CHP Bursa Milletvekili Kayıhan Pala, TBMM Genel Şurası’ndaki bütçe görüşmelerinde; “Sağlık çalışanları açısından önemli bir refah düşüklüğü var, birçok sıhhat çalışanı maalesef yoksulluk hududunun altında maaşla geçinmek zorunda. “Merkez Bankası Lideri bile İstanbul’da konut bulamadığı için annesinin yanına taşınırken bizim sıhhat çalışanlarımız ne yapsın” diye hepinize sormak isterim” dedi.
TBMM Genel Kurulu’nda 2024 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi, 2022 Yılı Merkezi İdare Kesin Hesap Kanunu Teklifi görüşmeleri devam ediyor. Genel Kurul’da bugün Sıhhat Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve bağlı kuruluşların bütçeleri görüşülüyor. Sıhhat Bakanlığı bütçesi üzerine kelam alan CHP Bursa Milletvekili Kayıhan Pala, şunları söyledi:
“OECD ÜLKELERİİÇERİSİNDE BİZDEN DAHA AZ HİSSE AYIRAN 2 ÜLKE VAR: HİNDİSTAN VE ENDONEZYA; BU, TÜRKİYE’NİN AYIBIDIR”
“Daha sonra tekrar değineceğim fakat 2 makro sorunu paylaşmam gerekir. Birincisi, Türkiye’de sıhhate ayrılan hisse çok yetersiz; ikincisi de bilhassa Sıhhat Bakanlığının bütçesinin dağıtımında problemler var. Ne söylemeye çalışıyorum? Biraz sayılardan yola çıkalım. OECD datalarına bakacak olursak Türkiye’de gayrisafi yurt içi hasıla üzerinden sıhhate ayrılan hisse sırf yüzde 4,3; bunun 3,3’ü kamu kaynaklarıyla aktarılıyor. Bu oran Almanya’da yüzde 12,7; komşumuz Yunanistan’da ise yüzde 8,6. Hasebiyle şayet biz sıhhati ciddiye alıyorsak ve “Sağlık en temel insan hakkıdır” derken samimiysek Sayın Bakan, öncelikle, bu oranın yüzde 8 -en az olmak üzere- yükseltilmesi gerekir. Bakın, OECD ülkeleri içerisinde bizden daha az hisse ayıran 2 ülke var: Hindistan ve Endonezya; bu, Türkiye’nin ayıbıdır.
“SAĞLIK BAKANLIĞI BÜTÇESİ YAKLAŞIK 733 MİLYAR, KAMU HARCAMALARININ YÜZDE 44’ÜNE DENK DÜŞÜYOR VE GENEL BÜTÇE İÇERİSİNDEKİ ORANI DA YÜZDE 6,6”
Sağlık Bakanlığı bütçesi yaklaşık 733 milyar, kamu harcamalarının yüzde 44’üne denk düşüyor ve genel bütçe içerisindeki oranı da yüzde 6,6. Sayın Bakan, bu çok yetersiz, bunu en az yüzde 10 seviyesine çıkarmak gerekir ki atama bekleyen sıhhat çalışanları, refah seviyesi düşük sıhhat çalışanları, hizmete erişemeyen toplum açısından onlara katkıda bulunabilelim. Bu ortada doğal, bu bütçe içerisinde döner sermaye gelirleri yok hasebiyle Sayın Bakan, şayet son konuşmada bize 2024 için SGK ile Bakanlık ortasındaki küresel bütçe sayısının öngörüsünü de verirse şad oluruz. Bütçenin dağıtım tercihleri uygun değil, yanlış dedim. Neden? Bir: Gözetici hizmetlere ayrılan hisse çok düşük. Şayet bir ülkede içtenlikle insanların sıhhatini korumak istiyorsak, hastalanmasınıönlemek istiyorsak evvel esirgeyici hizmetlere yatırım yapmamız gerekir. Siz bütçede kollayıcı hizmetlerin hissesini azaltıp tedavi edici hizmetlere bu kaynağı aktarmaya çalışırsanız burada insanların sıhhati maalesef olumsuz etkilenir. Üstelik de burada Sıhhatte Dönüşüm Programı nedeniyle uzun yıllardır devam eden bir özel bölüme dayanağından de kelam etmemiz gerekir; Sayın Bakan özel hastaneler konusunda çok bilgili. Bakın, 2002’den bu yana özel hastane sayısındaki artış yüzde 111, özel hastanelerdeki yatak sayısındaki artış yüzde 334. Buna rağmen Sıhhat Bakanlığı hastanelerinde yüzde 17’lik bir artış var, Sıhhat Bakanlığı hasta yataklarında artışsa yüzde 47. Münasebetiyle özel kesime önemli bir kaynak aktarılan bir sistem maalesef karşımızda duruyor.
