Türkiye’nin son yıllarda üzerine en çok baş yorduğu ve kısa müddette süratle yol aldığı alanlardan biri de enerji… Artan nüfus, büyüyen sanayii gereksinimi ve gelişen teknolojiler Ankara’nın bu alanda kısa vakitte süratle yol almasının en değerli sebeplerinden biri oldu.
Kimi vakit yeni keşifler kimi vakit birinci sefer kurulan santraller ve kimi vakit da daha evvel yapılan fakat atıl kalan tesislerin tekrar ayağa kaldırılmasıyla ilerlenen bu yeni yol haritasında en kritik başlıklardan biri yenilenebilir güç.
Ülkemizin bu alanda geldiği nokta nitekim dikkate bedel. Yakın bir geçmişe kadar sıkça kullanılan ‘Su akar Türk bakar’ kelamı, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da sıkça tekrarladığı üzere ‘Su akar, Türk yapar’ formunu aldı. Yapılan bu işlere en yeterli örneklerden biri de Bingöl Aşağı Kaleköy Barajı ve Hibrit Güç Santrali.
Milyar dolarlık ‘batarya’ sorunu: Türkiye yeni merkez olabilir
Doğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük yatırımlarından biri
Kalehan Güç Genel Müdürü Gültekin Keleş ile Bingöl’deki tesiste bir ortaya geldik ve hem tesisin ülkemiz için neden bu kadar kritik olduğunu hem bu çeşit stratejik yatırımların politik, toplumsal ve kültürel açıdan ülkemize sağladığı olumlu yansımaları konuştuk.
Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki en büyük yatırımlardan biri oldukları bilgisiyle anlatmaya başlıyor Keleş ve burada hem sudan hem de güneşten elektrik
Bu noktada farklı bir ayrıntı daha veriyor ve içinde bulunduğumuz tesisin Türkiye’nin birinci, Avrupa’nın ise en büyük hibrit güç santrali olduğunun altını çiziyor. Sahiden de Keleş ile konuştuğumuz sırada gerimizde bulunan dev baraj ve önümüzde yaklaşık 1 milyon metrekarelik alanda dizili 200 bine yakın güneş paneli büyüleyici bir manzara oluşturuyor.
Asfalt çekirdek yapı birinci kere burada uygulanmış
Barajlarla ilgili en kıymetli başlıklardan biri gövdeleri… Yüz binlerce ton suyu artlarında tutan bu dev yapıların inşası pek de kolay değil. Sahiden de önemli bir bilgi birikimi ve teknolojik kazanım istiyor. Bu baraj inşa edilirken gövdesi için asfalt çekirdek dolgu beton kullanılmış. Bunun da Türkiye’de birinci kere burada uygulandığını öğreniyoruz.
Gültekin Keleş, bu tesisin Cengiz Holding ve Özaltın Holding iştiraki olarak Murat Irmağı üzerinde hayata geçirilen üç başka tesisten biri olduğundan bahsediyor. Haliyle üç tesisin üretimini ve ülkenin güç muhtaçlığına kazandırdıklarını düşündüğünüzde büyük fotoğraf daha da netleşiyor.
Enerji ithalatı, Türk iktisadının en değerli masraf kalemlerinden biri olarak öne çıkıyor.
20 milyar lira Türkiye’nin cebinde kaldı
Keleş bu resmi biraz daha somutlaştırıyor ve kimi sayılar veriyor… Üç tesisin toplamda 1708 megawatt hidroelektrik ürettiğini ayrıyeten 80 megawatt güneş gücü heyeti gücünde olduklarını öğreniyoruz. Türkiye’nin toplam konseyi gücünün yüzde 2’si bu üç tesisten elde ediliyor.
Sadece hidroelektrik üzerinden baktığınızda Türkiye’deki tüm üretimin yüzde 5’i tekrar bu üçlüden geliyor. Bu üç tesiste üretilen güçle her yıl 1,5 milyon hanenin elektrik muhtaçlığı karşılanabiliyor.
Gültekin Keleş, “Tüm bunları alt alta koyduğunuzda aslında ne derece büyük bir iş olduğunu görebiliyorsunuz. Burada yenilenebilir güçten elde ettiğimiz elektrik sayesinde bugüne kadar 20 milyar liralık doğal gaz ithalatının önüne geçtik. Bu para ülkemizde kaldı. Türkiye’nin en kıymetli cari açık kalemlerinden biri güç ithalatı. Bu tesisler cari açığın kapanması konusunda da olumlu katkılar sağlıyor” diyerek süreci özetliyor.
