Son yıllarda gerçekleşen tabiat olaylarının birçoklarının direkt ya da dolaylı olarak global iklim değişikliği ile temaslı olduğuna işaret eden Yeditepe Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dekan Yardımcısı ve tıpkı vakitte Kentsel Tasarım ve Peyzaj Mimarlığı Kısmı Lideri Dr. Öğr. Üyesi Bengi Korgavuş, “İklim değişikliğinin dünyamıza tesiri yalnızca sıcaklıkların artması değildir. Kuraklık, seller, yangınlar, su baskınları, fırtına, tayfun, hortum, kasırga ve dolu yağışları üzere çok hava olaylarının ve afetlerin sıklık ve tesirindeki artış, buzulların erimesi, okyanus ve deniz suyu düzeylerinin yükselmesi üzere birçok tesiri bulunmaktadır. Türkiye’nin de içerisinde yer aldığı Akdeniz Havzası, iklim değişikliğine karşı en kırılgan bölgelerden birisidir” diye konuştu.
Bu yıl, global ısınma tesirine ek olarak El Nino’nun tesiriyle Türkiye dâhil dünya genelinde çok hava olaylarının meydana geldiğini anımsatan Korgavuş, “Bu sebeple artan çok hava olaylarıyla karşılaştırıldığında bile 2023 yılı fevkaladeydi; tarihi sıcaklıklar, denetim edilemeyen orman yangınları ve fırtınalarla damgasını vurdu” tabirlerini kullandı.
“2023 YAZI SICAKLIK REKORLARI KIRDI”
“2023 yılında Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül ve Ekim aylarının her biri, Dünya Meteoroloji Örgütü’nün ilgili aydaki bir evvelki sıcaklık rekorunu büyük bir farkla geride bıraktı” sözlerini kullanan Korgavuş, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Temmuz 2023, Kuzey Yarımkürenin kayıtlı tarihindeki en sıcak ayı olarak kayıtlara geçti. Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Kuzey Afrika ve Orta Doğu’da sıcaklık rekorları kırıldı ve sıcaktan kaçamayanların kimileri için ölümcül sonuçlar doğurdu. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Yönetimi’ne nazaran Haziran ayından Ağustos ayına kadar dünyanın kayıtlı tarihteki en sıcak üç aylık devri yaşandı ve Temmuz ayındaki ortalama global sıcaklık, geçen yüzyılın ortalamasından 1,1 derece daha fazlaydı. Çok sıcaklıklar başka hava olaylarıyla birleştiğinde bu sene yaşadığımız üzere orman yangınlarına, sellere, kuraklıklara ve fırtınalara katkıda bulunmaktadır.”
“YANGIN RİSKİNİ YÜZDE 80 ARTIRIYOR”
Daha yüksek sıcaklıkların, daha kuru şartları yaratarak yangınların daha kolay tutuşmasına, daha süratli yayılmasına ve daha ağır yanmasına yol açtığına işaret eden Korgavuş, “Amerikan Jeofizik Birliği tarafından yapılan bir araştırmaya nazaran, yüksek sıcaklıklar orman yangını riskini de yüzde 80’e kadar arttırabilmektedir. Bu sebeple bu yaz yüksek sıcaklardan kaynaklanan, eşi gibisi görülmemiş yangınlar yaşandı” dedi.
“KURU TOPRAK SU BASKINLARINI SIK VE YIKICI HALE GETİRİYOR”
Dr. Öğr. Üyesi Bengi Korgavuş, çok sıcaklığın buharlaşmayı hızlandırdığını ve böylelikle yüzey sularını azaltarak toprağı kuruttuğunu da kaydederek şöyle devam etti:
“Kuru toprak daha az emici olduğundan su baskınlarını daha sık ve yıkıcı hale getirmektedir. Sıcak havalar ülkemiz de dâhil olmak üzere, dünya çapında rekor yağışlara yol açtı. Eylül ayında şimdiye kadarki en ölümcül Akdeniz kasırgası Daniel’in neden olduğu çok yağışlardan kaynaklanan sel felaketi, Libya, Yunanistan, Bulgaristan ve Türkiye’yi etkiledi. Bilhassa Libya’da ağır can kayıplarına neden oldu. Afrika’nın Büyük Boynuzu’nda arka arda beş mevsim yaşanan kuraklığın akabinde sel baskınları geldi ve bu da daha fazla yerinden edilmeyi tetikledi.”
