Kuraklıklar, seller, denetim edilemeyen yangınlar ve tropikal fırtınalar… 2023 yılında dünyanın hiçbir köşesi feci iklim olaylarından kurtulamadı.
Yeni bir rapor, yılın mali açıdan en maliyetli 20 iklim felaketini ortaya koyuyor ve dünyadaki nüfuslu altı kıtanın tamamı listede yer alıyor.
Listenin birinci sırasında, ağustos ayında en az 100 kişinin vefatına ve kişi başı 4bin doların üzerinde hasara yol açan şok edici Hawaii orman yangınları yer alıyor.
Ayrıca mayıs ayında Guam’da kişi başına yaklaşık 1.500 dolara mal olan fırtınalar, Yeni Zelanda’daki seller, İspanya’daki kuraklıklar ve Şili’deki denetim edilemeyen yangınlar da öne çıkıyor.
“İklim çöküşü yılı”
Uzmanlar 2023’ü ‘iklim çöküşü yılı’ olarak tanımlıyor ve çok olayları ‘ fosil yakıtların süratle ortadan kaldırılamamasına bağlıyor.
Raporda, dehşetli olayların birçoğunun, ‘ağır maliyete’ sahip olmasına karşın ‘uluslararası ilginin az olduğu’ tabir edildi.
Yardım kuruluşunun CEO’su Patrick Watt, “2023 kayıtlara geçen en sıcak yıl olurken, iklim değişikliğinin tesirleri her zamankinden daha besbelli.” dedi.
insanları, giderek artan çok hava olaylarını, büyük ölçüde fosil yakıtlardan kaynaklanan karbon emisyonlarının neden olduğu gezegenin ısınmasıyla ilişkilendiriyor.
Örneğin, daha sıcak hava daha fazla nem tutabilir; bu da daha ağır yağış ve su baskını manasına gelir.
Fırtınalar da daha şiddetli hale geliyor, zira deniz yüzeyinin ısınmasıyla rüzgar suratları artıyor.
Sıcak şartlar, kuru ve basitçe yanabilen bitki örtüsünden oluşan bir ‘çıra’ ortamı yaratarak orman yangını riskini ve şiddetini artırıyor.
Kişi başına hasar tespit edildi
Rapor için Christian Aid, her felaketin neden olduğu toplam hasarı, etkilenen bölgenin toplam nüfusuna bölerek kişi başına düşen ekonomik yükün bir kestirimini sağladı.
Bu metot, felaketin tesirine ait daha şahsileştirilmiş bir bakış açısı sunarak, sırf toplam ekonomik ziyandan fazla ortalama vatandaş üzerindeki mali baskıyı vurguluyor.
Yardım kuruluşu, doğal afetlerin kişi başına en yüksek maliyetinin ağustos ayında Hawaii’yi etkileyen orman yangınları olduğunu buldu. Bu orman yangınlarının maliyeti kişi başına ortalama 4 bin 161 dolardır oldu.
Christian Aid, listede ‘iklim değişikliği nedeniyle artması muhtemel’ fırtınaların yüksek oranda görüldüğüne dikkat çekti.
Ayrıca, mart ayındaki Vanuatu fırtınası (kişi başı maliyet 947 dolar) ve şubat ayındaki Yeni Zelanda fırtınası (kişi başı 468 dolar) birinci beşte yer aldı.
Öte yandan, listenin 18. sırasında, Freddy Kasırgası olarak bilinen, şubat ve mart ayları ortasında Hint Okyanusu’nun güneyinde hareket ederken hasara neden olan bir kasırga yer alıyor.
Mozambik ve Madagaskar üzere pek çok ülkeyi etkilemesine karşın en çok etkilenen, aralıksız yağmurların yıkıcı su baskınlarına neden olduğu Malavi oldu.
Zengin ülkeler kendilerini koruyor
Christian Aid’e nazaran, ABD üzere daha varlıklı ülkelerdeki beşerler, daha düzgün meskenlere yatırım yapma yahut sigorta yaptırma imkanına sahip oldukları için gelecekteki mümkün çok hava olaylarına daha âlâ hazırlanabiliyorlar. Fakat Malavi üzere daha fakir ülkelerde, güçlü binalar daha az yaygın.
Uzmanlara nazaran, iklim olayları nedeniyle fakir ülkelerdeki felaketlerde daha fazla insan ölüyor.
Depremler dahil edilmedi
Listeyi oluşturan 20 olayın tamamı neden-sonuç açısından iklim değişikliğiyle kontaklı.
Bilim insanları, iklim değişikliğinin zelzelelerin sıklığını etkileyip etkilemediği hakkında bilgi sahibi değil.
Bu nedenle, şubat ayında Türkiye’de yaşanan yıkıcı sarsıntılar ile eylül ayında yaşanan Fas zelzelesi bu listeye dahil edilmedi.
İşte 2023’ün en maliyetli 20 iklim felaketi ve kişi başına verdikleri hasar:
1. Hawaii/ABD (Ağustos) – Orman yangını – 4 bin 161 dolar
2. Guam (Mayıs) – Fırtına – 1455 dolar
3. Vanuatu (Mart) – Fırtına – 947 dolar
4. Yeni Zelanda (Şubat) – Fırtına -468 dolar
5. Yeni Zelanda (Ocak) – Sel – 371 dolar
6. İtalya (Mayıs) – Sel – 164 dolar
7. Libya (Eylül) – Sel – 105 dolar
8. Peru (Nisan) – Sel – 66 dolar
9. İspanya (Nisan) – Kuraklık – 50 dolar
10. Myanmar (Mayıs) – Fırtına – 41 dolar
11. Şili (Haziran) – Sel – 39 dolar
12. Haiti (Haziran) – Sel – 36 dolar
13. Meksika (Ekim) – Fırtına – 35 dolar
14. Şili (Şubat) – Orman yangını – 30 dolar
15. ABD (Haziran) – Fırtına – 25 dolar
16. Çin (Ağustos) – Sel – 23 dolar
17. Peru (Mart) – Fırtına – 20 dolar
18. Malavi (Mart) – Fırtına – 17 dolar
19. ABD (Mart) – Fırtına – 16 dolar
20. Peru (Ocak) – Sel – 9 dolar
