Yeminli Mali Müşavir ve Toplumsal Güvenlik, iş ve vergi mevzularında yazılar yazan Posta müellifi Ekrem Sarısu emekliliğe ait çok sayıda yurttaşın sıkıntılarını yanıtladı… İşte EYT ile ilgili sorular ve karşılıklar…
Soru: 1964 doğumluyum. SSK teşebbüs Nisan 2008’de. 4100 günüm var. Askerliğimi ödersem emekli olabilir miyim?
Cevap: İki formda emekli olabilirsiniz. 1) Priminizi 7000 güne tamamlayacağınız tarihte (7000 gün prim ve 60 yaş kaidelerine tabi olarak). 2) 18 ay askerlik yaptığınızı varsayarsak borçlanmanız halinde, 25 yıllık sigortalılık sürenizi dolduracağınız Ekim 2031 sonunda (25 yıl sigortalılık müddeti, 4500 gün prim ödeme ve 60 yaş kaidelerine tabi olarak).
20 GÜN EMEKLİ AYLIĞINI ETKİLEMEZ
SORU: 2008’de emekli oldum. 9020 gün primim vardı. Emekli olduktan 6 ay sonra fark ettim. Çalıştığım dokümanı götürdüm. Tamam dediler. Ancak o gün bugün düzeltmediler. Hâlâ 8990 gün olarak gözüküyor. Düzelse maaşta da fark olur mu?
CEVAP: Muhtemelen minimum fiyat üstünden prim ödeyerek emekli oldunuz. 20 gün prim eksiği yahut fazlalığı emekli aylığını etkilemez. Yani emekli aylığınız 9020 gün üzerinden hesaplansa da emekli aylığınızda fark olmaz.
PRİM İADESİNİ DEĞİL EMEKLİLİĞİ DÜŞÜNMELİSİNİZ
Soru: Mart 1975 doğumluyum, çocuğum yok. Sigorta başlangıç tarihim 1 Aralık 1994 olup 2346 gün primim var. 2006’dan beri İngiltere’de çalışıyorum. Şu anda İstanbul ve İngiltere ortasında yaşıyorum (İstanbul’da yaşlı anne babama yardım ediyorum. Ancak bir yandan da İngiltere’de çalışmam lazım geçimini sağlamak için). Benimle yaşıt bütün iş ve okul arkadaşlarım EYT ile emekli oldu, maaşlarını almaya başladı. Sorularım şunlar? 1) EYT ile emekli olabilir miyim? 2) Emekli maaşım yaklaşık ne kadar olur? 3) Kaç TL borçlanma yapmam ve nasıl ödemem gerekir? 4) Emekli olursam gereksinimim olduğunda Türkiye’deki SSK hastanelerini kullanabilir miyim? 5) Türkiye’de emekli olup maaşımı alırsam, İngiltere’de çalışmama müsaade var mıdır? 6) Borçlanmada çıkacak olan ölçüsü ödeyemeyecek durumda olma ihtimalim yüksek. Bu durumda 2346 günlük ödenmiş primi devletten/SGK’dan geri isteme durumum var mı? Nasıl hesaplanır? Aşağı üst ne kadardır?
Cevap: 1) Sigorta başlangıç tarihiniz itibariyle EYT kapsamındasınız. EYT’lilerden emekli olurken yaş aranmadığından aranan primi tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. 2) Emekli aylığı meblağı çalışma hayatı boyunca üstünden prim hesaplanan kar fiyatı ve prim ödeme gün sayısına ve prim ödeme tarihlerine nazaran değişir. Fakat bugün için ödenen en az emekli aylığının 7 bin 500 lira olduğunu belirtelim (yapılacak artırımla bu meblağın yeni yılda 10-11 bin lira civarında olması beklenmekte). 3) Yurtdışı çalışma müddetinin borçlanması Bağkur’a sayılıyor. Bağkur’dan yaş aranmadan emekli olmak için priminizi 7200 güne tamamlamanız gerekiyor. Bu nedenle yurtdışı çalışma sürenizin 4854 gününü borçlanmanız lazım. Bu yıl sonuna kadar borçlanma yapmanız halinde 4854 gün için ödenecek en az borçlanma bedeli 976 bin 721,88 liradır. Borçlanma bedelinin bildirim tarihinden itibaren en geç üç ay içinde ödenmesi zarurî. Yıl sonundan sonra borçlanma yapmanız halinde taban fiyata yapılacak artırıma paralel olarak borçlanma bedeli artar. 4) Emekli olduğunuzda Türkiye’de sıhhat yardımı alabilirsiniz. 5) Yurtdışı çalışma mühleti borçlanmasıyla emekli olacağınızdan, emekli olduktan sonra aylığınızı kestirmeden yurtdışında çalışamazsınız. Çalışırsanız da emekli aylığınız kesilir. 6) Emekli olamazsanız, 58 yaşınızı dolduracağınız tarihte, talep etmeniz halinde ödediğiniz primi ‘yaşlılık toptan ödemesi’ ismi altında geri alabilirsiniz. Alacağınız meblağa 1 Ekim 2008 tarihine kadar rastgele bir fark hesaplanmayacak. Bu tarihten talep tarihinize kadar güncelleme katsayısına nazaran artırılarak ödenir. Ama ödenen prim meblağları küçük olduğundan, alacağınız prim iadesi de çok düşük olacaktır. Bu nedenle prim iadesinden çok emekli olmanın yollarını aramaya bakmalısınız.
YAŞTAN EMEKLİ OLABİLİR MİYİM?
SORU: 1 Ocak 1970 doğumluyum. Birinci sigortalı işe teşebbüs 3 Mart 1996 olup 1700 gün primim var. Yaştan emekli olabilir miyim?
CEVAP: Yaştan emekli olmak için; 15 yıl sigortalılık mühleti 3600 gün prim ödeme ve 60 yaş koşullarına tabisiniz. 1900 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 3600 güne tamamlamanız kuralıyla, 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
