemiyorum. Bugünkü uygulanan sistemin sonuçları, toplu kontrat ve enflasyon farkları. Hasebiyle, Temmuz ayında SSK ve Bağkur emeklileri daha yüksek alacaklar memur emeklilerine nazaran.

“Önemli olan dengeyi sağlamak”

İkisine birden baktığınızda değerli olan işte bu toplu dengeyi sağlamak. Yani yılbaşı ve Temmuz artışlarını birlikte değerlendirip ikisini yıl bazında aşağı üst birebir düzeye getirmek. Ana yaklaşım nedir diyecek olursanız temel yaklaşımımız aslında bu formda. Gerek emeklilerimizi gerek SSK, Bağkur emeklilerini yılbaşı ve yıl ortası bütün bu yapılanları dikkate alarak, tesirlerine bakarak bir istikrara taşımak.

Ana yaklaşım nedir diyecek olursanız, temel yaklaşımımız aslında bu biçimde. Gerek memur emeklilerimizi, gerek SSK-Bağkur emeklilerimizi yılbaşı ve yıl ortası bütün bu yapılanları dikkate alarak, tesirlerine bakarak bir istikrara taşımak, yaklaşımımız bu biçimde diyebilirim.

“En düşük emekli aylığında kök fiyat düşük kaldığı için bir sonraki oransal artışlarda sorun yaşanabiliyor”

Yılmaz, kendisine yöneltilen en düşük emekli aylığı olan 7 bin 500 liranın altında kalanlara yapılacak güzelleştirmenin, bu sayının biraz üzerine kalanları da düşünerek nasıl bir sistem getirileceği sorusu üzerine şu yapıtı verdi:

Diğer taraftan 7 bin 500 lira aylık alanlar var, biliyorsunuz geçmişte yoktu bu türlü bir sistem. 2019 yılında yanlış hatırlamıyorsam başladı, taban emekli diye bir kavram yoktu, 2018 ve 19’larda birinci kez hukukumuza girdi Meclis’te bir yasal düzenlemeyle. O tarihten bu yana da çeşitli vakitlerde artışlar yapılarak bugün işte 7 bin 500 üzere bir yasal fiyat kelam konusu. Burada da şöyle bir ayrım oluyor, olağanda primle maaş istikrarı, toplumsal güvenliğin özü bu. Ne kadar çok prim, ne kadar uzun müddet prim öderseniz maaşınızın o kadar yüksek olması gerekiyor, sistemin mantığı bu. Ancak kimi emekli aylıklarının şu yahut bu sebeple, düşük prim ödeme olabilir, az müddet çalışma olabilir, burada bu işi daha yeterli bilen uzman arkadaşlarımız da var. Fiyatı düşük olanlar var, bunları 7 bin 500’e kanunla getirdiğinizde kök fiyat düşük kaldığı için bir sonraki oransal artışlarda sorun yaşanabiliyor, bu türlü bir durumla karşı karşıyayız doğrusu.

“Bu sorunun tahlili için kanun gerekiyor”

Ama bir taraftan da olağan primiyle bu civarda tekrar maaş alanlar var, artık ikisini birbirinden ayırmak lazım. Yani kök fiyatı de 7 bin 500 civarında olan bir topluluk da var, münasebetiyle o sayıların hepsini kök fiyatı 7 bin 500’den düşük diye görmemek lazım, 7 bin 400 vardır, 300 vardır, en düşük 5 bin-5 bin 500’ler civarında diye biliyorum, fakat burada bir skala var. Ona yakın olan kök fiyatı olan var, daha uzak olan var, buralarda da bir manada bir toplumsal istikrar manasında yasal düzenlemeyle oluyor bunlar biliyorsunuz, idari kararla gerçekleşen şeyler değil, bir kanun gerekiyor.

“Sosyal adaleti sağlama siyaseti kelam konusu”

Emekliler ve SSK, BAĞKUR ortasındaki dengelenme konusunda da yeniden bir yasal düzenleme gereksinimi var, taban fiyata dayanak konusunda da bir yasal kamu dayanağı biliyorsunuz son devirde Sayın Cumhurbaşkanımız ilan etti o takviyemizi, minimum fiyat belirlenirken kayıt dışılık artmasın, işletmelerimizin rekabet gücü korunsun, istihdam korunsun diye kamu da bir fedakârlık yaptı orada. 700 lira katkı olacak bu minimum ücretlilerimizle ilgili. Daha evvel de vergi dışı bırakmıştık aslında, oradan da çok büyük bir hakikaten vergi harcaması kelam konusu, sıfır vergi alıyoruz bütün taban fiyata kadar olan tüm gelirlerden. Münasebetiyle burada bir toplumsal adaleti sağlama, daha düşük gelirli olanları destekleme siyaseti kelam konusu.

