Çalışma hayatıyla ilgili düzenlemeler içeren İşsizlik Sigortası Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin yasalaşmasıyla hem çalışana hem patrona kıymetli dayanaklar verilecek.
Buna nazaran, ek istihdama teşvik müddeti 31 Aralık 2025’e uzatılacak.
İlave teşvik mühleti 2024 yılı maliyeti 24,6 milyar olarak düzenlendi.
Kısa çalışma ödeneği
Kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmek için işsizlik ödeneği hak kazanma şartlarından bağımsız olarak prim şartları belirlenecek.
Kısa çalışma ödeneğine ait düzenlemenin maliyetinin bu yıl için 5,8 milyon liraya ulaşacağı kestirim ediliyor.
Asgari fiyat desteği
Asgari fiyat patron dayanağı devam edecek.
fiyatı 700 liraya yükseltilecek.
Asgari fiyat takviyesinin 2024 maliyeti toplam 56,5 milyar lira olacak.
Asgari fiyat dayanağı fiyatının 700 liraya yükseltilmesiyle 2016 yılından bu yana toplam dayanak fiyatı ise yaklaşık 85,4 milyar lira olacak
Meclis’te yer alan kanun teklifinin içeriği
gündeminde bulunan teklifle kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmek için işsizlik ödeneği hak kazanma şartlarından bağımsız olarak prim şartları belirlenecek.
Kısa çalışma olarak ödenen mühletler sonraki işsizlik ödeneği hak sahipliği müddetlerinden düşülecek. Düzenleme ile eski hak sahiplikleri kısa çalışma ödeneği almak için pürüz teşkil etmeyecek. Bu sayede uygulamanın aktifliği arttırılacak.
Uygulamanın maksat kitlesinde koronavirüs ölçeğinde 329 bin kişi, “döviz etkisi” ölçeğinde ise 9 bin kişi yer alıyor. Teklifin yasalaşması halinde maliyetin, koronavirüs ölçeğinde 2,1 milyar lirayı, “döviz etkisi” ölçeğinde 10,5 milyon lirayı bulacağı varsayım ediliyor. Maliyetin, bu yıl için 5,8 milyon liraya ulaşması öngörülüyor.
İstihdamın sağlanması çin teşvik devam edecek
Düzenlemeyle, ek istihdamın sağlanması ve özel siyaset gerektiren bayan, genç ve mesleksel yeterlilik evrakı sahibi olan işsizlerin istihdamının desteklenmesi hedefiyle 2011 yılından bu yana uygulanan ve yüzde 55’i bayan olmak üzere yıllık ortalama 650 bin kişinin yararlandığı teşvik uygulamasına 31 Aralık 2025’e kadar devam edilecek, uygulamanın 31 Aralık 2026’ya kadar uzatılabilmesi için Cumhurbaşkanına yetki verilecek.
Özel siyaset gerektiren kümeler içinde yer alan en az 6 aydır işsiz bayan, genç ve mesleksel yeterlilik evrakı sahipleri ile bu kümeleri ortalama çalışan sayısına ek olarak çalıştırmak isteyen özel kesim iş yerleri bu değişikliğin amaç kitlesini oluşturuyor.
Uygulamanın maliyeti
Uygulamanın 650 bin sigortalı için maliyetinin, bu yıl 24,6 milyar lira, 2025 yılında 32,7 milyar lira, 2026 yılında devam etmesi halinde ise 37,6 milyar lira olacağı varsayım ediliyor.
Söz konusu değişiklikle uygulamasına devam edilecek teşvikten yararlanma koşulları, temel olarak sigortalı istikametinden 6 aydır işsiz olma; iş yeri tarafından ise kişinin istihdam edildiği tarihten evvelki son 6 ayın ortalama sigortalı çalışan sayısına ek olarak istihdam edilmesi olarak sıralanıyor. Özel bölüm patronlarına, toplumsal güvenlik sigorta primi patron hissesinin tamamı oranında yani yüzde 20,5 oranında bir dayanak sağlanıyor. 2024 yılı için 4 bin 100,51 ila 30 bin 753,84 lira fiyatında dayanak sağlanması planlanıyor.
