AB Komisyonu’nun Kovid-19 salgını sonrası yüksek kamu borcu, teknoloji ve iklim değişikliğiyle uğraş için büyük kamu yatırımı muhtaçlığı gerçeklerine nazaran güncellenen mali kurallar içeren teklifini kabul eden Maliye Bakanları AB ülkelerine kamu borçlarını azaltmak için daha fazla vakte sahip olma fırsatını da sundu.
Yeni kurallarda gerekli ıslahatlar ve yatırımlar kolaylaştırılırken, kurallarda ülkelerin farklı mali durumları ve zorlukları değerlendirmeye alınıyor. Üye ülkelerin kamu borç düzeylerinin Kovid-19 salgını sonrası rekor düzeylere çıkması ve AB’nin iklim, sanayi siyasetleri ve güvenlik maksatları nedeniyle ülkelerin yeni harcamalar yapmak zorunda kalması mali kurallarda ıslahatı kaçınılmaz hale getirmişti.
Kamu harcamalarının denetimi yoluyla borcun düşürülmesi için öngörülen dört yıllık müddet, hükümetin belli yatırım ve ıslahatları gerçekleştirmesi halinde yedi yıla uzatılabilecek. Yeni mali kurallar, AB’nin GSYH’ye oranla yüzde 3 bütçe açığı ve GSYH’ye oranla yüzde 60 kamu borcunu aşan ülkeler için daha kademeli ve özel harcama kesintileri sunmak üzere tasarlandı. Kamu borcunun düşürülmesinde temel öge, ulusal orta vadeli mali yapısal planlar olacak. Üye ülkeler, mali maksatlarını, makroekonomik dengesizlikleri ele alacak tedbirleri ve öncelikli ıslahatları ile yatırımları en az 4 yıllık bir müddet boyunca belirleyen planlar hazırlayacak. Kurul tarafından pahalandırılacak planlar AB Kurulu tarafından onaylanacak.
Planın kapsadığı devrin sonunda, kamu borcunun GSYH’ye oranının, o periyodun başına nazaran daha düşük olması gerekecek. Bütçe açığı ve kamu borcu için referans kıymetler olan yüzde 3 ve yüzde 60 değişmeyecek. Lakin, yeni mutabakat AB ülkelerinin yıllık bütçe açıklarını GSYH’nin yüzde 1,5’i civarında tutmalarını gerektiriyor. “Mali tampon” olarak isimlendirilen bu oran, ülkelere yüzde 3’lük bütçe açık eşiğini aşmadan öngörülemeyen bir krizle başa çıkabilmek için harcamalarını attırabilecekleri bir hareket alanı sağlamak üzere tasarlandı. AB yahut Euro Bölgesi’nde önemli bir ekonomik gerileme yahut istisnai durumlar ortaya çıkması halinde muafiyet hususları devreye girebilecek. Bu durumlarda harcama gayelerinden sapmalara müsaade verilecek. Yeni mali kurallar, ıslahat ve yatırımlarla kamu borç sürdürülebilirliğini güçlendirmeyi, kapsayıcı büyümeyi teşvik etmeyi amaçlıyor. AB kurallarına nazaran, olağan kaidelerde üye ülkelerin bütçe açıklarının GSYH’lerinin yüzde 3’ünü, kamu borçlarının da GSYH’lerinin yüzde 60’ını geçmemesi gerekiyor. Bu hudut aşıldığında uygulanacak önlemlerin AB Komitesi’ne bildirilmesi ve aktif çabanın yapılması gerekiyor.
AB üyesi ülkeler, 2020’de Kovid-19 salgını nedeniyle kelam konusu kuralları askıya almış, bütçe açıkları ve kamu harcamalarını süratle yükseltmişti. Bu uygulama, Rusya-Ukrayna Savaşı ve yaşanan güç kriziyle de devam etmişti. Maliye bakanlarının anlaştığı yeni mali kurallarda, İtalya ve Yunanistan üzere yüksek borca sahip ülkelerin mali konsolidasyonunu hızlandırmak maksadıyla yeni kurallar yıllık ortalama en az borç azaltma ölçüsü belirleniyor. Kamu borcu GSYH’nin yüzde 90’ının üzerinde olan 10 AB ülkesinde yılda en az GSYH’nin yüzde 1’i kadar azaltması gerekirken, GSYH’nin yüzde 60’ı ile 90’ı ortasında borcu olan ülkeler için borç azaltmanın yılda GSYH’nin yüzde 0,5’i kadar olması isteniyor.
AB üyesi ülkeler ortasında kamu borcunun GSYH’ye oranının en fazla olduğu ülkeler yüzde 171,3 ile Yunanistan, yüzde 144,4 ile İtalya, yüzde 113,9 ile Portekiz, yüzde 113,2 ile İspanya, yüzde 111,6 ile Fransa ve yüzde 105,1 ile Belçika. Yeni mali kuralları uygulamak için Komite, harcamalarını dört ya da yedi yılda belli bir ölçüde aşan bir hükümete karşı para cezasıyla sonuçlanabilecek disiplin adımları başlatabilecek.
AB maliye bakanlarının kelam konusu muahedesi, 2024 yılı başlarında üye ülkeler ve Avrupa Parlamentosu ortasında müzakerelerin başlamasının önünü de açtı. Yeni kuralların yürürlüğe girmesi için Avrupa Parlamentosu’nun (AP) onayı gerekiyor.
patronlardunyasi.com