“Kabine’de ele alınacak ve Meclis’in takdirine sunulacak”

Bu yaklaşımımız devam ediyor elbette, en düşük emekli alanlara dönük olarak da ne yapabiliriz diye çalışıyoruz. Bunlar Hükümetimiz Kabine’de tartışılacaktır önümüzdeki günlerde, Kabine’de bir ele alınacaktır diye düşünüyorum, akabinde da Meclis’imizin takdirine sunulacaktır. Şimdi bir tarih bilmiyorum doğrusu lakin uygun bir zamanlamayla yapılacaktır elbette. Kabinede bu mevzular ele alınabilir, hasebiyle bir halde bu karar verilir Hükümet tarafından ve daha sonra asıl Meclis’te natürel bu düzenlemeler kelam konusu olacak.

“Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nın paketine ekleneblir”

Orada da Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığımızın bir paketi var. Yani bu bahisler dışında da kurumsal gereksinimlerinden kaynaklanan, tekrar iş gücü piyasalarına ait kimi önlemler içeren paket de kelam konusu. Bu paketle birleştirilerek Meclis’imizin gündemine gelir diye düşünüyorum, gerisi doğal Meclis’imizin takdiri, o mevzuda bizim yorum yapmamız yanlışsız olmaz. Hasebiyle bugüne kadar nasıl çalışanların, emeklilerin yanında olduysak bundan sonra da olmaya devam edeceğiz.

“Hesaplamaları gerçekleşmesini beklediğimiz enflasyonla ele almak doğru”

Yılmaz, enflasyonla çaba konusunda da yapanan gelişmeleri bir örnekle tabir etmek istediğini belirterek şöyle konuştu:

Hem bu maaş artışları açısından, hem de az evvel bahsettiğiniz faiz sorunlarıyla ilgili bir gerçekleşen geride kalmış enflasyon var, bir de önümüzde gerçekleşecek olan enflasyon var. Artık faiz oranı kâfi midir yetersiz midir, TL’ye mevduatları teşvik eder mi etmez mi derken geçmiş enflasyona mı bakacağız, gelecekteki beklediğimiz enflasyon oranlarına mı bakacağız? Herhalde teknik olarak da gerçek olan, gerçekleşmesini beklediğimiz enflasyonla cari faiz oranını mukayese etmemiz lazım, o vakit hakikaten tasarruflara teşvik edici mi değil mi ona nazaran kıymetlendirmemiz lazım. Yoksa baz tesirinden ötürü mayıs ayının yüzde şu kadar yüksek enflasyonunu alıp, onu cari faizle mukayese edip ya biz çok negatif faiz veriyoruz demek hakikat değil…

“Merkez Bankamız araçlarını uygun gördüğü biçimde kullanıyor”

Yılmaz’ın, faiz ve istikrarı ile ilgili sorulan soruya cevabı şu tarafta oldu:

Esas olan, bugünden geleceğe baktığımızda beklediğimiz enflasyon ne, faiz oranı ne, bunlar ortasındaki istikrar ne, buna bakmak durumundayız. Biz de bu türlü bakıyoruz doğrusu ve bunu TL tasarrufları kâfi seviyede tutacak, toplam tasarrufları kâfi seviyede tutacak bir düzeyde, Merkez Bankamızın işi olağan bu. Sonuçta araç bağımsızlığı dediğimiz bir hadise var, hedefimiz ortak enflasyonu düşürmek, makro istikrarı sağlamak, büyümeyi hızlandırmak, fakat burada doğal Merkez Bankamız araçlarını uygun gördüğü biçimde kullanıyor, kullanmaya devam edecek. Burada fakat ana sorunumuz şu: Yeniden enflasyonda OVP’de 33 demiştik biz doğrusu, Orta Vadeli Program enflasyon iddiamız, onu yaparken de yeniden Merkez Bankamızla çalışmıştık. Strateji bütçe, Hazine Maliye, daima birlikte çalışmıştık, lakin daha sonra yaşanan birtakım jeopolitik gelişmeler, diğer birtakım faktörlerden ötürü Merkez Bankamız daha sonra, OVP’den sonra bunu revize etti 36 olarak ve burada da bir bant tekrar ilan etti, 30 ile 42 ortasıydı. Bu 30 ile 42 ortası bir bantta gerçekleşmesini beklediğini tabir etmiş oldu.

