‘Zengin kız, yoksul oğlan’ Yeşilçam’ın vazgeçilmez ikilisiydi. Memur, emekçi hatta birçok vakit işsiz bir oğlan bir fabrikatörün kızına âşık olur, kızın varlıklı babası müstakbel damadını satın almaya çalışır, işler karışır, bütün mahalle sevgililerin kavuşması için seferberlik ilan eder ve sinema kesinlikle memnun sonla biterdi. Bu öykü günümüzde de popülaritesini koruyor. Gençleri hipnotize eden yüzlerce dizide dar gelirli ailelerin kızları, işverenlerini yahut onun şımarık, güzel, kibirli oğlunu baştan çıkarmak için kırk takla atıyor. Tam da sıtkımız sıyrılmışken bu ikiliye sıkı bir rakip çıktı: ‘muhafazakâr oğlan, laik kız’!
MARJİNAL İMAMIN İSYANI!
Muhafazakâr ailenin oğlu ile seküler ailenin kızının evliliğini anlatan Kızılcık Şerbeti, izlenme rekorları kırdı. Sık sık RTÜK tarafından cezalandırılan dizi toplumun iki farklı kesitini empatiye davet eden yumuşak bir üsluba sahipti. Akabinde Üsküdar’da bir camii imamı olan Reşat’ın müezzin oğlu Ömer, boşanıp mahallesine dönen çocuklu bir bayana feci halde tutuldu. Birçok zorluktan sonra iki âşık evlendi. Ömer’in yeğeni Eda, bir kabahat örgütü tarafından kandırıldı ve uygunsuz fotoğrafları çekilerek ailesiyle tehdit edildi. Reşat ve Ömer, ‘Adnan Hocacılara’ gönderme yapan bu tarikatın başındaki kişinin karşısına dikildi.
Zaman vakit zorlansa da dizinin başından beri ‘marjinal bir imam’ imgesi veren Reşat Hoca, son kısımda tarikat önderine karşı sesini yükselterek, “Bırak bu hurafeleri! Allah’tan korkmaz kuldan utanmaz Nurettin Efendi! Sen insanları Allah ile aldatıyorsun. Kelamım ona din ismine konuşup Kuran’a karşıt şeyler anlatıyorsun. Senin gibiler yüzünden bu din tanınmaz, yaşanmaz hâle geldi. Her yaştan insanı ancak en çok da gençleri soğuttunuz dinden. Din ismine konuşacaksan Allah’ın kitabını anlatacaksın, hurafeleri değil. Ey Müslümanlar uyanın, bunların dinimizi çarpıtıp sizi aldatmasına müsaade vermeyin!” kelamlarıyla meydan okudu. Böylelikle devletin âlâ imamı, tarikatın makûs önderine gol atmış oldu.
SEKÜLER HAYATIN REZİLLİĞİ!
Son olarak ‘Kızıl Goncalar’ ekrana geldi. Bu kere jönümüz laik, aktristimiz muhafazakâr. Ama kıssa aşkla başlamadı, mevzuya damardan girildi. ‘Fâniler’ isimli bir tarikata mensup Meryem’in doğurduğu ikiz bebeklerin, iki farklı mahallede geçen hayatlarını izliyoruz. Zira öldüğü düşünülerek terk edilen bebeklerden birini hayata döndüren Hekim Levent ve eşi, küçük kızı çalıp nüfuslarına geçiriyor.
Depremden sonra kocası ve kızı Zeynep’le birlikte tarikatın İstanbul’daki dergahına gelen Meryem’in yolu elbette ki öldüğünü sandığı kızı Mira ve onu yetiştiren hekimle kesişiyor. Öykünün mantık örgüsü çok başarılı ve bu müsabaka izleyiciye bir an bile tuhaf gelmiyor. Yerlere kadar uzanan simsiyah giysiler giyen ve siyah örtülerle başlarını sıkıca saran anne-kız, Levent’in ‘28 Şubatçı’ emekli akademisyen babası Suavi’nin hayatını kurtarıyor. Bugünlerde muhafazakârların reaksiyonunu toplasa da aslında dizinin kıssası laikleri gömüyor!
