Dünyada isminden kelam ettirmiş Mimar Kent Bilimci ve Yüksek Mühendis Prof. Dr. Ahmet Vefik Alp’in altına imzasını attığı büyükelçilik binasının, Anıtkabir’e benzemesinin altında yatan neden ise tasarımı daha da değerli hâle getiriyor.
Alp’in, 1982 yılında Suudi Arabistan’daki Kral Fahd Üniversitesi’ne davet edilmesi ile de ülkedeki çalışmaları başlıyor. Alp rektör malikânesinden otele, çeşitli villalardan alışveriş merkezlerine kadar birçok projeyi hayata geçiriyor.
Son olarak da Riyad Büyükelçilik binasının dizaynını yapıyor. Alp’in binayı Anıtkabir’ benzeterek tasarlaması aslında Suudilerin Ankara’ya gerçekleştirdiği resmî ziyaretlerde Anıtkabir’i ziyaret etmemeleri yatıyor.
ANITKABİR’İN YAVRUSUNU BAŞKENTLERİNE GETİRDİM
Alp, Suudilere olan kızgınlığının sonucu olarak Anıtkabir’i onların başşehirleri yapıyor.
Üç yıl evvel hayatını kaybeden Alp yaptığı bir açıklamada “Suudiler resmi ziyaret için geldikleri Ankara’da Anıtkabir’i ziyarete gitmiyorlar. Ben de Anıtkabir’in yavrusunu başkentlerine getirdim” diyor.
Suudi Kral Cidde’ye konuşlanmış yabancı misyonları Başşehir Riyad’a getirmek üzere kentin batısında Riyad Diplomatik Kenti kurulmasını emretmişti. Operasyonun mimari ve şehircilik yöneticisi olarak Hitler mimarı Albert Speer’in tekrar mimar olan oğlu getirildi.
Türkiye Riyad Büyükelçiliği Kraliyet Sarayı’nın çabucak yanına yerleştirildi.
Her ülke kendisine ayrılan parsellerde kendi seçtiği mimar ve grubu ile Suudi, Alman teknisyenlerin iş birliği içerisinde çalışıyordu. Hazırlanan elçilik binaları, katı bir yönetmelik çerçevesinde projelendiriliyordu.
T.C. Riyad Büyükelçilik binasının proje onay süreci ise Arriyadh Development Authority, T.C. Dışişleri Bakanlığı ve T.C. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan geçerek başladı ve yapının inşasına 1986’da başlandı.
Türk-Osmanlı klâsik motifleriyle bezenmiş yapı, tekrar ulusal mimarilerimizden de atıflar ile mahallî Arap kültürünün mimari yorumu ile sentezlenerek yapıldı.
Binanın dışında bulunan, Anıtkabir’i andıran geniş bloklar, Suudi-Alman mercileri tarafından en başında istenmese de devrin Riyad Büyükelçisi Umut Arık’ın teşebbüsleri, Cumhurbaşkanı Kenan Evren’in Kral Fahd’a ile görüşmesi sonucunda onay alınıyor.
KRALİYETTEN ÖZEL MÜSAADE ALINDI
Alp o süreçte yaşananları ise şöyle anlatıyordu:
“Kuzey komşumuz ABD Büyükelçiliği Houston, Texas tan dev bir mimarlık şirketi tarafından projelendiriliyordu. Biraz ötede Japonya’yı İTÜ de öğrenci iken ders kitaplarında okuduğum çağdaş mimarinin babalarından Japon Kenzo Tange çiziyordu. Özetle, bu projeyi hazırlamak benim için büyük bir onur olduğu kadar çetin bir imtihan oldu. O periyotta Kral Fahd Üniversitesinde Hoca olduğumdan projeleri hazırlayabilmem için Kraliyet’ten özel müsaade alındı.”
“Projelendirmeye başlarken mimar Speer grubu önümüze bir imar yönetmeliği koydu. Mahremiyet konusu abartılmıştı. Binalara pencere açmak neredeyse olanaksızdı. Pencereleri dış cephe düzleminde oluşturduğumuz kolonadların ardına çekerek bu yasağı kırdık. Fakat diğer bir kaide vardı ki bu bizim elimizi kolumuzu bağlıyordu. Binaların cephe mimarisinin Suudi-Arap tarzına uygun olarak projelendirilmesini istiyorlardı. Beni Riyad’ın çabucak dışında ‘Dirrayyah’ denilen ve Suudiler’in ataları Nejd lerin geçmişte yaşadığı kısmen yıkık yerleşime götürdüler ve ‘İşte bu türlü olacak’ dediler. Hazırladığım projeler Nejd-Arap mimarisinden kimi atıfları içermekle bir arada geniş saçaklarıyla Boğaziçi yalılarımızı ve bilhassa yüksek cephe kolonlarıyla Anıtkabir’i anımsatıyordu. “
PROJEMİZİ EVVEL REDDETTİLER, DEVREYE KENAN CİHAN GİRDİ
“Suudi onama makamı ve Alman danışmanı mimar Speer projelerimizi derhal redderek iade etti. Büyükelçimiz Umut Arık bir yolunu bulup projeleri Fas, Casablanca da İslam Zirvesi’ne gidecek olan vaktin Cumhurbaşkanı Kenan Evren’e ulaştırdı. O sırada Başbakanımız merhum Turgut Özal’dı. İkili görüşme sırasında Sayı Cihan projeleri açıp Kral Fahd’a gösterdi. Kral başını sallayarak projeleri beğendiğini ihsas edince onama en yüksek merciide gerçekleşmiş oldu.
Yaklaşık 15 milyon dolar harcanan projede; büyükelçi konutu (rezidans), kançılarya binası, 7 daireli hizmet bloğu, 24 ünite ve 4 bloktan oluşan lojmanlar olmak üzere toplamda 7 farklı bina mevcut.
Son dönemki Büyükelçi Yaşar Yakıl periyodunda yani 1990 yılında büyükelçilik binası tamamlanıyor.”
patronlardunyasi.com