“Enflasyonla koordineli bir halde uğraşımız devam edecek”

Dolayısıyla şu an itibariyle ben farklı bir öngörüde bulunmanın yanlışsız olduğunu düşünmüyorum, ancak Merkez Bankamız doğal ki kendine nazaran değerlendirmeler yapar, yine bakar. Beklentilerin teknik çalışmalardan biraz daha yüksek olması olağan, zira beklentiler biraz geçmişe nazaran şekillenir. Bu biraz vakit alacak elbette, ancak o beklentileri kırma tarafında bir süreç içinde olduğumuzu da söz edebilirim. Enflasyonla çok istikametli bir formda, koordineli bir biçimde gayretimiz devam edecek. Bir taraftan para siyasetleri, bir taraftan maliye siyasetleri, öteki taraftan yapısal ıslahatlar bütün bunlarla birlikte enflasyon bizim için çok çok öncelikli bir sorun uğraşımızı devam ettireceğiz.

“Yastık altı altınlarının tasarruf sahiplerine bir getirisi yok”

Toplantıda kendisine yöneltilen tasarrufların artırılması, yastık altı altınların iktisada kazandırılması sorusuna karşılık veren Yılmaz, şu değerlendirmede bulundu:

Ekonomi Uyum Konseyi’nde da birkaç kere konuştuk bu hususları. Şöyle bir hesap yapıyoruz: Yani geçmiş diyelim 40 yıla, 50 yıla baktığınızda ithal ettiğimiz muhakkak, ürettiğimiz belirli, ihraç ettiğimiz muhakkak sayılar. Bunları biraz netleştirdiğinizde önemli manada bir stok birikimi olduğunu görüyoruz Türkiye’de. Değişik hesaplamalar var, fakat kabaca bunu yüzde 100 hesaplamak çok sıkıntı bu sayıları. Kabaca 300 milyar dolar civarında muhakkak bir ton sayısı da veriliyor, bir hesaplamalar yapılıyor. Bunların bir kültürel boyutu var natürel, ziynet, süs manasında kullanılması, edilmesi ona doğal bir diyeceğimiz bir şey yok. Altında da, dövizde de birebir şey kelam konusu. Aslında bu yalnızca makroekonomi için bir kayıp değil, o tasarruf sahipleri için de bir kayıp. Tasarruf sahipleri altınlarını, meskende tuttukları vakit hiçbir getirisi olmuyor ne dövizin, ne altının, tasarruf sahibine bir kere bir getirisi olmuyor. Makroekonomi manasında da bu tasarrufların üretken alanlara dayanak olmasına mahzur olmuş oluyoruz. Ben bazen söylüyorum, Amerika dolarını konutunuzda tutuğunuzda Amerika’ya sıfır faizle kredi açmış oluyorsunuz, yani hiçbir bedel almadan Amerika’ya sonuçta sıfır faizle bir kredi vermiş oluyorsunuz. Bu öteki dövizler için de geçerli, altın için de geçerli.

“Bu tasarruflar üretken alanlara kanalize edilebilmeli”

Burada meselemiz şu: Beşerler altın alır, döviz alır, diğer bir şey alır onunla ilgili bir yorum yapmıyorum. Sisteme dahil olmalı bunlar, bir halde bu tasarruflar üretken alanlara kanalize edilebilmeli ve bu yolla hem makroekonomimize katkıda bulunmalı bu kaynaklar hem de bunları elinde tutan tasarruf sahiplerine daha fazla getiri sağlamalı, ikisini tıpkı anda gözeten bir yaklaşım olmalı.

