ABD merkezli New York Times (NYT) Gazetesi, Çin’in 1964’te birinci nükleer testini yaptığı Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Gobi Çölü’nün Lop Parıltı test alanında son yıllarda yaptığı çalışmalarla nükleer testlere hazırlandığını öne sürdü.
Gazetenin haberine nazaran, ABD hükümeti ve bağımsız uzmanlar, uzun yıllardır, Çin’in Lop Işık test alanında birtakım çalışmalar yürüttüğünü sav ederken, son yıllarda elde edilen uydu imajlarında de tesiste nükleer çalışmalarda kullanılabilecek büyüklükte yeni açılan sondaj kuyuları ve kimi öbür alt ve üst yapı çalışmaları yapıldığı tez edildi.
Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Lop Parıltı test alanındaki kelam konusu çalışmaları birinci olarak ABD Savunma Bakanlığına bağlı Ulusal Jeouzamsal İstihbarat Ajansının eski analistlerinden Dr. Renny Babiarz tarafından tespit edildi.
Pekin idaresinin nükleer programlarıyla ilgili çalışmalar yürüten Babiarz, sivil uydulardan elde ettiği imgelerde, 2017-2022 ortasında Lop Işık test alanında 500 metreyi aşan derinlikte kuyular, yeni yollar, elektrik çizgileri ve kimi binalar inşa edildiğini kaydetti.
Babiarz, kelam konusu derin kuyulardaki patlamaların yeni nükleer silah çeşitleri geliştirmesi eforlarını hızlandırabileceğini ileri sürerken imgeleri inceleyen bağımsız uzmanlar da bu görüşü paylaştı.İddialarına dair bir rapor hazırlayan Babiarz, “tüm bilgilerin (nükleer test alanında) yeni bir denemeye işaret ettiğini” savunurken Çinli toplumsal medya kullanıcıları da Lop Parıltı test alanın izole bir yapısının bulunduğu ve bölge halkının isteği olmadan nükleer testler için seçildiğini argüman ediyor.
Carnegie Memleketler arası Barış Vakfından nükleer uzmanı Tong Zhao da “Tüm kanıtlar Çin’in nükleer denemelere devam etmesine yönelik çalışmalar yaptığına işaret ediyor. Çin en berbat senaryoya hazırlanmak zorunda olduğunu hissediyor.” dedi.
ABD’nin nükleer programlarının ve ileri silah teknolojilerinin geliştirildiği Los Alamos Ulusal Laboratuvarının eski Yöneticisi Siegfried S. Hecker ise “ABD ve Rusya da (nükleer) faaliyetlerini test alanlarında yapmıştı fakat bu türlü değildi.” sözüyle Lop Parıltı test alanındaki çalışmaların sıra dışı olduğunu vurgularken uzmanlar, Çin’in nükleer çalışmalarında büyük çaplı modernizasyona gitmiş olabileceğine işaret ediyor.
Uzmanlar, ayrıyeten, Çin’in nükleer faaliyet hazırlıklarının 1996’da Birleşmiş Milletler Genel Heyeti’nde kabul edilen Kapsamlı Nükleer Deneme Yasağı Antlaşması’nın altını oyabileceği ihtarında da bulundu.
Öte yandan, bölgedeki Uygur Türkleri ise Çin’in 1964’te başlayan nükleer denemelerden kaynaklanan sıhhat tehditlerini uzun müddettir protesto ediyor.
Babiarz da Lop Işık tesisinin 2017’den itibaren yapılan toprak setler ve paratonerlerle korunan sığınaklarla tesisin yüksek patlayıcılara karşı güçlü hale getirildiğini belirterek, kompleksin “atomik aygıtların hazırlanması için muhtemel bir alan olabileceğini” vurguladı.
Çin Dışişleri Bakanlığı da Lop Nur’daki düzenlemeler ve değişikliklere dair savları reddederken bunları “tamamen sorumsuzca” olarak nitelendirdi. Bakanlık, yaptığı yazılı açıklamada, Çin’in Kapsamlı Nükleer Deneme Yasağı Antlaşması’na bağlı olduğu ve bu tavrın memleketler arası çevrelerce takdir edildiğine işaret etti.
Açıklamada “Çin’in nükleer silahların kapsamlı formda yasaklanması ve büsbütün ortadan kaldırılması istikametindeki asil dileğini gerçekleştirmek için hiçbir efordan kaçınmayacağı” belirtildi. ABD istihbaratı ise Lop Parıltı Çölü’ndeki çalışmaları takip ettiklerini lakin bunlarla Çin’in ne yapmaya çalıştığının “net” olmadığı görüşünü savundu.
ÇİN, HAZIRLIKSIZ YAKALANMAK İSTEMİYOR
Çin’i sık sık ziyaret eden ve üst seviye bilim insanlarıyla bir ortaya gelen önde gelen nükleer fizikçi Richard L. Garwin ise Lop Ziya’nın yine inşasının teknolojik bir tedbir olduğunu söylerken “Bir oburunun evvel davranması durumunda hazırlıksız yakalanmak istemiyorlar.” dedi.
Öte yandan, kimi analistler ise Çin’in büyük patlamalar planlamadığını lakin bunun yerine “kritik altı deneyler” yapıyor olabileceğini savunuyor.
Çin’in nükleer deneme programını uzun müddettir inceleyen eski Los Alamos Yöneticisi Terry C. Wallace de “Geride olduklarına inandıklarını biliyorum. Test bilgisi konusunda o kadar geride olduklarını düşünüyor olabilirler ki egzotik bir şeyler yapmak istiyorlar.” değerlendirmesinde bulundu.
patronlardunyasi.com
