İran’ın Kerman kentinde, seçkin Kudüs Gücü isimli ünitenin ABD tarafından dört yıl evvel öldürülen önderi Kasım Süleymani;
İran İslam Devrimi’nin birinci yıllarında bu tıp büyük aksiyonlarla sık karşılaşılırdı. Örneğin 28 Haziran 1981’de Tahran’daki bir binaya yapılan hücumda, İran İslam Cumhuriyeti’nin önde gelen 74 yetkilisi ölmüştü. Ölenler ortasında İran İhtilali’nin Ayetullah Ruhullah Humeyni’den sonra en güçlü ikinci ismi olan Başyargıç Ayetullah Muhammed Beheşti de vardı.
Çok değil o ataktan iki ay sonra 30 Ağustos’ta periyodun Başbakanı Muhammed Cevad Bahonar’ın ofisi bombalanmış, Bahonar’ın yanı sıra, Cumhurbaşkanı Muhammed Ali Recai ile altı İranlı hükümet yetkilisi de öldürülmüştü. Bunlar İran’ın iç karışıklıklarıyla ilgili hareketlerdi. Rejim vakitle “oturunca” benzerleri yaşanmadı bir daha.
İran’da yakın vakitte gerçekleştirilen kıymetli ataklar ortasında 2017’de yaşananı atlamayalım. Kelam konusu yıl beş IŞİD mensubu eş vakitli iki atak gerçekleştirmiş, hem parlamento binasını hem de Humeyni Türbesi’ni vurmuştu. Taarruzlarda 17 sivil ölmüş, 43 kişi yaralanmıştı.
KERMAN SALDIRISINI KİM YAPTI?
Ancak dün yaşanan Kerman saldırısı bunlardan çok farklı doğal. Bazıları on dakika ortayla iki patlamadan, kimileri da dört patlamadan kelam ediyor. Yani epey karışık bir durum var ortada. İran hükümeti olayın sorumlusu olarak rastgele bir adresi işaret etmedi şimdi. Üst seviye bir yetkili taarruzun “terör” aksiyonu olduğunu söyledi lakin ardında kimin olabileceği konusunda detay vermedi. “Resmi” sayılacak bir suçlama Kerman eyaletinden bir yetkili tarafından İsrail’e yöneltildi. İran Sıhhat Bakanlığı’nın eski sözcüsü Kianush Jahanpur da toplumsal medya üzerinden bir açıklama yaptı: “Bu kabahatin karşılığı yalnızca Tel Aviv’de, Hayfa’da olmalı.” Bunların dışında İran hükümetinden beklenen sertlikte bir açıklama yapılmadı.
Saldırının gerisinde İsrail’in olması durumunda bu kimseyi şaşırtmayacak alışılmış. Zira İsrail İran topraklarında çok sayıda operasyon gerçekleştirdi. İran güçlerinin bulunduğu diğer topraklarda da, örneğin Suriye’de. 25 Aralık’ta Suriye’de düzenlediği bir hava atağında İran İhtilal Muhafızları Ordusu’nun üst seviye bir kumandanını öldürmüştü. Bu kişinin Süleymani’nin liderliğini yaptığı Kudüs Gücü’nün üst seviye danışmanlarından Razi Musavi olduğu açıklanmıştı. Yani İran İsrail’in daima maksadında. Son yıllarda tam altı İranlı nükleer bilimciyi öldürdü örneğin. Bunların sonuncusu iki yıl evvel öldürülen Muhsin Fahrizade isimli nükleer bilimciydi. Fahrizade, İran’ın nükleer programının mimarlarındandı.
İSRAİL DEĞİLSE KİM?
Ancak kimi uzmanlar Kerman’daki taarruzun ekseriyetle askeri maksatları vuran İsrail’in işi olamayabileceğini ileri sürüyor. Gazze’de binlerce kişiyi öldürmekten çekinmeyen İsrail’in İranlı sivilleri düşüneceğini sanmam lakin bu hareketten İsrail’in ne üzere bir çıkarı olabilir, emin değilim. Hamas’ın 7 Ekim’de başlattığı atağa orantısız reaksiyon veren İsrail’in örgütün başkan takımını “nerede olurlarsa olsunlar” vuracağına ait kararı hayata geçirdiği de biliniyor. İsrail Salı günü Lübnan’ın başşehri Beyrut’ta bir insansız hava aracı hücumunda Hamas başkan yardımcısı Salih el-Aruri’yi öldürdü. Yani dikkati daha çok Hamas’ın üzerindeyken, İran’da bu kadar büyük bir aksiyona girişmesine mana veremiyorum doğrusu.
IŞİD’den kuşkulanan da var, bir öbür lokal kümeden da. İran kısa bir mühlet evvel İsrail kapalı servisi Mossad tarafından desteklenen bir kümesi ortadan kaldırdığını duyurmuştu. Şimdi ortadan kaldıramadığı kümeler da olabilir pekala.
İsrail’in el-Aruri’yi öldürmesi, Gazze’deki savaşın Filistin bölgesinin ötesine geçerek Orta Doğu’yu sarabileceği dehşetlerini arttırmışken, Kerman akınları tansiyonu yeterlice yükseltti.
Gelişmeler vahim. Ancak Hizbullah başkanı Hasan Nasrallah’ın, dünkü pek de sert olmayan açıklamaları, İran’ın büyük bir katliam yaşansa da temkinli açıklamaları tahminen tansiyonu azaltır.
Gerilimsiz bir Ortadoğu olmaz biliyorum lakin…İşte.