“Ana ideolojimiz bu tasarruf oranımızı artırmak, artan tasarrufu da üretken alanlara kanalize etmek”

Geçtiğimiz yıllarda daha evvelki iktisat idaresindeki arkadaşlarımız da bu alanlarda değerli inisiyatifler almışlar, adımlar atmışlar. Bir kısmı çalışıyor, bir kısmı biraz daha güzelleştirilmeli bunları çalışıyoruz, tekrar bakıyoruz. Bilhassa altını altın olarak geri almaya vatandaşımızın kıymet verdiği söyleniyor. Bu biraz da aslında işin kültürel boyutu. Bunları işte vatandaşımızın istediği formda nasıl daha fazla dönüştürürüz? Bu talebi nasıl sisteme katmalarını destekleriz diye baş yoruyoruz. Mevcut sistemleri nasıl daha fazla güzelleştiririz, daha tesirli hale getiririz diye kurumlarımız çalışıyorlar. Bu daima bir çalışma lakin bir sayıdan bahsediyoruz hiç de küçümsenecek bir sayı değil. İşte Türkiye’nin bakın cari açığı var, dış finansman gereksinimi var niçin diğerlerinden gidip borçlansın Türkiye? Kendi tasarruflarını ana ideolojimiz bu tasarruf oranımızı arttırmak, artan tasarrufu da üretken alanlara kanalize etmek. Bu iki şeyi yapabildiğiniz vakit hem cari açığı düşürmüş olursunuz hem de büyümenizi yükseltmiş olursunuz.

“Çalışma hayatıyla ilgili tahminen muhtaçlıkları birleştirerek yeni bir paket”

Yılmaz, çalışma hayatı ile ilgili düzenlemelerle ilgili soruya şu karşılığı verdi:

Çalışma hayatını ilgilendiren düzenlemelerle ilgili söyledim esasen, bir çalışma kelam konusu, çok büyük bir paket değil, muhakkak hususlar var. Bunlarla işte son devirdeki tahminen gereksinimleri birleştirerek yeni bir paket oluşturulabilir diye düşünüyorum.

“Türkiye’de şu anda toplam doğurganlık 2,1’in altında 1,6-1,7’lere geldi”

Nüfus artış suratının düşmesi ile ilgili de soruya karşılık veren Yılmaz, “Sayın Cumhurbaşkanımız gerçekten boşuna o kadar üzerinde durmadı bu bahsin üç çocuk konusunun.” diyerek şu karşılığı verdi:

Türkiye’de şu anda toplam doğurganlık 2,1’in altında 1,6-1,7’lere geldi. Bunun manası şu: Bir müddet sonra nüfusumuz düşmeye başlayacak 2,1 yenileme oranı aşağı üst. Münasebetiyle, bu bir aracın frene basıp bir mühlet sonra durması üzere çabucak tesirini görmüyorsunuz, lakin bir müddet sonra göreceğiz.

“Çalışan bayanlarda ortalama çocuk sayısı 1”

Çalışan bayanlarda ortalama çocuk sayısı şu anda 1. Anketlerde soruyorsunuz kaç çocuk sahibi olmak istersin diye en az 2 diyorlar, ancak fiilen kaç çocuk var diye bakıyorsunuz 1. Sebebi şu: Kaideler zorluyor, yani istedikleri halde daha fazla çocuk sahibi olamıyorlar.

“Çalışan bayanlara çeşitli takviyeler veriyoruz”

Burada da yapmamız gereken, ki birtakım planlarda programlarda ortaya koyuyoruz bunu. Bakım hizmetlerini artırmak, kreşleri arttırmak, bir taraftan da bu esnek çalışma modellerini yaygınlaştırmak, doğumla irtibatlı birtakım adımlar doğrusu doğum ikramı üzere işte doğum sonrası öncesi birtakım müsaadeler mühletler üzere çalışmalar yaptık. Bundan sonraki devirde de yeniden bu perspektifle bakmak durumundayız. Gerçekten demografik dinamiklerimiz çok güzel gitmiyor, yani onu görmemiz lazım. İşte burada çalışma hayatından öbür alanlara varıncaya kadar çok taraflı bir halde bu hadiseye yaklaşıyoruz.

“Güven ve istikrar ortamı çok önemli”

Enflasyon düşerken büyümenin artması ortasındaki zıt orantının kendisine hatırlatılması üzerine Yılmaz, şu değerlendirmeyi yaptı:

İkincisi, inanç ve istikrar ortamı çok değerli. Biz bunu AK Partinin birinci yıllarında tekrar yaşamıştık. Bakarsanız 2003 sonrası periyoda hem enflasyon düştü hem büyüme arttı yani bu olmayacak bir şey değil pratikte de, tarihte de olmuş şeyler bunlar. Teorik olarak tahminen matematiksel birtakım şeyler olabilir burada trade off dedikleri ya o-ya bu üzere bazen tercihler tartışılabilir, lakin genel hakikat bu olabilir, lakin konjonktür, durum, siyasi ortam bütün bunlar fiili gelişmeleri farklılaştırabilir bunu biz yaşadık yani teorik bir şeyden bahsetmiyorum. 2003’ten sonraki periyot 2002’den sonra bakın o 5 yıla hem enflasyon düştü hem büyüme arttı tıpkı periyot de oldu bu demek ki oluyor.

