Anayasa Mahkemesi Basın Müşavirliğinden yapılan açıklamaya nazaran, Anayasa Mahkemesi Lideri Zühtü Arslan, Yüksek Mahkemede staj gören hukuk fakültesi öğrencileri için düzenlenen sertifika merasiminde bir konuşma yaptı.
Hukuk devletinin niteliksel boyutunda akıl, ahlak ve adalet olmak üzere üç temel kavramla karşılaşıldığını lisana getiren Arslan, akıl sahibi ve özgür olmanın ahlaki prensipleri benimsemeyi gerektirdiğini vurguladı.
Arslan, “İnsan olmak, kendimize hak gördüğümüzü diğeri için de hak olarak görmeyi, kendimize yapılmasını istemediğimizi diğerlerine reva görmemeyi gerektirir.” tabirlerini kullandı.
Türkiye’de temel hak ve özgürlüklerinin korunması ismine atılmış en kıymetli adımlardan birinin kişisel müracaat olduğuna işaret eden Arslan, kişisel müracaatla birlikte Anayasa Mahkemesine özgürlükleri müdafaa ve geliştirme misyonu yüklendiğini, Yüksek Mahkemenin de bu misyonla kişisel müracaatları incelediğini lisana getirdi.
Anayasa Mahkemesinin ferdî müracaatta iş yükünü yönetilebilir seviyede tutmayı başardığını, bu müracaat yolunu tesirli ve başarılı biçimde uyguladığını tabir eden Arslan, “Bazı kararlara uyulmaması ferdi müracaat hakkını zedelemektedir.” diye konuştu.
İhlal kararlarının uygulanması konusunda genel olarak bir sorun bulunmadığına işaret eden Arslan, şöyle devam etti:
“Anayasa Mahkemesince verilen ihlal kararlarına uyulmamasının münasebeti olarak sunulan iki konuya kısaca değinmek ve size öğretilenlerin yanlışsız olduğunu göstermek isterim. Birincisi, isimli ve idari yargı sisteminde kesin ve bağlayıcı kararları verme yetkisinin ilgili yüksek mahkemelere ilişkin olduğu, hasebiyle katılaşmış kararları ortadan kaldırmaya yönelik ihlal kararları verilemeyeceği ileri sürülmektedir. Açıkçası bu görüşün anayasal yahut yasal hiçbir desteği olmadığı üzere kişisel müracaat kurumunun doğasıyla da bağdaştığı söylenemez.”
‘ANAYASA MAHKEMESİ KARARININ İCRA EDİLMEMESİNİN MÜNASEBETİ OLAMAZ’
Anayasa Mahkemesi Lideri Zühtü Arslan, ihlal kararlarına uyulmamasına münasebet olarak gösterilenlerden birinin “yorum farklılığı” olduğunu belirterek, “Elbette, yüksek mahkemeler dahil kamu gücü kullanan tüm organlar Anayasa’yı yorumlama yetkisine sahiptir. Fakat bu yorumların yol açtığı uyuşmazlıklar norm kontrolü yahut ferdî müracaat yoluyla Anayasa Mahkemesine taşındığında Anayasa’yı kesin ve bağlayıcı biçimde yorumlayarak uyuşmazlığı karara bağlama yetkisi Anayasa Mahkemesine verilmiştir.” sözlerini kullandı.
Anayasa Mahkemesi kararlarının kesin olduğunu vurgulayan Arslan, kararların, yasama, yürütme ve yargı organlarını, yönetim makamlarını, gerçek ve hukuksal bireyleri, herkesi ve her kurumu bağladığına işaret etti.
Yüksek Mahkemenin kararlarına uyulmamasının münasebetinin olmayacağını söyleyen Arslan, şöyle devam etti:
“Anayasa Mahkemesi, bir bahiste karar verdikten ve son kelamı söyledikten sonra katılmasak da buna uymak zorundayız. Bir yargı kararına katılmamak farklı, ona uymamak farklıdır. Birincisi legal, ikincisi ise yasal değildir. Unutmayalım ki mahkeme kararları kusursuz yahut yanlışsız olduğu veyahut beğendiğimiz için değil, mahkeme kararı olduğu için uygulanmak zorundadır. Hasebiyle Anayasa Mahkemesinin sonuncu ve bağlayıcı kararından sonra artık mahkemeler ya da anayasal organlar ortasında ortaya çıkabilecek görüş, yorum yahut yaklaşım farklılıkları yalnızca tenkit konusu olabilir. Lakin bu farklılıklar Anayasa Mahkemesi kararının icra edilmemesinin hiçbir halde münasebeti olamaz.”
‘SADECE HUKUK TABANINDA KALMAK SURETİYLE ÇÖZMEK ZORUNDAYIZ’
Anayasa ve kanunlarda, uyuşmazlıkların nasıl karara bağlanacağının öngörüldüğünü, Anayasal uyuşmazlıkları çözen mercinin Anayasa Mahkemesi olduğunu aktaran Arslan, “Diğer kamu makamlarının pozisyonu, uyuşmazlığın tarafı olmaktan ibarettir. Rastgele bir yargısal uyuşmazlıkta tarafların yorumunun uyuşmazlığı çözen mahkemenin yorumundan üstün olduğu düşünülemeyeceği üzere bunun en temel hukuk mantığıyla bağdaştırılması da mümkün değildir.” dedi.
Zühtü Arslan, Anayasa’nın hiçbir kurum yahut şahsa Anayasa Mahkemesinin kararlarını Anayasa’ya uygunluk konusunda denetleme vazifesi vermediğini söz etti.
Bireysel müracaatta verilen ihlal kararlarına uyulmamasıyla verilen zararın yalnızca müracaatçıların haklarından yoksun bırakılmasıyla sonlu olmadığını söyleyen Arslan, ihlal kararlarının icra edilmemesinin, kişisel müracaat yolunu etkisiz kılabilecek nitelikte “vahim bir olay” olduğunu vurguladı. Lider Arslan, “Aklıselimle hareket ederek ihlal kararlarının tesirli icrası dahil tüm sorunlarımızı yalnızca hukuk tabanında kalmak suretiyle çözmek zorundayız.” diye konuştu.
NE OLMUŞTU?
Yargıtay 3. Ceza Dairesi, Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) Türkiye Emekçi Partisi’nden (TİP) milletvekili seçilen Can Atalay hakkındaki hak ihlali kararını geçtiğimiz haftalarda görüştü. Daire, “AYM’nin hak ihlali kararının hukuksal kıymeti yok” diyerek, karara uyulmamasını kararlaştırdı.
Yargıtay 3. Ceza Dairesi, Anayasa’nın 153/6. Unsuru kapsamında uygulanabilecek bir kararın var olmadığını belirterek AYM’nin kararına uyulmamasına karar verdi.
Daire, AYM’nin kararının “jüristokratik” bir davranış olduğunu belirtti.
Jüristokrakrasi, yargıçlar idaresi manasına geliyor. Demokrasinin bilakis, yargıçların oligarşik bir idare oluşturmasını tanımlıyor ve eleştirel bir mana taşıyor.
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, “İki yüksek mahkememiz ortasında görüş farkı ortaya çıktı. Son verilen karar Yargıtay’ın vermiş olduğu karar. Katılaşmış bir karar kelam konusu, kesin karar de TBMM’de. Daima birlikte önümüzdeki süreci göreceğiz” demişti.