18 yaş ve üzeri bayanları istihdam eden iş yerlerine 24 ila 54 ay, 18-29 yaş ortası erkekleri istihdam eden iş yerlerine 24 ila 54 ay, 29 yaş ve üzeri erkekleri istihdam eden iş yerlerine 6 ila 30 ay mühletle dayanak sağlanıyor.
İŞKUR’a kayıtlı olunması dayanak mühleti artıyor
İŞKUR’a kayıtlı olunması durumunda dayanak mühletine 6 ay ekleniyor. Çalışmaktayken mesleksel yeterlilik evrakı alanlar, mesleksel ve teknik eğitimi tamamlayanlar yahut iş gücü yetiştirme kurslarını bitirenleri istihdam eden iş yerlerine 12 ay müddetle takviye sağlanıyor.
2023’te taban fiyat takviyesi meblağı yaklaşık 34 milyar lira
Teklifle minimum fiyat fiyatındaki artışlardan ötürü patronların personellik maliyetlerinin azaltılması, artan personellik maliyetlerinin istihdamı olumsuz etkilememesi, müdafaası ve kayıt dışına yönelmemesi emelleriyle SGK’ye ödeyecekleri sigorta prim borçlarından mahsup edilmek üzere getirilen minimum fiyat patron takviyesinin devam etmesi de planlanıyor.
Destek 2016, 2017 ve 2018 yıllarında aylık 100 lira, 2019 yılında çalışan sayısı 500 ve üzerinde olan iş yerleri için aylık 101 lira, 500’den az çalışanı olan işyerleri için aylık 150 lira, 2020 ve 2021 yıllarında aylık 75 lira, 2022 yılı son 6 ayda 100 lira, 2023 yılı birinci 6 ayda 400 lira, son 6 ayda ise aylık 500 lira olarak uygulandı. Minimum fiyat dayanağı 2016 ve 2017 yıllarında Hazineden, sonraki yıllarda ise İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılandı.
Asgari fiyat desteği
Düzenlemenin yasalaşması halinde bu yıl ocak-aralık devrinde sigortalı başına günlük 23,33 lira, aylık 700 lira olarak patron dayanağı verilecek. Bu durumda minimum fiyat dayanağının yıllık maliyetinin yaklaşık 56,5 milyar lira olarak gerçekleşmesi öngörülüyor.
Asgari fiyat dayanağı uygulamasında tüm iş yerlerinin tüm çalışanları için dayanaktan faydalanmasından çok minimum fiyat seviyesine yakın yarar bildiriminde bulunan küçük ve orta ölçekli işletmelerin desteklenerek taban fiyat artışından kaynaklı işten çıkarmaların ve kayıt dışı istihdama yönelmelerin önlenmesi amaçlanıyor.
Destek, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan
Baz alınacak yarar seviyesinin daha düşük belirlenmesi halinde dayanaktan faydalanmaya temel sigortalı sayısı ve gün sayısı azalacak patronlar daha az dayanaktan faydalanacak, yüksek belirlenmesi halinde ise takviyeden faydalanmaya temel gün sayısı ve sigortalı sayısı artacağından patronlara verilen dayanak fiyatı artış gösterecek, İşsizlik Sigortası Fonu açısından maliyet artacak. Dayanak, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak.
Asgari fiyat takviyesi toplam tutarı
2023 yılında toplam minimum fiyat takviyesi fiyatının yaklaşık 34 milyar lira olacağı kestirim ediliyor. Böylelikle 2016 yılından bu yana taban fiyat takviyesi toplam fiyatının yaklaşık 85,4 milyar lira olacağı öngörülüyor.
Haber Kaynağı: Anadolu Ajansı (AA)
