Suriye’de yaşanan son gelişmeler, Esad yönetiminin toprak kayıplarına neden olmasıyla birlikte Ankara ve Moskova arasındaki diplomatik ilişkilere odaklanmış durumda. 2011 yılında başlayan Suriye iç savaşı sürecinde her dönemde önemli roller üstlenen Türkiye ve Rusya, son dönemde karşıt pozisyonlarda yer alarak gerilimi tırmandırmış durumdalar.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasında gerçekleşen görüşme, tarafların farklı bakış açılarını ortaya koyması açısından önemli bir adım oldu. Putin, Esad yönetimine saldıran “terörist” grupların durdurulmasını talep ederken, Erdoğan ise Şam’ı siyasi çözüm için teşvik etme beklentisini dile getirdi.
Suriye iç savaşında 2020 yılından bu yana devam eden göreceli sükûnet, HTŞ liderliğindeki grupların rejim güçlerine karşı başlattığı saldırılar sonrasında bozuldu ve yeni bir döneme girildi. HTŞ’nin kısa sürede Halep’i ele geçirmesi ve Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu’nun YPG’ye karşı harekete geçmesi dikkat çeken gelişmeler arasında yer aldı.
Bu gelişmeler, Ankara ve Moskova’yı yeniden devreye sokarak sahada askeri varlıklarını ve siyasi etkilerini artırmaya yönlendirdi. İki başkent arasında gerçekleşen ilk temasın ardından liderler seviyesindeki görüşme de 3 Aralık’ta gerçekleşti. Taraflar arasında yapılan yazılı açıklamalar, sürece ilişkin farklı değerlendirmeleri ve beklentileri ortaya koydu.
Ankara’nın Suriye’deki çözüm sürecine ilişkin görüşü, rejim ile muhalefet arasında diyalogun önemini vurguluyor. Türkiye, Suriye’nin toprak bütünlüğünü desteklerken kalıcı ve adil bir çözüm için rejimin siyasi sürece angaje olması gerektiğini belirtiyor. Astana Süreci ortakları olan Rusya ve İran’ı Esad yönetimi üzerinde daha fazla baskı kurmaları ve siyasi çözüme destek vermeleri konusunda eleştiriyor.
Kremlin’in ise terörist saldırganlığın durdurulması ve rejimin ülke genelinde anayasal düzeni sağlaması gerektiği yönündeki mesajı ön plana çıkıyor. Rusya, Ankara’nın bölgedeki etkinliğini kullanarak söz konusu hedeflere destek olmasını bekliyor. Ankara ve Moskova arasında ortak vurgu, Astana Süreci ortakları arasındaki koordinasyon ve diplomasinin sürdürülmesi yönünde oldu.
Türkiye ve Rusya arasında son yıllarda yaşanan krizler, özellikle Suriye kaynaklı jeopolitik sorunlar nedeniyle artmış durumda. Ancak taraflar, gergin dönemleri gizli diplomasi trafiği ve karşılıklı anlayışla aşmayı başardılar.
Astana Süreci’nin başlangıcı, Türkiye, Rusya ve İran’ın Suriye’deki şiddeti azaltma ve sivil kayıpları en aza indirme amacıyla işbirliği yapmalarıyla gerçekleşti. Bu süreç, farklı zirveler ve toplantılar aracılığıyla Suriye’ye ilişkin siyasi ve askeri gelişmelerin koordine edilmesini sağladı.
İdlib bölgesinde yaşanan uzlaşmazlık ise Türkiye ve Rusya arasındaki gerilimi artıran bir diğer önemli konu oldu. İdlib’de 2018 yılında varılan silahsızlanmış bölge mutabakatına rağmen Şam yönetiminin saldırıları devam etti ve Türk askerlerinin hayatını kaybetmesine neden oldu. Ancak Erdoğan ve Putin’in yaptığı mutabakatla çatışmasızlık durumu sağlandı ve 2024 yılına kadar devam etti.
Sonuç olarak, Türkiye ve Rusya arasındaki ilişkilerde Suriye’nin geleceği ve çözüm süreci önemli bir alanı kaplamaya devam ediyor. İki ülke, ortak çıkarlarını koruyarak ve diyalog yoluyla sorunların üstesinden gelmeye çalışıyorlar. Astana Süreci ve İdlib mutabakatı gibi adımlar, taraflar arasındaki ilişkilerin seyrini belirleyen önemli gelişmeler olarak öne çıkıyor.
