Televizyoncu Armağan Çağlayan,sosyal medyadan yaptığı paylaşımda, beş yıl evvel emekli olan bir arkadaşının SGK’dan telefonla arandığını belirtti. Çağlayan, arkadaşına emeklilik süreçlerinde yanılgı yapıldığı, emekli olabilmek için 240 gün daha prim ödemesi gerektiği, beş yıldır aldığı maaşı faiziyle birlikte iade etmesi gerektiğinin söylendiğini yazdı.
Habertür’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine nazaran Toplumsal Güvenlik Kurumu (SGK), emekli aylığı bağlandıktan sonra geriye dönük kontrol ve incelemeler yapıyor. Bu yıl Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesinden yararlanmak için yaklaşık 2 milyon kişi Mart – Nisan aylarında emeklilik müracaatında bulundu. SGK yılda olağanda 400 bin şahsa emekli aylığı bağlarken, bu yıl başvuran EYT’lilerin büyük kısmına 2-3 aylık mühlet içinde aylık bağlama süreci gerçekleştirildi. Yoğunluk olmayan olağan vakitlerde bile emeklilik süreçlerinde birtakım yanılgılar yapıldığı sonradan tespit edilebiliyor. EYT kapsamında gerçekleştirilen emeklilik süreçlerinin önümüzdeki yıllarda incelenmesi sırasında da kusurlu süreçler ortaya çıkabilir.
HATALI SÜREÇ ÇIKARSA EMEKLİ MAAŞI İPTAL EDİLİYOR
İncelemeler sonucunda yanlışlı bağlandığı tespit edilen emekli aylıkları iptal ediliyor. Ödenmiş aylıklar da geri istenebiliyor. Birtakım durumlarda ise emekli aylığı eksik bağlanmış olabiliyor. Bu bireylerin ise aylıkları düzeltilerek geriye dönük eksik aylıkları ödeniyor.
SON 5 YIL YAHUT 10 YIL ÖDENEN AYLIK İSTENEBİLİR
Yapılan inceleme sonucunda emekli aylığı tümüyle kesilenlerden, o güne kadar aldıkları emekli aylığının iadesinde iki yol izleniyor. Yanılgılı süreç Toplumsal Güvenlik Kurumu’ndan kaynaklanıyorsa, geriye gerçek 5 yıllık devirde yapılan fazla ödemeler tahsil ediliyor. Yanlışlı süreç vatandaşın kasıtlı yahut kusurlu davranışından kaynaklanıyorsa geriye gerçek 10 yıllık müddette ödenen emekli aylığı geri alınıyor.
SGK’nın yanılgısından kaynaklanan süreçlerdeki iade sırasında birinci 2 yıl faiz uygulanmıyor, 2 yıldan sonraki taksitlerden faiz alınıyor. Vatandaşın kusurundan kaynaklı süreçlerde ise on yıllık müddette ödenen emekli aylığının tamamına yasal faiz oranı uygulanıyor.
EMEKLİ AYLIĞI HANGİ SEBEPLERLE YANLIŞLI BAĞLANIYOR?
Emekli aylığının sonradan iptal edilmesinin çok çeşitli sebepleri bulunuyor. Bunların başında sahibi olduğu şirkette 4/a’lı (SSK) gösterilenler geliyor. Diğerine ilişkin prim günlerinin ezkaza kaydedilmiş olduğu sonradan ortaya çıkanların ya emekli aylıkları tümüyle kesiliyor ya da kendi çalışması emekli olmak için kâfi ise emekli aylığı azaltılıyor. Yersiz ve fazla ödenen aylıklar geri alınıyor.
Prim borcu nedeniyle BAĞ-KUR sigortalılık müddetleri durdurulanlar bu süreyi yalnızca ihya primi ödeyerek tekrar emekliliklerine saydırabiliyorlar. Bunun için de durdurulan mühletin tamamının priminin ödenmesi gerekiyor. Durdurulan sigortalılık müddeti için askerlik yahut doğum borçlanması yapılamıyor. Durdurulan sigortalılık müddetine denk gelen askerlik yahut doğum üzere hizmet borçlanması yaptığı sonradan tespit edilenlerin emekli aylıkları iptal ediliyor.
Aynı anda birden fazla patrona bağlı olarak 4/a (SSK) statüsünde çalışanlar için patronlar başka ayrı prim ödüyorlar. Bir ayda ödenen prim günü 30’u, bir yılda ödenen prim günü ise 360’ı aşamıyor. SGK’nın hizmet dökümünde tüm patronlardan yatırılan prim günlerinin toplamı yer aldığı için olağanda olması gerekenden daha fazla prim günü görünüyor. Böylelikle olağanda emeklilik için prim günü kâfi olmadığı halde aylık bağlanmış olabiliyor.
SGK, anne yahut babasına ilişkin işyerinde 18 yaşından küçük çocukların sigortasının geçerli sayılabilmesi için çalışmanın yapıldığı tarihte mahkeme tarafından onaylanmış iş mukavelesi bulunması kaidesini arıyor. Bu kuralı yerine getiremeyenlerin sigortalılık mühletini kabul etmiyor. Bu durum emekli olduktan sonra tespit edilmişse emeklilik süreci iptal ediliyor.
SAHTE SİGORTA YAPTIRANLAR, BOŞANAN EŞLE BİRLİKTE YAŞAYANLAR
Fiilen bir işte çalışmadığı halde kendisini eş dosta ilişkin bir işyerinde sigortalı göstermiş olanlar sonradan tespit edilebiliyor. Toplumsal Güvenlik Kurumu’nun son yıllarda kullanmaya başladığı SAS yazılımı sayesinde geçersiz sigortalı çalışanlar ile düzmece sigortalı çalıştıran işyerleri tespit ediliyor. Bu program sayesinde 2022 yılı prestijiyle 120 bin 362 kişinin düzmece sigortalı olduğu ortaya çıkartıldı. Bunlardan daha evvel emekli olanların aylıkları iptal ediliyor ve ödenmiş aylıklar geriye dönük olarak faiziyle geri alınıyor.
Anne yahut babasından yetim aylığı almak için eşinden mutabakatlı boşananlar da ya toplumsal güvenlik denetmenlerince ya da yakın akrabalarının şikayeti üzerine tespit ediliyor. 2022 yılında yalnızca toplumsal güvenlik denetmenleri tarafından 4.387 kişinin emekli aylığının kesilmesi tarafında rapor düzenlendi.