“ŞEHİR HASTANELERİ MAALESEF SIHHAT BAKANLIĞI BÜTÇESİNİ REHİN ALMIŞ DURUMDA”
Ayrıca, kaynak dağıtımdaki problemlerden bir tanesi de kent hastaneleri. Ben şunu çok açıklıkla söyleyeyim: Kent hastaneleri maalesef Sıhhat Bakanlığı bütçesini rehin almış durumda. Bunu Plan ve Bütçe Komitesinde da söyledik, Sayın Bakan dedi ki, “27,5 milyar euro para aktaracağız” Bu paranın nasıl bir para olduğunu, büyüklüğünü sizlerin takdirine sunuyorum. Şu anda 2024 bütçesine koyduğunuz sayı sırf kent hastaneleri için günde 229 milyon TL, nitekim bu çok büyük bir hisse. Burada çabucak şu sayısı verelim: Bakın, 2024 bütçesinde kent hastaneleri için Sıhhat Bakanlığı bütçesinin yüzde 11,4’ü ayrılmış durumda, 18 hastane için. Pekala, geri kalan yüzde 88 ne için ayrılmış? Sayın Bakanın bize verdiği sayılardan kelam ediyorum, geri kalan yüzde 88’in dağıtımını siz yapın; 977 hastane, 8.157 aile sıhhati merkezî, 973 toplum sıhhati merkezî, 3.393 acil yardım istasyonu diye gidiyor, ayrıyeten 852 bin sıhhat çalışanının özlük haklarını da bu bütçeden karşılamak zorundasınız. Münasebetiyle, maalesef, kent hastaneleri önemli biçimde Sıhhat Bakanlığı bütçesi üzerinde yük oluşturuyor.
Gerçekten bilhassa hizmet bedelleri için öylesine büyük sayılar ödeniyor ki kent hastanelerinde, açık söyleyelim bu artık utanç verici bir seviyeye gelmiş durumdadır. Bu yetersiz ve yanlış dağıtılmış Sıhhat Bakanlığı bütçesinin kimi sonuçları var, yıllardır bu sonuçlar var, bu bütçede de tıpkı sonuçların yaşanması kaçınılmaz.
“LİSANS MEZUNU BİR HEMŞİRE, BİR AİLE SIHHATİ MERKEZİNDE, 4 BİN LİRA MAAŞLA ÇALIŞTIRILIYOR”
Aile sıhhati merkezlerinde küme elemanları sıkıntısı var, utanç verici bir süreç, ben bunu birkaç kere lisana getirdim. Lisans mezunu bir hemşire, bir aile sıhhati merkezinde, aile tabibine bağlı yarım gün çalışarak ayda sırf 4 bin lira maaşla çalıştırılıyor; açık söyleyeyim bu hepimizin utancıdır. Bunun önüne geçmek için Sıhhat Bakanlığı bütçesi desteklenmeli, bütçeden birinci basamağa kaynak transferi yükseltilmeli ve aile hekimliği sistemi hakikat düzgün kamucu bir sistem biçimine dönüştürülmeli.
“MERKEZ BANKASI LİDERİ BİLE İSTANBUL’DA MESKEN BULAMADIĞI İÇİN ANNESİNİN YANINA TAŞINIRKEN BİZİM SIHHAT ÇALIŞANLARIMIZ NE YAPSIN”
Bir öbür değerli sorun sıhhat çalışanları. Bakın, bu bütçeyle sıhhat alanındaki eksik istihdamıçözemezsiniz. OECD ülkeleri içerisinde nüfus başına en düşük sıhhat işçisinin çalıştığıülke açık orta Türkiye, halbuki yetişmişçok sayıda elemanımız var. Bize onlarca bildiri geliyor ebelerden, sıhhat teknisyenlerinden, sıhhat idaresi mezunlarından; bu bireyler vazife almayı bekliyorlar, iş bekliyorlar ve Sıhhat Bakanlığının da bunlara gereksinimi var lakin bütçeye ödenek konmadığı için, onlar önemsenmediği için bir türlü bu istihdam alanı maalesef gerçekleştirilemiyor. Sıhhat çalışanları açısından önemli bir refah düşüklüğü var, birçok sıhhat çalışanı maalesef yoksulluk sonunun altında maaşla geçinmek zorunda.
‘Merkez Bankası Lideri bile İstanbul’da mesken bulamadığı için annesinin yanına taşınırken bizim sıhhat çalışanlarımız ne yapsın” diye hepinize sormak isterim. İş yükü fazla; bu, iş memnuniyetini büyük ölçüde etkiliyor, hatta birtakım sıhhat çalışanlarında ve doktorlarda artık “tükenmişlik” diye bir kavram var, şiddete taban hazırlayan bir sıhhat programı var, gelecek telaşı var ve maalesef Sayın Cumhurbaşkanının “Giderlerse gitsin” demesinin üzerinden geleceğini yurt dışında arayan tabip sayısında önemli bir artış var. Buradan bir kere daha Sayın Bakana davette bulunuyorum: Gelin sıhhat alanındaki şu şiddet meselesini çözmek için birlikte geniş kapsamlı bir düzenleme yapalım zira Türkiye’nin buna gereksinimi var. Hastalar açısında bu bütçe problemlidir; finansal mahzurlar var, randevu bulamama var, acil servislere yığılma var.
“BEBEK MEVT SURATI ÇOK YÜKSEK VE VİLAYETLER ORTASINDA ÖNEMLİ BIR EŞİTSİZLİK VAR”
Sağlıklı bireyler açısından da sorunlar var. Ne üzere? Örneğin karşılanmamış aile planlaması muhtaçlığı hala çok yüksek, üstelik son beş yılda arttı ve bu karşılanmayan aile planlaması muhtaçlığı Suriyeli bayanlarda çok daha yüksek; burada önemli bir sorun var. Mamografi taraması bizde maalesef çok düşük, bebek mevt suratı çok yüksek ve vilayetler ortasında önemli bir eşitsizlik var.