28 Şubatçı Suavi, “Yetmez ancak evet” dediği için liberal kızının yıllardır yüzüne bakmıyor ve ona “Vatan haini” diyor. Bebek çalan Psikiyatrist Levent, derslerinde başarılı olmaya zorladığı kızının psikolojisini yerle bir ediyor.
Eşi Beste yıllar evvel büyük bir hevesle çaldığı Mira’yı tüp bebek sahibi olmak umuduyla terk ederek Almanya’ya gidiyor. Mutsuz, istikrarsız, saygısız ve takıntılı bir genç olan Mira ise uyuşturucu kullanıyor! Yani öykünün seküler tayfası tel tel dökülüyor, sevip de özdeşim kuracağınız birini bulmanız mümkün değil.
DİZİNİN KAHRAMANLARI ‘MUHAFAZAKÂRLAR’
Seküler kadronun 5-0 mağlup başladığı rekabette muhafazakâr karakterler ise ahlaki nitelikleriyle göz kamaştırıyor. Merhametiyle Suavi’yi alt üst eden Meryem, dürüstlüğüyle tarikat başkanı “Efendi Hazretleri”nin takdirini kazanıyor. Annesinin kanatları altında sevgi dolu yetişen Zeynep, hem bir melek kadar hoş ve saf hem de üstün zekâlı. “Efendi Hazretleri”nin torunu Cüneyd -delilikle dâhilik ortasında ince bir çizgide yürüyor olsa da- çok okuyan, hoş konuşan, keskin zekalı ve çok güzel bir genç. Tarikattan kaçıp İstanbul’a gelen ve imam hatip lisesinde öğretmenlik yapan Birgül (Meryem’in görümcesi) ise isyankâr ve yiğit karakteriyle muhafazakârların ekibine güç katıyor. Diziyi birinci andan beri dikkatle izleyen biri olarak muhafazakârların bu kıssada neye kızdıklarını anlamakta zorlanıyorum.
Burada kızması gereken biri varsa onlar da seküler şahıslardır. Ki onlar bu türlü şeylere takılmaz, uygun de yaparlar. Bilirler ki, her mahallede her ailede her beşerde uygunluk de vardır, kötülük de… Ama bir kısım muhafazakâr, bu diziden nefret etti. İnançlarının ve bedellerinin eleştirildiğini tez ettiler. Bu derece baskıcı
bir iktidara karşın Türkiye’de muhafazakârlık yahut tarikat eleştirisi yapmaya cüret edecek bir üretimci mı vardı yani?
İSMAİLAĞA CEMAATİ BİR TOKADA MI ALINDI?
İşte bu türlü bir dizinin şimdi birinci kısmı yayınlanmıştı ki İsmailağa Cemaati ayaklandı! Toplumsal medya hesaplarından yaptıkları açıklamada, “Allah Teala’nın isimlerini, büyük kitabımız Kuran-ı Kerim’i, dini-tasavvufi kavramlarımızı, mezhep ve tarikat üzere manevi kurumlarımızı, hacı ve hoca üzere çeşitli unvanları amaç alarak dinimizi ve dindarlarımızı aşağılamayı gaye edindiği anlaşılan yayın ve üretimlerin günümüz medyasında görülebilmesi asla kabul edilemez bir durumdur” denildi. Bu açıklama dizideki tarikatın kursunda bayan hocanın öğrenciye tokat atmasına atfen yapılmıştı. Güya o kurslarda neler olduğunu
kimse bilmiyormuş gibi!
Muhafazakâr basının ve toplumsal medyadaki bir kısmın daima amaç gösterdiği diziye en büyük darbeyi iki defa yayın durdurma ve 9 milyon TL’lik para cezası veren RTÜK indirdi. Dizinin kıssası ile üzerinde dönen tartışmalar ortasındaki uçuruma kilitlenmiştim ki ilahiyatçı Mustafa Öztürk’ün kendi YouTube kanalındaki yorumuyla karşılaştım. Öztürk de benim üzere düşünüyor ve dizinin kurgusunun muhafazakârlardan yana olduğunu savunuyor.
