Ali Kemal FAZİLET
Arda Tonbul, 14 yaşındaki hayatının baharında bir çocuktu.
Yaşam onun için hiç kolay başlamamıştı.
Daha yedi aylık iken annesini kaybetmiş personel babası tarafından büyük emeklerle yetiştirilmeye çalışılıyordu.
Ancak onun için uygun başlamayan hayat maalesef yeterli de bitmedi.
Geçtiğimiz 9 Ocak 2024 günü Mesleksel Eğitim Merkezi (MESEM) kapsamında İstanbul Büyükçekmece’deki Özkanlar Metal’de tek başına çalışırken başı makineye sıkıştı.
16 dakika boyunca başının makineye sıkıştığı fark edilmeyen Tonbul, ağır yaralı olarak götürüldüğü hastanede beş gün süren ömür savaşından sağ çıkmayı başaramayarak yaşama gözlerini yumdu.
5 günlük hayat savaşı vererek hayata tutunmaya çalıştı. Fakat beşinci gün, beyin kanaması durmayan Arda Tonbul, hayatını kaybetti.
ARDA TEK DEĞİL
Onun vefatının üzerinden iki hafta bile geçmeden bu sefer yaşıtı denebilecek 15 yaşından Erol Can Yavuz, Kütahya Yeni Sanayi Sitesi’nde staj yaptığı mobilya atölyesinde üzerine sunta blokların devrilmesi sonucu hayatını kaybetti…
Yine medyaya yansıya bir haberde Antalya’da kalfalık eğitimi sırasında bedeninin %80’i yanan ve aylarca tedavi gören 18 yaşındaki Beyzanur’un şikayetçi olduğu işyeri hakkında takipsizlik kararı verildiği belirtildi.
Ne Arda ve Tonbul ne de Beyzanur tek değil. Onlar üzere iş kazalarında hayatını yitiren daha birçok çocuk.
21 Aralık’ta Diyarbakır’da klima montajı için götürüldüğü yerde çatıdan düşen Ömer, Konya Ereğli Şeker Fabrikası’nda çökeltme havuzuna düşerek ölen Ulaş, kaporta atölyesinde ağır yaralanarak ölen Ömer bunlardan yalnızca üçü.
2023 İŞ KAZALARINDA 1929 KİŞİ ÖLDÜ, 54’Ü ÇOCUK
İşçi Sıhhati ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG) datalarına nazaran 2023 yılı içerisinde 1929 personel iş kazalarında ömrünü yitirirken bunun en az 54 çocuk emekçiydi.
GÖZLER MESEM’E DÖNDÜ
Yaşanan son olaylar gözlerin Mesleksel Eğitim Merkezleri’ne (MESEM) dönmesine neden oldu.
Çıraklık Eğitim Merkezleri, 2016 yılında örgün ve zarurî eğitim kapsamına alınarak isimleri Mesleksel Eğitim Merkezi’ne çevrilmişti. Ulusal Eğitim Bakanlığı, Mesleksel ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak eğitim veren bu merkezlerde, en az ortaokul mezunu olan öğrenciler kayıt olabiliyor.
Dört yıl süren eğitim boyunca öğrenciler haftanın dört günü okula bir gün de işyerlerinde stajyer ismiyle çalışıyor.
Mesleki eğitime giden öğrencilere ödenen fiyatın 1/3’ü devlet tarafından işyerlerine ödeniyor.
MESEM’lerde yalnızca çocuklar gençler değil meslek edinmek isteyen ileri yaşta şahıslar de eğitim alıyor.
Hali hazırda 1.5 milyon öğrenci buralarda eğitim görüyor.
“STAJ İSMİ ALTINDA KÖLE ÜZERE ÇALIŞTIRILIYORLAR”
Ancak MESEM’lere yönelik eğitimcilerden tenkitler de var.
Bunlardan biri de Eğitim İş Sendikası Lideri Kadem Özbay.