“Türkiye için çok kritik bir kabiliyet kazanımı oldu”
Bir baraj inşa edebilmek, onu işletmek, atıl kalan alanlara yaklaşık 200 bin güneş paneli ekleyip tüm bunları ülkenin genel ağına muvaffakiyetle entegre edebilmek başlı başına bir iş.
Gültekin Keleş gerek bu bölgedeki gerek Türkiye’nin başka yerlerindeki güç tesislerinin inşası ve işletiminde çok kritik bilgi kazanımları edindiklerine dikkati çekiyor. Daha net bir tabirle, Türkiye bir yandan kendi gücünü mümkün olduğunca kendisi üretiyor öbür yandan da ‘nasıl yapacağını’ çok yeterli öğrenip gelecek devirlerde rastgele bir aksi durum yaşanırsa kahır çekmek istemiyor.
Kazanılan deneyim genç jenerasyonlara aktarılıyor
Peki, bu kadar bilgi birikimi ne oluyor? Gültekin Keleş, bir ekosistem kurduklarını anlatıyor. Bilhassa üniversitelerle önemli bir iş birliği var. Oradan gelecek genç mühendisler ve stajyerlerle dirsek temaslarını bugünden kuruyorlar. Yani bugüne kadar öğrendikleri çabucak her şeyi genç jenerasyonlara aktarabilecek bir yol haritası izliyorlar.
Bu kapsamda, Bingöl Üniversitesi ile bir protokol yapıldığını ve teknokent binasının üniversiteye hibe edildiğini öğreniyoruz. Burada temel maksat, Ar-Ge çalışmalarının üniversite öğrencileriyle süreceği bir altyapıyı oluşturabilmek.
İnşa etabında binlerce kişinin direkt çalıştığı, alt yükleniciler ve bu barajlar için üretim yapanlarla birlikte 20 bine yakın bireye istihdam sağlayan dev bir tesisten bahsediyoruz. Gültekin Keleş, bölge halkıyla çalışma konusunda da çok titiz olduklarını ve işçinin yüzde 80’ninin bu yöreden olduğunu söylüyor.
[Bu dev tesiste elde edilen deneyim ve kabiliyetler sıklıkla üniversiteli genç kuşaklara de aktarılıyor.]
“Paris’e güç Bingöl’den gidebilir”
Türkiye’nin elektrik ağı külliyen birbirine bağlı. Yani ülkenin bir ucunda üretilen elektrik öteki ucundaki bir sokak lambasını yakabiliyor. Lakin süreç yalnızca bununla hudutlu değil.
Türkiye, Bulgaristan ve Yunanistan üzerinden Avrupa enterkonnekte sistemine bağlı. Yani gereksinim halinde Avrupa’nın rastgele bir noktasına elektrik verebileceklerini anlatıyor Keleş ve “Paris’te Eyfel Kulesi’nin ışıkları Bingöl’den giden elektrikle yanabilir. Türkiye’de üretilen elektrik kalitesi çok yüksek. Bu nedenle standartların yüksek olduğu Avrupa’da dahi kullanılıyor” diyor.
Bingöl’deki tesis kurulduğu günden bu yana yaklaşık 20 milyar TL’lik doğalgaz ithalatının önüne geçti.
Kurak günlerde güneş gücü ile üretim devam etti
Türkiye’nin son yıllardaki en kıymetli sıkıntılarından biri kuraklık. Bilhassa 2023’te yağmur ve kar yağışı epeyce azdı. Hal bu türlü olunca üretimin nasıl etkilendiğini merak ediyoruz…
Genel Müdür Gültekin Keleş tam da bu noktada çok bedelli bir bahse dikkat çekiyor. Yalnızca yenilenebilir gücün tek başına kâfi olmayacağını, çeşitlendirmenin de kritik olduğunu söylüyor. Hem içme suyunda hem de sulamada yaşanan külfetli devirde güneş gücü santralinde üretime devam ettiklerini belirtiyor ve bu sayede ortaya çıkan açığı bir ölçü da olsa kapatabildiklerinden bahsediyor.
Keleş, “Dolayısıyla yalnızca yenilenebilir güç üretiminin değil çeşitlendirilmiş hibrit tesislerin de ülkemizin geleceği için çok kıymetli olduğunu düşünüyoruz” diyerek kelamlarını tamamlıyo