“Enflasyon düşerse konut kira artışı sınırlamasına gerek kalmaz”

Konut kiralarındaki artış oranındaki yüzde 25 artış oranını temmuz ayından sonra uygulanmaya devam edip etmeyeceği sorusuna ise Yılmaz’ın cevabı şöyle oldu:

Bu konutlarda yüzde 25 kira limiti; bunu tartışıyoruz vakit zaman. Burada aslolan, enflasyon düşürmek tabi, enflasyonu düşürürseniz bu tıp hususlara da çok fazla gereksiniminiz kalmaz. Temel esaslı tahlil enflasyonu natürel ki düşürmek; biz de bu perspektifle hareket ediyoruz. 2024’te bir dezenflasyon yılı, bilhassa yıl ortasında bariz az evvel söylediğim üzere bir düşüş bekliyoruz.

“Artışları düşünerek bütçeyi hazırladık”

Emekli maaş artışlarına bulunacak kaynak sorusuna da karşılık veren Yılmaz, bu hususta bükçede yer olduğunu belirten şu açıklamayı yaptı:

O bahisleri da evvelce düşündük tabi ki, bütçemizi hazırlarken yapabileceğimiz ne var diye, neler olabilir diye tartışarak OVP’yi hazırlarken, bütçeyi hazırlar olabilecek konuları, riskleri diyelim bütçe tabiriyle, harcama potansiyellerini değerlendirdik ve bugünkü bütçemizin içinde aslında muhakkak oranda çabucak hemen tamamına yakınını düşünerek bütçemizi hazırladık diyebilirim. Yani burada ani bir kararla gitmiyoruz, planlı, programlı bir çerçevemiz var, Orta Vadeli Programımızı hazırlarken düşündüğümüz birtakım konular var, bunlar çerçevesinde de bütçemizi şekillendirdik. Bütçenin içinde bu az evvel bahsettiğim, şimdi tabi tam somutlaşmadığı için miktarsal bir şeye giremem lakin, mertebe olarak aşağı üst bütçemizin içinde bu sayıları düşündüğümüzü söyleyebilirim.

“Sosyal güvenlikle ilgili şu anda bir çalışmamız yok”

Kendisine toplumsal güvenlik ıslahatı ile ilgili yöneltilen sorulara cevap veren Yılmaz, toplumsal güvenlikle ilgili şu anda bir çalışmanın olmadığın lisana getirerek şu değerlendirmede bulundu:

Sosyal güvenlikle ilgili şunu söyleyebilirim: Toplumsal güvenlikle ilgili şu anda bir çalışmamız yok, bu gelecekte olmayacak manasına gelmiyor, ancak toplumsal güvenlikle ilgili yapılacak çalışmaların daha bütüncül bir çerçevede, daha kapsamlı, bütün dengelerin gözetildiği, işte dediğiniz üzere farklı toplumsal güvenlik sistemleri var, farklı talepler var, farklı beklentiler var. Bizim buradaki prensibimiz, bütüncül bir yaklaşım. Bu türlü noktasal taleplerden fazla sistemin bütününü pahalandıran bir ıslahat gerekiyorsa, yine yaklaşım gerekiyorsa bütün bu ögelerin daima birlikte ele alındığı bir yaklaşım içinde bu hususlara bakmak, başka türlüsünü şu anda aslında bu türlü bir çalışma kelam konusu değil.

“Sosyal güvenlikle ilgili daha bütüncül çalışmalar yapılmalı”

Ama toplumsal güvenlikle ilgili çalışma olmayacak manasına da gelmiyor bu, daha bütüncül, daha hazırlık yaparak… Az evvel yeniden sorulmuştu mesela tamamlayıcı emeklilik, toplumsal güvenlik sistemlerini, sigorta sistemlerini daima birlikte bir bütünlük içinde pahalandırmak durumundayız. Burada da bir takvim ortaya koyduk aslında, şu anda ben ezberden söylemeyeyim, Orta Vadeli Programdaki takvimi arkadaşlarımız paylaşabilirler. İşin özü de şu: Bir taraftan toplumsal güvenlikte alışılmış ki Türkiye en başarılı ülkelerden biri, onu da söyleyeyim. Bizim toplumsal güvenlik şemsiyemiz aşağı-yukarı tüm toplumu kapsayan bir şemsiye, son 20 yılda da bunu çok genişlettik, büyüttük ve çok güçlü bir tüm toplumu kapsar bir hale geldi neredeyse.