Kadem Özbay
Özbay, MESEM’lerin hem çocuk işçiliğini teşvik ettiği hem de hem de eğitime ayrılması gereken kamu bütçesinin sermayeye transferinin yasal kılıfı olduğunu öne sürerek, “Çocuklarımız, şahsî güvenliğinin de iş güvenliğinin de sağlanıp sağlanmadığını Ulusal Eğitim Bakanı’nın hakikat düzgün denetim etmediği bir yerde staj ismi altında, çocuk yaşta köle üzere çalıştırılıyor. Onları güvensizliğe ve geleceksizliğe iten sistem, biz eğitimcilerin tüm itirazlarına karşın son hız devam ettiriliyor” argümanında bulundu.
Yaşanan iş kazaları öteki taraftan da iş güvenliğine dair soru işaretleri de oluşturdu.
İŞ GÜVENLİĞİ TARTIŞILIYOR
Bu sefer sorularımızı İş Güvenliği Uzmanları Derneği Lider Yardımcısı ve Üsküdar Üniversitesi Öğretim Üyesi Abidin Özler’e yönelttik.
Özler birinci olarak “İş güvenliğine dair tedbirlerde bir gevşeme mi kelam konusu” sorumuza “Bu soruya karşılık verebilmek için elimizde somut bilgiler olması gerekir. Maalesef bu cins bir çalışma yoktur” diye yanıt verdi.
Özler, devamında gelen “Stajyer öğrencilerin peş peşe sorun yaşamasını neye bağlamak gerekiyor? Tedbirler mi yetersiz yoksa bir anlık dikkatsizliklerin sonucu mu kazalar?” sorusuna ise şu halde cevapladı:
“Bilindiği üzere stajyerler okullarda öğrenilen teorik bilgilerin işyerlerinde pratik uygulamalarını yapan öğrencilerdir. Olağanda bu öğrencilere bilhassa tehlikeli işlerde, staja başlamadan evvel hem işyeri ile ilgili oryantasyon eğitimi hem de iş sıhhati ve güvenliği hususlarında eğitim verilerek, işyerine mahsus tehlike ve riskler konusunda bilgilendirilmelidirler. Bunun yanında yeniden bu öğrencilere işyeri doktoru tarafından iş yerinde çalışabileceğine dair muayene yapılarak sıhhatle ilgili mani bir halinin olup olmadığı da gözden geçirilmelidir. Eğitim alan ve muayenesi yapılan stajyer en minimum düzeyde işyerine kabul edilebilir. Yapacağı işe nazaran kullanması gereken ferdî esirgeyici donanımlar da stajyere verilmelidir. Bunun yanında okullarda da iş sıhhati ve iş güvenliği konusunda da öğrencilere hatırı sayılır bir bilgi yüklemesi de yapılmaktadır.”
Abidin Özler
KURUMSAL İŞLETMELERDE İŞ KAZALARI EPEY NADİR
Özler, bilhassa kurumsal bir iş güvenliği kültürü olan işletmelerde iş kazalarının epeyce az gerçekleştiğinin gözlemlendiğini argüman ederek, “Stajyerlere de olağan bir çalışan üzere muamele yapılmaktadır” dedi.
ÖĞRENCİLER UCUZ İŞ GÜCÜ OLARAK DEĞERLENDİRİYOR
Özler, karşıtı durumda olan yani iş güvenliği kültürü yerleşmemiş işletmeler de ise durumun içler acısı olduğunu söyleyerek, şu tezde bulundu:
“Normalde stajyerlere mesleksel eğitim gördükleri mevzularda pratik uygulamalar ile tecrübe kazanması düşünülmüştür. Ama birçok işyerlerinde bu öğrenciler ucuz iş gücü olarak değerlendirilmekte güya bir çalışan üzere iş yaptırılmaktadır. Hayat deneyimi de olmayan stajyer öğrenciler toplum seviyesinde bir türlü oluşturulamayan iş güvenliği kültürünün de olmayışı sebebi ile emniyetsiz hal ve şartlarda iş yürütmektedirler. Gerçek dürüst deneyimi olmayan bu çocuklar maalesef ki çok sık kaza yaşamaktadırlar.”
patronlardunyasi.com