“EFENDİ HAZRETLERİ, MAHMUT EFENDİ ÜZERE GÖRÜNÜYOR”
Öyküye dair olağanüstü tespitler yapan Mustafa Öztürk’ün yorumu, neden oburlarının değil de İsmailağa Cemaati’nin diziye bu kadar reaksiyon gösterdiğini de gözler önüne seriyor. Öztürk, dizide Meryem’in kocası ve kızıyla bir arada İstanbul’da otobüsten indiği semtin Fatih Çarşamba olması, kaldıkları medresenin yapısı, tarikattaki bayan erkek ilgilerinin formu, kız çocuklarının okutulmaması, cemaatteki hiyerarşik bağlantılar, Efendi Hazretleri denen kişinin durumu, aile içindeki post hengamesi dikkate alındığında birebir adresi yani İsmailağa Cemaati’nin göründüğünü söylüyor.
Dizideki ‘Fâni’lerin en değerli karakterlerinin İsmailağa Cemaati ile benzerliğini şöyle anlatıyor:
“Hikâyedeki Efendi Hazretleri, Mahmut Efendi üzere görünüyor. Oğlu Sadi de Cüppeli Ahmet’e denk düşüyor. Cüneyd Efendi’nin konuma bakıyorum; aklı selimi, vicdanı ve adalet duygusu yerli yerinde bir figür olarak güya bana çocukluğunda o cemaatin içine bırakılan, medrese eğitimi için Pakistan’a kadar giden ve yıllar süren iç hesaplaşmalar sonucunda bugün değişik bir noktada olan Talha Hakan Alp Hoca’yı aklıma getiriyor. İslâm’la yahut muhafazakârlarla alay eden, İslam’ın bedellerini yok sayan bir dizi değil. Tersine bu cemaatlerin bilmemesini istediği birtakım düşünceli münasebetleri faş eden istikameti nedeniyle bu cemaat reaksiyon gösterdi.”
ADNAN HOCA’DAN SONRAKİ GAYE İSMAİLAĞA CEMAATİ Mİ?
Kızıl Goncalar’ın ‘derin’ bir dizi olduğunu öne süren Öztürk, “İzlerken şaşırdım. Birinin bizatihi böylesi derin bir toplumsal soruna bir dizi üzerinden neşter vuralım, bütün toplum sathında bunun tartışılmasını sağlayalım, diyeceği ferdî bir cüret üzere görünmüyor bu. Türkiye’nin gündeminde olması istenen hususları bir dizi üzerinden taşıyarak kitleleri hazırlamak bâbında bir fonksiyon görüyor.
Tıpkı Kurtlar Vadisi’nde yaşandığı ve olduğu üzere. Bu da iktidardaki derin muhafazakârların dizisi. Dizi yayından kaldırılırsa ‘bu dizinin ardında siyasi iktidarın olduğu, tarikat ve cemaatleri faş edelim, ölçülü, kentli muhafazakarlığı bunlardan ayırarak onaylayalım’ halindeki tezim çöker. Dizi devam ederse bu
aslında bundan sonraki süreçte hali hazırdaki siyasi iktidarın takip etmek istediği muhafazakârlık çizgisine dair bir işaret fişeği üzere görülüyor. Dizideki Birgül de tarikattan kaçan, kentli muhafazakarlığın sembolü ve siyasi iktidarın rol modeli üzere duruyor” diyor.
GONCA GÜLLER, SIRRINI FÂŞ EDECEK Mİ?
Tasavvufta ‘gonca gül’ halveti, tenhada bir yerde tek başına olmayı sembolize eder; yüzünü dürmüş’, ‘uykuya varmış’ bir sırlar mahzenidir. Gonca sırrını saklarken gül açılıp saçılır ve sırrını âleme fâş eder. Divan Edebiyatı’nda ise sevgilinin açılmamış ağzı gonca güle benzetilir, bu yüzden sevgilinin gülümsemesi gülün açmasıdır. Bakalım dizideki goncalar ne kadar açılacak, hangi sırlar ortaya dökülecek?
Yayınlanır da dizinin devamını izleyebilirsek üzerinde konuşacağımız aşikâr ki daha çok şey çıkacak. Kitleler üzerindeki tesirleri göz önüne alındığında bir dizinin art planındaki ‘derin’ bildirisi görebilmek çok kıymetli. Ancak her şeye rağmen…
Tabuların yıkılmasına, ülkemizdeki yaralı insanî münasebetleri onarılmasına ve farklı mahalleler ortasında bir diyalog kurulmasına bu çeşit üretimlerin çok büyük katkısı olacağını düşünüyorum.
