Türk Endüstrici ve İş İnsanları (TÜSİAD)’nın “Cumhuriyetin İkinci Yüzyılına Girerken” ana temalı çalıştay dizisinin çıktıları, 8 Aralık’ta Ankara’da düzenlenen TÜSİAD Yüksek İstişare Kurulu (YİK) panelinde kamuoyu ile paylaşıldı.
Panelden, “Cumhuriyet’in İkinci Yüzyılına Girerken Türkiye: Çalıştay Dizisinden Perspektifler” raporu ile döndük.
“Perspektifler” kelimesini1990’ları anımsayanlar manidar bulabilir.
Büyük işverenler 1971 yılında TÜSİAD’ı kurduğunda; rejimin koruyucusu olarak askeri görüyorlar, emek düşmanı 12 Eylül 1980 darbe rejiminin değirmenine su taşıyorlardı.
3 Kasım 1996’da Susurluk’ta kaza geçiren aracın içinden çıkan devlet-polis-mafya bağlantısı,“hukuk devleti” prensipleriyle mesafelenen demokrasinin sorgulanmasına yol açtı.
Toplumsal reaksiyonları tetikleyen bu sürece kayıtsız kalmayan TÜSİAD, Ocak 1997’de “Türkiye’de Demokratikleşme Perspektifleri” raporunu açıkladığında kimi üyelerden itiraz sesleri yükselmişti.
Demokratik Perspektifler raporu, insan hakları ve anayasa hukuku çalışmaları ile bilinen ve 2002 yılında yitirdiğimiz İstanbul Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Prof.Dr. Bülent Tanör tarafından kaleme alınmıştı.
Bugün açıklanan “Çalıştay Dizisinden Perspektifler” çalışmasını, art plan ile okumak gerekir.
Ülke 1990’lardan yaşanan siyasi ve ekonomik krizlerden sonra 2’inci kere “rejim” tartışmaları içine çekiliyor.
2017 referandumu ile geçilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde ikinci defa iktidara gelen AKP Genel Lideri ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Anayasa değişikliğini gündeme aldı.
Bu sefer 1990’ların “tek kutuplu” dünyasında değiliz.
TÜSİAD’ın 1997 ile 2023 perspektifi de tıpkı değil elbette. Son 30 yılda hem dünyada, hem Türkiye’de meseleler da tahlil yolları da farklılaştı.
1997 yılı raporu,dönemin TÜSİAD Parlamento İşleri Komitesi Lideri Can Paker liderliğinde hazırlanmıştı.
Şubat 2023’te vefat eden Paker ilerleyen yıllarda TÜSİAD’dan kopup, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2013 yılında ilan ettiği “Çözüm Süreci” yelkenini şişiren 63 kişilik “Akil İnsanlar” listesinde yer alacaktı.
“Cumhuriyet’in İkinci Yüzyılına Girerken Türkiye” raporu 1997’deki üzere “uzmanların söylediği” değil, “toplumsal kesitlerin söyleştiği” bir rapor oldu.
Nisan-Ekim 2023 tarihleri ortasında Anadolu’nun farklı vilayetlerinde, farklı kısımlardan iştirakçilerle sürdürülen toplam 80 saatlik bir mesaiyle ortaya çıktı.
TÜSİAD İdare Heyeti Lideri Orhan Turan, geçen yılın YİK toplantısında çalıştay dizisinin birinci sinyalini “Şimdi söylemek değil, söyleşmek zamanı” diyerek vermişti.
Çalıştay dizisinin eş koordinatörlüğünü Türkiye’nin önde gelen araştırma şirketlerinden KONDA’nın 2005-2022 periyodu Genel Müdürü Bekir Ağırdır ve Stanford Üniversitesi Tarih Kısmı öğretim üyelerinden Prof. Dr. Ali Yaycıoğlu yaptı.
Proje kapsamında her biri alanında uzman isimlerin uyumunda yürütülen çalıştay dizisi, şu 4 ana temayı ele aldı.
*Cumhuriyet ve Demokrasi
*Küresel Dönüşüm ve Ulusal Strateji
*Refah ve Bölüşüm
*Çevre ve Kalkınma
Yaycıoğlu, farklı bölümlerden oluşan 30-35’er kişilik gruplarla, yaklaşık 1000 sayfalık dökümanın üretildiği çalıştay dizisinde ortaklaşan kavramın “eşitlik ve adalet” olduğunu vurguluyor.
TÜSİAD’ın oluşturduğu özgür platformlarda farklı fikir kümelerinden, mesleklerden, uzmanlıklardan ve bölgelerden gelen 224 iştirakçi ile İstanbul, Ankara, İzmir, Adana ve Samsun’da raporun öncelediği bahis başlıklarını tartıştılar.
Çalıştay iştirakçilerinde; gerçekçilik- farkındalığın farkındalığı ve belirsizlik tavırlarını gözlemlendiklerini söyleyen Ağırdır, bir tırı çeken insan metaforu üzerinden “Farkındalık yüksek olmakla birlikte harekete dönüşmesi için başlangıç gücüne muhtaçlık var” saptaması yapıyor.
Sorunların farkındalığı, tahlili de beraberinde getiremiyor. Ağırdır’ın altını çizdiği üzere “başlangıç enerjisine” muhtaçlık var.
TÜSİAD ‘da bu potansiyel var mı? An prestiji ile “dönüştürücü” adımlar attığını söyleyebilmem sıkıntı.
“Çevre ve Kalkınma Çalıştayı” çıktısını, Birleşmiş Milletler Etraf Programı (UNEP) Milletlerarası Kaynaklar Paneli (IPR) seçilmiş üyesi ekonomist Prof.Dr. Erinç Yeldan ve 2007’de “Türkiye Kyoto’yu İmzala” kampanyasının koordinatörlüğünü yürüten Yeşil Gazete muharriri Dr. Ümit Şahin’in eş moderatörlüğünde derlenen notlardan okuyorum.
Çalıştay iştirakçileri Muğla’nın Milas ilçesinde Yeniköy-Kemerköy Termik Santralı’nda kullanılacak kömürü çıkarmak için Akbelen Ormanı’nda yapılan ekolojik kıyımı anlatıyorlar:
“Akbelen’de olanlar üzere bir süreci daha evvel hiç yaşamadık. Hiçbir hukuk kuralı uygulanmıyor.”
TÜSİAD raporunda kirli endüstrinin yol açtığı ekolojik kıyım anlatıları Akbelen ile sonlu değil.
Peki YK Güç kimin? Limak Güç ile IC İçtaş iştirakinin.
Limak’ın işvereni kim? Türkiye Futbol Federasyonu eski Lideri, kamu müteahhidi Nihat Özdemir…
Limak evvelki gün etraf katliamlarına bir yenisini eklemiş. Bodrum Kızılağaç Mahallesi Gerenkuyu mevkiinde doğal sit alanına otel inşa etmek için için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na ÇED müracaatında başvurmuş.
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından açılan ihale ile 49 yıllığına Limak’a tahsis edilen 36 bin metrekarelik alanda 354 milyon 244 bin 77 TL’lik otel yatırımı yapacakmış.
Özdemir birebir vakitte TÜSİAD üyesi.
Çalıştay düzenleyicilerine, “TÜSİAD etraf katliamlarına dur diyecek mi?” diye sorulduysa karşılığını okumak isterim.
