Yeni iktisat idaresinin istikrarları tekrar kurmak için memleketler arası finans merkezlerine yönelik başlattığı kaynak bulma tipleri sürerken, dış kaynak akışında güzelleşmenin şimdi çok hudutlu kaldığı belirtiliyor.
Ancak, son yıllarda süratle düşerek çöp düzeyine inen kredi notunda son devirde küçük de olsa düzgünleşme adımlarının gelmeye başlaması ve Türkiye’nin dünya finans piyasasından kaynak teminini zorlaştıran çok yükselmiş risk priminin (CDS) de son devirde süratle gerileme eğilimini sürdürmesi, bu mevzuda iyimserliği artıran iki değerli gelişmeyi oluşturuyor.
ŞU AN GÖRÜNEN 264 MİLYAR DOLAR
Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine nazaran, Türkiye’nin bir yıl içinde yapması gereken toplam dış borç geri ödemeleri, en son açıklanan Kasım 2023 sonu bilgilerine nazaran 226,3 milyar dolar olurken, 2024-2026 Orta Vadeli Program’da (OVP) iktisat idaresinin 2024 yılı cari açık maksadı 34,7 milyar dolar seviyesinde bulunuyor.
2024 Yatırım Programı’na nazaran 510 milyar lira ile yarıdan fazlası sarsıntı için olmak üzere bu yıl yapılacak toplam 1 trilyon 6,9 milyar liralık kamu yatırım harcamasının da 96,2 milyar liralık (yaklaşık 3 milyar dolar) bir kısmının dış krediyle karşılanması öngörülüyor.
Cari açık ve kamu yatırımlarında dış kredi kullanımı öngörülen bu seviyelerde kalırsa, bir yıllık müddette, bu üç alan münasebetiyle ülke iktisadının muhtaçlık duyduğu toplam dış kaynak hacmi yaklaşık 264 milyar dolara denk geliyor. Lakin öngörülen bu seviyelerin de aşılması yüksek mümkünlük olarak görülüyor. Türkiye’nin gelecek on iki aylık periyotta yapmak zorunda olduğu dış borç geri ödemesinin 45,7 milyar doları kamuya ilişkin bulunuyor.
Bunun da 40,2 milyar dolarını kamu bankalarının yapması gereken geri ödeme oluşturuyor. Merkez Bankası’nın bir yıl içinde yapması gereken geri ödeme fiyatı da 46,3 milyar dolar. Kelam konusu ödemeler, yurt dışı döviz mevduat hesapları ile başka merkez bankalarıyla yapılan ikili para takası (swap) muahedeleri sonucu gerçekleşen mevduat takasları ve yurt dışı bankalarca TCMB nezdinde açılan depo hesapları kapsamında yapılacak.
Merkez Bankası’nın dış borcu ve bir yıl içinde yapması gereken geri ödemenin değerli bir kısmı, evvelki devirde eriyen döviz rezervlerini ikame için yapılan swap borçlarından kaynaklanıyor. Net döviz rezervi ekside olan Merkez Bankası, öteki ülke bankaları ile muhakkak bir vade için yaptığı swap süreçlerine faiz ödüyor. Swap borçları nedeniyle Merkez Bankası’nın kısa vadede dış borç servisi kamuyu geçmiş bulunuyor.
EN BÜYÜK YÜK ÖZEL SEKTÖRÜN
Dış borç geri ödemelerinin en büyük kısmı ise 134,3 milyar dolarla özel bölüme ilişkin bulunuyor. Bu kapsamdaki borçlarının 61,8 milyar doları özel banka ve öbür finans kurumları; 72,6 milyar doları ise finans dışı gerçek dal firmalarına ilişkin.
