Alaattin Aktaş, Merkez Bankası Lideri Gaye Erkan’ın döviz dönüşümlü Kira Sertifikaları (KKM) ve faizle ilgili yaptığı açıklamalara odaklanıyor.
Aktaş yazısında “Gaye Erkan, vadesi dolan döviz cinsinden KKM’lerin büyük bir kısmının yenilendiğini, fakat hala küçük bir kısmın TL’ye geçtiğini belirtmiş.
Aktaş, Erkan’ın “Yüzde 5’lik kesim hala anlayamadığım sebeplerden ötürü dövize gidiyor” tabirini vurgulayarak, bu durumu “matematiksel olarak saçma” olarak nitelendiriyor.
Yazara nazaran, vatandaşların dövizi tercih etmelerinin arkasında ekonomik belirsizlik ve itimat eksikliği üzere faktörler bulunuyor.
Aktaş, faiz
Aktaş’ın yazısı şu halde:
Merkez Bankası Lideri Gaye Erkan Hürriyet’e yaptığı açıklamada magazin boyutu öne çıkarılan, aslında çıkarılması adeta istenen bir dizi görüş lisana getirdi. Ancak satır ortalarında Türkiye gerçeklerinden ne yazık ki biraz uzak kalındığını ortaya koyan tabirler de vardı.
Aslında yıllar boyunca ABD’de finans kısmında misyon almış ve hiçbir FED liderinden misal açıklamalar duymamış bir isim bu türlü bir röportaja neden sıcak baktı, onu da anlamak sıkıntı. Fakat takdir, olağan ki kendilerinin!
“MATEMATİKSEL SAÇMALIK!”
Gaye Erkan röportajda döviz dönüşümlü KKM ile ilgili olarak şunları söyledi:
“Vadesi dolan döviz cinsinden KKM’nin yüzde 75-80’i yenileniyor. Yüzde 15 üzeri TL’ye geçiyor. Yüzde 5’lik kesim hala anlayamadığım sebeplerden ötürü dövize gidiyor.”
Buraya kadar olağan, teknik bir bilgi, KKM’deki azalmanın oranları. Lakin “Yüzde 5’lik kesim hala anlayamadığım sebeplerden ötürü dövize gidiyor” cümlesini izleyen bir cümle var ki, insan hayretler içinde kalıyor:
“Çünkü bu türlü bir faize karşın dövize geçilmesi matematiksel olarak saçma!”
Kurt kışı atlatır da…
Güzel bir atasözümüz var:
“Kurt kışı atlatır da yediği ayazı unutmaz.”
Sakın “matematiksel olarak saçma” bulunanı tercih edenler geçmişte üzücü halde ayaz yiyenler olmasın!
Ya da sakın “matematiksel olarak saçma” bulunan yola girenler Türkiye gerçeklerine çok daha vakıf olanlar; Türkiye’de iktisat idarelerinin, bu çerçevede Merkez Bankası liderlerinin bir gecede değiştiğini ve buna bağlı olarak iktisat siyasetlerinin bir gecede altüst edildiğini gözleyen tecrübeli bireyler ve kurumlar olmasın!
Geçtik bütün bunları, bu tercihte bulunanlar örtülü biçimde başta hükümete ve iktisat idaresine “Size güvenmiyoruz” demiş olmuyor mu?
Başa “matematiksel” sözü eklenmek suretiyle “saçma” yaklaşımı yumuşatılmak isteniyor lakin yeniden de bir Merkez Bankası Lideri dövizi tercih edenler için bu türlü mi söylemeliydi, yoksa “O yüzde 5 şu durumda bile sanki niçin dövizi tercih ediyor” diye baş mı yormalıydı?
BU FAİZ DÖVİZ ARTMADIĞI SÜRECE DÜZGÜN FAKAT YA DÖVİZ ARTARSA?
Gaye Erkan’ın “böyle bir faize rağmen” derken kastettiği faiz aylık net yüzde 4’e ulaştı.
Merkez Bankası’nın tüm bankalar ortalamasına işaret eden datalarına nazaran üç aya kadar vadeli mevduatın faizi 8 Aralık prestijiyle yüzde 50.49 seviyesine çıktı. Bu faizi 32 gün vadeli mevduatın faizi olarak düşünmek mümkün.
Yüzde 50.49’dan yüzde 5 stopaj düşüldükten sonra kalan net fiyat yaklaşık yüzde 48.
Vade 32 gün olduğu için 48’i tam 12’ye bölmek pek yanlışsız sayılmazsa da bir fi kir vermesi açısından o denli yapalım; aylık net faiz yüzde 4 olsun.
