Mahsun Kılıç – Haber Merkezi
Son dakika gelişmesi! Türkiye’de yaşayan Suriyeli mültecilerle ilgili çarpıcı veriler ortaya çıktı. İçişleri Bakanlığı’nın raporlarına göre, Beşar Esad yönetiminin devrilmesinden 12 gün sonra Türkiye’deki 3 milyona yakın Suriyeli göçmenden 450 bin 169’u vatanlarına geri dönmeye karar verdi. Ancak uzmanlar bu geri dönüşlerin, gerekli siyasi ve toplumsal istikrar sağlanmadan gerçekleşemeyeceğine dikkat çekiyor. Üstelik, bazı Suriyeli göçmenlerin zorla geri dönüş formu imzalatıldığı iddiaları gündeme bomba gibi düştü!
Suriyeli Mültecilerin Dramı: 2011’den Bugüne Giden Yol
Suriye’de 2011 yılında patlak veren iç savaş sonucu milyonlarca insan, can güvenliği için ülkelerinden ayrılmak zorunda kaldı. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin (UNHCR) verilerine göre, 2024 yılı itibarıyla Suriyeli mülteci ve sığınmacı sayısı 6,1 milyona ulaşırken, 7,4 milyon kişi de ülkeleri içinde yerinden edildi. Türkiye’ye gelen Suriyeli göçmen sayısının ise 3 milyonu geçtiği belirtiliyor. Savaşın yarattığı yıkım, Suriyelilerin hayatını derinden etkiledi ve şimdi yaşanan gelişmeler, Türkiye’deki Suriyeli mültecilerin geri dönüp dönmeyeceği sorusunu gündeme getirdi.
Erdoğan: “Geri Dönüşlerin Sayısı Artacaktır”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 12 Aralık 2024’te yaptığı açıklamada, Suriyelilerin hızlı bir şekilde ülkelerine döneceğini belirtti. Erdoğan, “Suriye’de huzura ve güvenliğe giden yolun kapıları açılmıştır. Suriye’de barış ortamı kök saldıkça, gönüllü geri dönüşlerin sayısı da artacaktır” ifadelerini kullandı. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın verilerine göre, Ağustos 2025 itibarıyla Türkiye’de 2 milyon 506 bin 740 Suriyeli göçmen geçici koruma statüsünde yaşamaya devam ediyor.
Geçici koruma statüsünde bulunan Suriyeli göçmenlerin en çok ikamet ettiği iller ise İstanbul, Gaziantep, Şanlıurfa, Adana, Hatay, Mersin ve Bursa olarak sıralanıyor.
Esad Yönetiminin Devrilmesi: 450 Bin Suriyeli Ülkesine Döndü
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, 29 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, Esad yönetiminin devrilmesinin ardından 450 bin 169 Suriyeli göçmenin ülkesine geri döndüğünü bildirdi. Ancak, Suriye’de HTŞ öncülüğünde kurulan hükümetin istikrarı sağlamadığını ve etnik gruplar arasında çatışmaların devam ettiğini vurgulayan uzmanlar, geri dönüşlerin geleceği hakkında belirsizlik olduğunu ifade ediyor.
HTŞ’nin yönetimi ele geçirmesinin ardından Aleviler, Dürziler ve Kürtler arasında yaşanan çatışmalar sonucunda binlerce kişi hayatını kaybetti. Geçen bu zorlu dönem, geri dönüşlerin ne kadar güvenli olduğunu sorgulatıyor.
Göçmenlere “Bekle ve Gör” Politikası Uygulanıyor
İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi Başkanı Metin Çorabatır, HTŞ’nin yönetimi ele geçirmesinin ardından Suriyeli mültecilere “gönüllü geri dönüşler” için bir süre tanındığını belirtti. Çorabatır, “Her aileden bir kişinin ‘git, gör ve ona göre karar ver’ diyerek ülkelerine gitmeleri istendi” dedi. Ancak geri dönüşlerin güvenli olup olmadığı hakkında belirsizlik devam ediyor. Çorabatır, Türkiye’deki mültecilerin mevcut statülerini kaybetmek istemediklerini de sözlerine ekledi.
Çocuklara “Ülkenize Gidin” Deniliyor
Esad yönetiminin devrilmesi sonrası, Suriyeli çocuk mültecilere “Esad gitti, niye hala okulda duruyorsunuz, ülkenize gitmiyorsunuz?” şeklinde baskı yapıldığı iddiaları gündemde. Çorabatır, güvenli bir yaşam ortamı sağlanamadığı için bu yaklaşımın mantıksız olduğunu vurguladı. “Deprem bölgelerinde konteyner kentlerde yaşayan Suriyeli mültecilere ‘Buradan çıkın, şehirde ev tutun’ deniliyor” ifadelerini kullandı.
Zorla Geri Dönüş Formu İmzalanıyor Mu?
Birçok insan hakları savunucusu, geri gönderme merkezlerinde Suriyelilere zorla “gönüllü geri dönüş” formu imzalatıldığını bildiriyor. Göçmen Mülteci Dayanışma Ağı Sözcüsü Yıldız Önen, bu tür uygulamaların insan haklarına aykırı olduğunu belirtiyor. Önen, “Mobil geri dönüş merkezleri neden var? İnsanlar geri gönderme merkezlerine götürülmeden, göç idaresine başvurarak form doldurabilirler” diyerek bu durumun sorgulanması gerektiğini vurguladı.
Sonuç: Gelecek Belirsiz
Sonuç olarak, Türkiye’deki Suriyeli mültecilerin durumu karmaşık bir tablo sunuyor. Geri dönüşlerin artması bekleniyor, ancak Suriye’deki belirsizlik ve güvenlik sorunları bu dönüşleri zorlaştırıyor. Göçmenler, yaşadıkları zorluklar ve belirsizlikler içinde kimliklerini koruma çabası göstermeye devam ediyor. Uzmanlar, bu süreçte insan haklarının gözetilmesi ve güvenli bir dönüş ortamının sağlanması gerektiğini vurguluyor.
