İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Sarsıntı Araştırma ve Uygulama Merkezi’nde (DAUM) gerçekleştirilen bilimsel incelemelerle yurt genelindeki yerbilimsel parametreler de ortaya konuyor. Bu kapsamda merkez tarafından 117 kişinin hayatını yitirdiği İzmir’in Seferihisar ilçesinde 30 Ekim 2020’de meydana gelen 6.6 büyüklüğündeki zelzelenin akabinde Bornova Havzası’nda başlatılan incelemelerde sona yaklaşıldı.
Çalışmalara ait bilgi veren DEÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi ve DAUM Müdürü Doç. Dr. Ökmen Sümer, “Bu projenin sonuçlarına geldik. Tahminen de bu türlü büyük ve kalabalık bir metropol alanında dünyadaki en uzun sismik yansıma kesitlerini aldık. Yerin bir nevi röntgenini çekerek yerin altındaki bilmediğimiz özellikleri, yerbilimsel parametreleri ortaya çıkardık. Havza derin. Havza derin olduğu için sarsıntı dalgalarının o havza içerisindeki yayılım gücü ve deseni farklı. Biz buna ‘Havza etkisi’ diyoruz. Buradan gelen bilgiler üstyapı için inşaat mühendislerine ve zelzele mühendislerine aktarılacak. Daha sonra bilgisayarlar üzerinde sanal zelzeleler yaratarak Bornova Havzası’nın bir sonraki sarsıntıda nasıl davranacağıyla ilgili de bir fikir elde etmiş olacağız ve bütün güvenlik tedbirlerini de bu halde almalıyız. Zelzele, bölgenin yapısının esasen çok sağlam olmadığını gösterdi. Havza derin. Havza derin olduğu için zelzele dalgalarının o havza içerisindeki yayılım gücü ve deseni farklı. Yerbilimsel parametrelerin sonucuna geldik. Projenin bitmesine yaklaşık 1-2 ay kaldı” tabirlerini kullandı.
‘TÜRKİYE PALEOSİSMOLOJİ PROJESİ’NDE 100 FAY İNCELENİYOR’
DAUM’un 15 yıldır değerli projelere imza attığına dikkati çeken Doç. Dr. Sümer, “Bu noktadan sonra da üstüne koyarak, geliştirerek, bu projeleri daha fazla daha çoğulcu bir halde daha tabana yayarak, multidispliner bir biçimde devam ettireceğiz. 6 Şubat sarsıntılarından sonra çok daha fazla sorumluluğumuz olduğunun şuurundayız. Bu noktada da Dokuz Eylül Üniversitesi olarak kıymetli projelere katkı sunuyoruz. Şu anda Türkiye Paleosismoloji Projesi başladı. Bu projede Türkiye’deki fayların zelzele geçmişiyle ilgili bilimsel bilgilerin bir altlığı oluşturuluyor. Devletin kurumları, AFAD ve ilgili bakanlıklarımız, Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü ile bir arada 20’nin üzerinde üniversitenin iştirakiyle çok büyük bir proje başlatıldı iki ay evvel. Türkiye’de 100 tane fay çalışılacak. Bunun içerisinde çok çeşitli kurumlar, üniversitelerimiz olacak, sarsıntı konusunda uzman 90’nın üzerinde akademisyenden oluşan bir takım çalışacak. Önümüzdeki 2 sene içerisinde bu yaklaşık 100 fayın zelzele geçmişleriyle ilgili çok daha değerli datalara sahip olacağız. Dokuz Eylül Üniversitesi olarak da bu projenin içerisinde kıymetli bir iş paketini üstlenmiş durumdayız” açıklamalarında bulundu.
‘DENİZDEKİ VE KARADAKİ FAYLARIN MÜNASEBETİNİ ORTAYA KOYMAYA ÇALIŞACAĞIZ’
İzmir’de vakit zaman meydana gelen sarsıntılara ait değerlendirmede bulunan Doç. Dr. Sümer, “Sığ zelzeleler olabiliyor, derin sarsıntılar olabiliyor. Halk kimilerini daha fazla hissedebiliyor, kimilerini daha az hissedebiliyor. Bunlar bölgemiz için genel karakteristik. İzmir’de beklenen zelzelelerle ilgili çalışmalarımız da var. Karadaki paleosismolojik çalışmalar tamamlanmak üzere. Onların da sonuçlarını yeniden kısa vakitte raporlarımızla paylaşacağız. Bilhassa İzmir’in karadaki faylarını nispeten yeterli biliyoruz. İç ve dış körfezdeki canlı fayların da dataları elde edilmiş durumda. Bilhassa Dokuz Eylül Üniversitesi bünyesindeki Koca Piri Reis Araştırma Gemisi, Türkiye’nin çok disiplinli bilimsel deniz araştırmalarının yapılabildiği birinci gemisidir. Deniz Bilimleri Enstitüsü’nde çalışan arkadaşlarla birlikte elde edilen İzmir’in iç ve dış körfezindeki sismik bilgiler, tahminen de dünyanın en ağır veri setini oluşturuyor. Bu veri setini önümüzdeki dönemde birçok bilim insanıyla bir arada değerlendireceğiz. Denizdeki faylarla karadaki fayların bağını ortaya koymaya çalışacağız. Bilhassa de İzmir’i bekleyen zelzelenin büyüklüğünü hesaplarken, bu fayların birbirleriyle olan münasebetinin kesinlikle ortaya koymamız gerekiyor. Kara ve denizdeki fayların birleşimi kelam mevzusuysa öbür bir projeksiyon, şayet birleşmiyorsa diğer bir perspektif geliştirmemiz gerekiyor” dedi.
SOSYAL SORUMLULUK PROJELERİ
DAUM’da ileriki süreçte bilhassa toplumsal sorumluluk projelerine tartı verileceğini söz eden Doç. Dr. Sümer, “Konunun uzmanları olarak üniversitelerin mevzuya ait bilinçlendirme vazifesini üstlenmesi de gerekiyor. Burada multidisipliner bir perspektifte, toplumun farklı kademelerinde zelzele şuurunun oluşmasıyla ilgili toplumsal sorumluluk projeleri gerçekleştirmeyi hedefliyoruz. DAUM çatısı altında bu türlü bir küme da oluşturacağız. Daha dinamik, daha efektif, daha genç bir takımla, önümüzdeki periyot, daha evvel yapılan tüm işlerin devamını sağlayıp yeni projeler üretmeye çalışacağız” diye konuştu.