Şunu da vurgulayalım; yüzde 50.49 tüm bankaların ortalamasını gösteriyor. Hasebiyle bu oranın altında da faiz uygulanıyor, üstünde de. Bu faizin bir yıl boyunca değişmeyeceğini varsaysak yıllık bileşik oran yüzde 60 ediyor.
Bu oranı geride kalan enflasyonla kıyaslamak gerçek değil. Artık tutup “Bu yıl sonu enflasyon varsayımı yüzde 65, halbuki faiz yüzde 60, gerçek kayıp var” demek gerçek bir yaklaşım olmaz.
Yüzde 60 faizin verileceği periyottaki enflasyonun ne olabileceğine odaklanmak gerekiyor. 2024 sonu enflasyon iddiası her ne kadar yüzde 36 ise de bu seviyede kalınmasının neredeyse olanaksız olduğu ortada. Kuşkusuz seçimden sonraki iktisat siyaseti çok belirleyici olacaktır ancak 2024 enflasyonu için çok kaba bir varsayımla yüzde 45 dolayında, hatta yüzde 50’yi zorlayan bir oran lisana getirilebilir.
Bu durumda yüzde 60 nominal faiz, yüzde 50 enflasyonla yüzde 6 seviyesinde gerçek getiri sağlayacak demektir.
Döviz tercih edildiğinde tahminen bu seviyede bir getiri bile olmayacaktır ancak ya olursa? Hatta ya çok daha fazla bir getiri olursa?
Türkiye’de vatandaş bunu kaç kere yaşadı, en olmayacak denilen vakitte, “Dövizle oynayanın eli yanar” denilen vakitte oynamayanın eli yandı, vatandaş bunu yaşadı, gördü.
Bunun tecrübesine sahip vatandaş işte bu yüzden “matematiksel saçmalığı” tercih ediyor ya…
DÖVİZ HESAPLARINDA AZALMA YOK
Merkez Bankası Lideri Erkan’ın açıklamalarından öğreniyoruz ki döviz dönüşümlü KKM’de vadesi dolan hesapların yüzde 75-80’i yenileniyor.
Zaten daima vurguladık, bu hesap sahipleri evvelden beri döviz tasarruf etmeye alışmış beşerler ve bunları dövizden vazgeçirmek hiç kolay olmayacak.
Bir de KKM dışında direkt döviz tevdiat hesabında tutulan döviz var.
Faiz artıyor ve görünürde cazip hale geliyor fakat bu durum döviz tevdiat hesaplarında bir azalma sonucu doğurmuyor.
Yine Merkez Bankası bilgileri… Mevduat ve iştirak bankaları toplamında yeni iktisat idaresinin işbaşında olduğu son altı buçuk aya yakın devirde döviz hesapları nasıl mı seyretmiş…
– Yurt içinde yerleşik gerçek bireylerin bu altı buçuk aydaki döviz hesaplarının haftalık ortalaması 103.2 milyar dolar. 8 Aralık’taki seviye 100.6 milyar dolar. Gerçek şahısların hesabı biraz azalmış.
– Hükmî şahısların hesabındaki altı buçuk ayın haftalık ortalaması 70.9 milyar dolar. 8 Aralık’taki seviye 74.8 milyar dolar. Hukuksal şahısların hesabında artış var.
– Toplamda ise ortalama 174 milyar dolar, 8 Aralık’taki seviye 175.3 milyar dolar.
Toplam döviz tevdiat hesabı 8 Aralık prestijiyle yurt dışında yerleşiklerin hesabı ve başka kalemlerle birlikte 207.7 milyar dolar seviyesinde.
BU YAZIDA NE FAİZ ÖNERİSİ VAR, NE DÖVİZ!
Şimdi bu yazdıklarımdan çeşitli manalar ve dolaylı bir yatırım önerisi sonucu çıkarmak isteyenler olabilir.
Merkez Bankası Lideri Gaye Erkan’ın bu faize karşın dövizin tercih edilmesini “matematiksel saçmalık” olarak nitelemesini yanlış buluyor olmam, bu görüşün yanlış olduğu manasına gelmez. Tahminen de Gaye Erkan yanlışsız söylüyordur, bilemem.
Ama en azından ben, bu faizle TL mevduatın tercih edilmesi gerektiğini de söyleyemem, dövizde kalınması ya da öbür bir yatırım aracının tercih edilmesi gerektiğini de.
Hiç kimseye rastgele bir yatırım aracını seçme konusunda telkinde bulunma yetkisini ve hakkını kendimde görmem.
Çünkü ben yatırım danışmanı değilim…