Kamu ve özel bankaların geri ödeyeceği toplam dış borç 98,6 milyar dolar olurken, başka finans kurumları ile finans dalının yapacağı toplam geri ödeme 102 milyar doları buluyor. Öbür kesimlerin geri ödemelerinin tamamına yakını ithalat borçları hasebiyle olmak üzere 54,7 milyar dolarını aldıkları ticari krediler, 21,4 milyar dolarını başka kredi borçları oluşturuyor.
KREDİ NOTUNDA DÜZGÜNLEŞME SİNYALİ
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları nezdinde Türkiye’nin son yıllarda süratle düşerek çöp düzeyine inen kredi notunda, uzun bir ortadan sonra küçük de olsa düzgünleşme işaretleri alınmaya başladı.
Bu bahiste birinci işaret eylül ayında, memleketler arası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’ten geldi. 13 Ağustos 2021’de Türkiye’nin kredi notunu “BB-” ve kredi notu görünümünü durağan olarak teyit eden Fitch, 2 Aralık 2021’de ise ülke not görünümünü negatife çevirmişti. Fitch Ratings, Eylül 2023 değerlendirmesinde ise Türkiye’nin kredi notunu “B” olarak teyit ederken, not görünümünü 2 yıl ortadan sonra negatiften “durağan”a çıkardı.
Standard & Poor’s (S&P), aralık ayında Türki ye’nin kredi notunu “B” olarak teyit ederken kredi notu görünümünü durağandan olumluya çevirdi. Moody’s’ de 12 Ocak’ta, Türkiye’ye en son verdiği kredi notu B3ü teyit ederken, kredi notunun görünümü durağandan olumluya çıkardı. Kuruluş, geçen hafta da Türkiye’deki 17 bankanın not görünümünün durağandan olumluya çevirdi.
CDS 700’LERDEN 300’LERE İNDİ
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapıldığı mayıs ayında 700 baz puana ulaşan olan Türkiye’nin beş yıllık kredi temerrüt takası (CDS) primleri, son yedi ayda yaklaşık 400 baz puana yakın gerileme ile 315 baz puan seviyesine indi. Türkiye’nin 2001 ekonomik krizi sırasında 1.300’e yükselen CDS puanı, global kriz yılı 2008’de de 900’ü aşmış, sonraki devirde en yüksek seviyesi ise Temmuz 2022’de 904’le görmüştü. CDS’de en son yükseliş ivmesi ise Mayıs 2023 seçimlerinde yaşanmıştı.
Merkez Bankası’nın son Enflasyon Raporundaki enflasyonla uğraş konusunda kararlılık vurgusu ve 2024-2026 Orta Vadeli Program’ın ana eksenini oluşturan ‘tek haneli enflasyon’ maksadına yönelik ‘sıkı para politikası’ bildirisinin, Türkiye’nin mayısta yeni bir tepeyi gören CDS’indeki gerilemede tesirli olduğu bedellendiriliyor.
“PİYASADA İNANÇ TESİS EDİLDİ”
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bütçe görüşmeleri sırasında yaptığı açıklamada, Türkiye’nin 2023 yılını 8,8 milyar dolarlık dış finansmanla kapattığını açıklamıştı. Şimşek, dış finansman kuruluşlarından, ülkedeki kurumlara proje finansmanı kapsamında kaynak sağlamaya devam ettiklerini vurgularken, bu kaynaklarla Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların yol açtığı hasarların giderilmesi emeliyle bölgenin yine inşasına aracılık ettiklerini kaydetmişti.
“Piyasada inanç tesis edildi” diyen Bakan Şimşek, daha evvel sarf ettiği “Paraya gereksinimimiz yok” formundaki kelamlarına de “Bana ‘Siz ülke ülke dolaşıyorsunuz, bir şey gelmedi’ denildi. Ülkeleri dolaşırken programımızı anlatıyoruz. Dış kaynak gereksinimimizi piyasadan temin etmeye başladık. ‘İkili ilgiler çerçevesinde kaynağa gereksinim yok’ demek istedim” diyerek açıklık getirmişti.
patronlardunyasi.com
