İran’ın 24 saat içinde Irak’ta, Suriye’de, Pakistan’da belirlediği gayeleri, hem füze hem de insansız hava araçlarıyla vurması son derece sıradışı lakin kıymetli bir gelişme. Ülkenin içte de dışta da önemli güvenlik meseleleriyle karşı karşıya olduğu düşünülürse bu oldukça cesaretli tıpkı vakitte da riskli operasyonları neden yaptığını anlamak kolaylaşabilir.
Yandaş medyada elbette İran’a sevgiyle yaklaşılmaz malum, münasebetiyle onların “İran, Hamas-İsrail savaşında prestij kaybetti, ondan bu ülkelere saldırdı” üzere saçmalıklarıyla açıklanmayacak kadar değerli nedenler var İran’ın bu hareketinin gerisinde. Rejimine en ufak bir yakınlık duymadığım İran’ın hakkını teslim etmem gerek. İran’ın artık macera arayan bir ülke olmadığını, halkına memnunluk vermese de “yönetimi kökleşmiş” bir devlet olduğunu görmekte fayda var.
SALDIRININ GEREKÇELERİ
İran bu akınları yapmakta haksız değil. Neden mi?
Aralık 2023’te İran’ın Sistan Beluçistan eyaletinde, Pakistan sonuna yaklaşık 60 km aralıkta bulunan Rask’taki bir polis karakolu silahlı şahıslar tarafından akına uğramış, 11 İranlı güvenlik vazifelisi Ölmüştü. Saldırıyı gerçekleştiren, İran’ın terörist ilan ettiği Sünni Ceyş el Sadil (Adalet Ordusu) idi. Pakistan topraklarında faaliyet yürüten örgüt, İran’ın çoğunlukla Sünnilerin yaşadığı doğu eyaletini İran’dan koparmak isriyor. İran Aralık’taki bu akının intikamını 16 Ocak’ta komşu Pakistan’ın Belucistan bölgesindeki hudut kasabası Panjgur’aa sürpriz bir atak düzenleyerek aldı.
Ocak ayında, ABD tarafından 2020 yılında ölüdürülen Kudüs Gücü Konutanı General Kasım Süleymani’nin İran’ın Kerman eyaletindeki anma etkinliğinde gerçekleştirilen ikiz patlamalar sonucu 94 kişi hayatını yitirmişti. Saldırıyı IŞİD-Horasan örgütü üstlenmişti. İran bu atağın İrail-Hamas savaşından sonra gerçekleştiğini düşünerek İsrail maksatlarını vurma planını devreye soktu. Bu nedenle Irak Kürdistanı Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) başşehri Erbil’i füzelerle, kamikaze insansız hava araçlarıyla vurdu. Irak, İran’ın müttefiki aslında ancak Kürdistan idaresi ABD ile İsrail’e çok yakın. İran İhtilal Muhafızları taarruzlarının İsrail’in dış güvenlik teşkilatı Mossad’ın Erbil’deki “casusluk merkezini” yok ettiğini tez etti.
Gerçekten de Erbil akınında Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ile yakın bağları olan Kürt işadamı Peirev Macid Ağa Dezaei’nin meskeni de vurulmuştu. İran haber ajansı Tasnim atakta ölen Dezaei’nin “Mossad’ın çok değerli bir elemanı” olduğunu, IKBY’den İsrail’e petrol ihracatıyla ilgilendiğini duyurdu. IKBY’den İsrail’e günde 1,03,000 varilden fazla petrol ihraç ediliyor bilindiği üzere.
Aynı gün İran, Suriye’nin cihatçılarca denetim edilen kuzeybatı bölgesi İdlib’e en az dört balistik füze fırlattı. İran, Afganistan’ın doğu vilayetlerinde faaliyet gösteren IŞİD-Horasan örgütü mensuplarının İdlib’de eğitim aldıklarını söylüyor.
İran’ın yaptığı bu. Savunmuyorum, hiçbir ülkenin hudut ötesi operasyonlarını savunmam. Lakin İran’ın münasebetleri bunlar, onu vurguluyorum. Bu bir devlet refleksi. Güvenlik gerekçesiyle Türkiye’nin hudut ötesi operasyonlar yapmasına itiraz etmeyenler İran için de konuşmamalılar.
KRİZ GÜNEY ASYA’YA SIÇRAYABİLİR
Ancak, İran’ın Pakistan’da belirlediği gayeleri vurması bir birinci, Güney Asya’da bir krizin kıvılcımı da olabilir. Fakat gerçek şu ki İran üç coğrafyada birden operasyon gerçekleştirerek birinci defa bu kadar yaygın bir alanda askeri varlığını hissettiriyor. IKBY’nin İran’a savaş açacak hali yok, İdlib’den de açık bir cephe açılmaz İran’a karşı fakat tıpkı vakitte nükleer bir güç olan Pakistan, İran’ın saldırısına karşılık verirse hiç beklenmedik bir yerden felaket bir kriz patlayabilir.
Hamas’la meşgul olduğunu düşündüğümüz İsrail’in Lübnan ile Suriye’de İran’ın, Hamas’ın, Hizbullah’ın başkanlarını ortadan kaldırdığı anımsanmalı. İsrail, savaşı yayma peşinde. Zira Hamas’ı bitiremediği bu savaşa İran’la, Hizbullah’ı çekerek İran/Hizbullah aykırısı batılı müttefiklerini de yanına almak istiyor. Bu ittifaka IKBY’nin de, İran’dan nefret eden kimi Sünni ülkelerin de dolaylı da olsa takviye vermeyeceği ne malum?
O nedenle İran, kendisine yönelik akınların kaynağı olduğunu düşündüğü yerleri vurarak İsrail’le dolaylı olarak savaşıyor.
Artık yalnızca bölge değil, Güney Asya’da Gazze’dir, Kürdistan da.
