Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Jeoloji Mühendisleri Odası İzmir Şube Lideri Koray Çetin Onalan, 1999 Körfez sarsıntısının yer bilimleri ve canlı fay araştırmaları açısından değerli bir tarih olduğuna dikkat çekerek, kıta içi canlı faylar açısından Türkiye’nin dünyanın en kıymetli yerlerinden biri olduğunu söyledi. Canlı fayların Türkiye’ye çıkardığı çok önemli bir fatura olduğunu tabir eden Onalan, 6 Şubat’ta binlerce insanın ömrünü yitirdiğini hatırlattı. Onalan, “Türkiye’deki kamu kurumları ve üniversitedeki bilim insanlarının yaptığı çalışmalara nazaran, ülkemizde şu anda 500’e yakın sarsıntı üretme potansiyeli olan fay var. 24 vilayet ve yüzlerce ilçemiz bu fayların üzerinde yer alıyor. Ülkemiz ya fayların üzerine ya da en çok zararın olduğu alüvyon ovaların üzerine yerleşti. Sonuçta bir yüzyıl içerisinde neredeyse 200 bine yakın insanımızı kaybettik. Bu bir mukadderat değildir” dedi.
’30 EKİM BİR İHTARDI, İZMİR’DE ŞİMDİ SARSINTI OLMADI’
Yerleşim alanlarının planlanırken jeolojik şartların göz önünde bulundurulması gerektiğini hatırlatan Onalan, İstanbul’dan başlayıp İzmir, Çanakkale, Muğla, Aydın ve Antalya’ya kadar bir yay çizildiğinde 30 milyon vatandaşın metropolde yaşadığını kaydetti. Onalan, yaklaşan mahallî seçimler öncesinde sarsıntı dirençli kentleri oluşturacak ve bununla ilgili önemli irade ortaya koyacak lokal yöneticilere muhtaçlık duyulduğunu belirtip, “30 Ekim 2020’de bir akıl tutulması yaşadık. 70 kilometre uzaklıktaki bir fay geldi, Bayraklı’da 117 yurttaşımızın canını aldı. Bu bize bir ikazdı, İzmir’de bir sarsıntı olmadı. İzmir’de sarsıntı üretecek faylar şimdi kırılmadı ancak kırılmayı bekliyor. Bu faylar kırıldığında İzmir’in durumu ne olacak, tartışılması lazım. Oda olarak meclise fay yasası sunduk. Bunun kesinlikle alt yapısının oluşturulup, canlı faylar üzerine yerleşen kentlerle ilgili çalışma yapmalıyız” diye konuştu.
‘DİRİ FAY SAYISI, 200’DEN 500’E ÇIKTI’
Anadolu coğrafyasının çok genç olduğunu ve hala oluşumunu tamamlamadığını söz eden Onalan, fayların evvelden beri bulunduğunu söyledi. Onalan, “Depremler geçmişte vardı, bugün de var, yarın da olacak. Lakin fayların belirlenmesi önemli çalışmalar, özel uzmanlık isteyen bahislerdir. 1999’dan sonra bu bahiste bilim adamları yetiştiriyoruz. Onların çalışmalarının sonuçlarını yeni yeni almaya başladık. Daha 2 sene öncesine kadar Türkiye’de tahminen 200-250 tane canlı faydan kelam ederken; canlı fay sayısı, şu anda 500’e çıktı. Türkiye’de 2 bin yıldır sarsıntı üretmeyen faylar var lakin müddetini doldurmuş. Bundan daha evvel haberimiz yoktu. ‘Deprem olmaz’ dediğimiz yerlerde faylar harekete geçti, sarsıntı olmaya başladı. Oraya gidip, araştırma yaptığınızda bir canlı fayın varlığını görüyorsunuz. Bu faylar artacak” dedi.
‘YARIN ZELZELE OLDUĞUNDA İZMİR’DE HAZIRLIĞIMIZ YOK’
Türkiye’nin bir zelzele ülkesi olduğunu hatırlatan ve ‘Bu fay ne vakit kırılacak?’ sorusunun yersiz olduğunu tabir eden Onalan, “Deprem riski altındaki ülkemizde, nasıl yurttaşlarımızı hayatta tutarız, bunu düşünelim. Afete karşı inançlı alanlar belirlemek zorundasınız. İstanbul sarsıntısının yaklaştığı, İzmir’de de Tuzla Fayı’nın mühletinin dolduğu söyleniyor. Bilim adamlarının çalışmalarından sonra ödev, merkezi ve mahallî yöneticilerindir. Afet konusunda önemli irade koymayacak insanları lütfen seçmeyin” diye konuştu. İzmir için de ikazda bulunan Onalan, “İzmir’de mikrobölgeleme çalışması devam ediyor. Kentin aşikâr kısımlarında yer araştırmaları ile hem karada hem denizdeki faylar araştırılıyor. Bunların sonuçlarını bekliyoruz. Bilim adamları sanıyorum 2024 yılı sonunda sonuçlar alacak ve ortaya tablo çıkacak. Lakin 2024’ün sonuna kadar zelzele olup, olmayacağı konusunda garantisini veremiyoruz. Yarın sarsıntı olduğunda İzmir’de hazırlığımız yok” dedi.