TEHDİT ÇARPANI OLARAK OKYANUSLAR
Deniz sıcaklıklarının da bu sene rekorlar kırdığına işaret eden Bengi Korgavuş, ortalama global okyanus yüzeyi sıcaklığının tüm vakitlerin en yüksek düzeyine ulaştığını belirtti. Isı artışlarının global deniz düzeyinde artışlara neden olduğunu da vurgulayan Korgavuş, “Birleşmiş Milletler, yüksek deniz düzeylerini daha tehlikeli kasırgalara, tayfunlara ve sellere yol açabilen bir “tehdit çarpanı” olarak isimlendirmektedir. Ayrıyeten daha büyük fırtınalar ve deniz düzeyinin yükselmesi, kıyı topluluklarını ve global ekonomiyi tehdit etmektedir” dedi.
“HİÇBİR VAKİT BU KADAR OLMAMIŞTI”
Korgavuş, iklim değişikliğinin yıkıcı tesirlerinin bu sene olduğu kadar hiçbir vakit dünya çapında bu kadar tesirli olmadığını vurgulayarak “Ancak ısıyı hapseden sera gazı emisyonlarının dünya çapında artmaya devam etmesi nedeniyle, dünyanın önümüzdeki birkaç yıl içinde kritik eşik olan 1,5 derece eşiğini geçeceği ön görülmektedir” tabirlerini kullandı.
“KENTLER KRİTİK BİR ROLE SAHİP”
Kentlerin iklim değişikliği ile gayret de kritik bir role sahip olduğuna dikkat çeken Korgavuş, “Kentler iklim değişikliğinin hem en kıymetli kaynağı hem de yıkıcı tesirlerinden en fazla etkilenen yerlerdir. Tıpkı vakitte da iklim değişikliğini azaltma ve tedbire bahislerinde en değerli tahlil alanlarından biridir” dedi.
Korgavuş, iklim değişikliğine dirençli kentler için şu tekliflerde bulundu:
“Küresel ısınmayı 1,5 dereceyle sonlandırmak için kentlerde güç sistemleri, ulaşım, binalar, atık idaresi ve yeşil alanlar konusunda süratli ve geniş kapsamlı dönüşümler yapılması gerekmektedir. Karbon yutağı olan yeşil alanların ölçüsünün kentlerde arttırılmasıyla, kentlerde karbon salınımının ve ısı adası tesirinin azaltılmasına, hava kirliliğinin önüne geçilmesine, kentin su tekniğinin geliştirilmesine, sel, taşkın ve erozyon riskinin azalmasına katkı sağlanabilir. Yeşil altyapı sistemlerinin oluşturulması da kentlerde alınacak ahenk tedbirlerinin başında gelir. Kentlerde geçirimli gereç kullanımı, yağmur suyu hasadı, yağmur bahçeleri, yeşil çatılar ve yeşil otoparklar üzere yeşil altyapı tahlilleriyle su idaresi yapılarak iklim değişikliği nedeniyle su kıtlığı çeken kentlerde su muhtaçlığı karşılanabilir. Ulaşımda yaya ve bisiklet kullanımına öncelik verilen, yaya odaklı tasarım ve toplu taşıma sistemlerinin arttırılmasıyla kentlerde fosil yakıt kullanımı ve ulaşım kaynaklı karbon emisyonları azaltılabilir. Ayrıyeten kentlerde her alanda yenilenebilir güç kaynaklarının kullanılması, katı atık idaresi, geri dönüşümün arttırılması, tabiat temelli tahliller ve lokal iklim hareket planları ile kentleri iklim değişikliğine karşı dirençli hale getirmek mümkündür.”