“Tamamlayıcı sigortaların kıdem tazminatı ile bir ilgisi yok”

Bunun yanı sıra olağan sigorta problemleri var, bunlar tıpkı vakitte tasarruf sistemimiz açısından da son derece değerli, toplam tasarruflarımızı arttırmak manasında da hem bireylerin hayatı, tasarruf oranlarının artması, hem de makro seviyede daha yüksek bir tasarruf oranı için kıymetli düzenekler. Bunun kıdem tazminatıyla da hiçbir bağlantısı yok, bu ismi üstünde tamamlayıcı sistem. Kıdem tazminatında da bizim yaklaşımımız çok açık ve net; emekçi bölümüyle patron bölümü ve kamu kesiti, bir uzlaşma olmadan o bahiste adım atmayız dedik, münasebetiyle birebir noktada duruyoruz.

“Emeklilerinin de daha yüksek bir getiri elde etmelerini sağlayacak sistemleri hayata geçireceğiz”

Ama bu tamamlayıcı emeklilik dediğimiz sistem, başka sigortacılıkla ilgili bahisler bizim her vakit üzerinde durduğumuz, geliştirmeye çalıştığımız mevzular. Bunları geliştirmemiz hem makro seviyede tasarruf oranlarımızı arttıracak, hem de tasarruf sahiplerinin, emeklilerinin de daha yüksek bir getiri elde etmelerini, daha müreffeh yaşamalarını sağlayacak sistemler. Münasebetiyle onları bir takvime koymuş durumdayız, hayata geçireceğiz, fakat kıdem tazminatı konusu farklı bir husus, orada tutumumuz çok net. Bu yalnızca kamunun işi değil, çalışanlar var, iş dünyası var, kamu var. Üç kesim uzlaşırsa aşikâr bir çerçeve üzerinde o vakit hareket edebiliriz, aksi takdirde tek taraflı orada bir teşebbüsümüz olmaz.

Yılmaz, ayrıyeten “yerel seçimlerin belirsizlik ortamı yarattığı” yargısına katılmadığını belirtti.

Diğer hususlar, bu birinci konutunu alacaklarla ilgili bir soru geldi. Yılmaz buna da “Şimdi burada şunu söyledim ben: Birinci bir OVP toplantılarından birinde finans bölümüyle toplantımızın çıkışında; ikinci, üçüncü meskenlerin alınmasında krediyi teşvik etmeyeceğiz. Birinci mesken bizim için birinci mesken daha kıymetli.” formunda karşılık verdi.

“Toplumsal yatırım notu bankalara veriliyor”

Cevdet Yılmaz, sunumunda toplumsal yatırım notu konusunu açıklığı kavuşturmak istediğini belirterek şöyle konuştu:

Toplumsal yatırım notu daha nitelikli kredilerin verilmesini sağlamak ve bunu sistematik bir halde yapmak, nokta müdahalelerle değil sistematik bir biçimde yapmak. Toplumsal yatırım notu dediğimiz, aslında toplumdan çok bankalara verilen bir not, bankaların notu bu. Bankalar kredileri nereye veriyorlar, bunlara bakılacak. Yükleri ne bu kredilerin, toplumsal açıdan, toplumsal açıdan daha yararlı yerlere mi gidiyor krediler, daha az yararlı yerlere mi gidiyor, buna bakılacak.

Bankalara bir kezlik da verilmeyecek bu not, 6 ayda bir tahminen, 1 yılda bir yenilenecek bu notlar. Orada evvelce belirli olacak, yeniden hiç keyfilik yok burada da. Nerelere yatırım verilirse ne kadar puan alacağı, yükünün ne olacağı daima evvelce ilan edilecek, belirli olacak, buna nazaran bankaların performans ı ölçülecek ve bu toplumsal kredi notuna nazaran de bankalara ödüllendirici bir sistem kurulmuş olacak. Toplumsal açıdan gerçek yerlere kredi veren bankaların notu da yüksek olmuş olacak. Bu kıymetli bir uygulama, Merkez Bankası Liderimiz bu bahislerde çalışıyor, tamamlayınca önümüzdeki EKK’da muhtemelen bu mevzuyu genel bir değerlendirmesini de yapmış olacağız daima birlikte.