Anadolu 1. Fikri ve Sinai Haklar Hukuk Mahkemesi, Elif Şafak’ın “Bit Palas” romanının, Mine Kırıkkanat’ın “Sinek Sarayı” isimli yapıtından intihal içerdiğine hükmetti. Mahkeme, Şafak’a 159 bin lira para cezası ve Doğan Kitap’a 83 bin lira maddi tazminat cezası verdi. Ayrıyeten, kararın mutlaklaşması durumunda “Bit Palas” romanının yeni baskı yapamayacağı ve mevcut baskıların toplatılacağı belirtildi.
YAZAR KIRIKKANAT’DAN AÇIKLAMA: ADALET VUKU BULDU!
Yazar Mine Kırıkkanat, toplumsal medya üzerinden yaptığı açıklamada davada lehine karar çıktığını duyurdu. Kırıkkanat, “Sinek Sarayı” romanı için adaletin yerine geldiğini belirtirken, intihal argümanlarıyla ilgili titiz bir karşılaştırma yapan eksper şurasına teşekkür etti. Birebir vakitte, yaşanan süreçte duyulan manevi zorlukların bir bedelinin olduğunu vurgulayarak, “İntihalcilerin çaldıklarının bedelini ödeme zamanı” sözünü kullandı.
DOĞAN KİTAP’TAN AÇIKLAMA
Doğan Kitap’tan yapılan açıklamada şunlar kaydedildi:
Tartışmalı bir eksper raporuna dayanarak birinci mahkemenin verdiği hukuk dışı kararı büsbütün reddediyoruz. Zira bu karar ne hukukla ne edebiyatla izah edilebilir. Bu haksızlık karşısında üst mahkemeye gerekli itirazımızı yaptık. Muharririmizin haklarını, edebiyatı ve hakikati sonuna kadar hukuk yoluyla savunacağımızı tüm edebiyatseverlerle paylaşıyoruz.
Elif Şafak’ın Bit Palas romanı aleyhine İstanbul Anadolu 1. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’nin, son derece tartışmalı bir uzman raporuna dayanarak verdiği kararı hukuk ve edebiyat ismine asla kabul edilebilir bulmuyor ve reddediyoruz. Elif Şafak’ın bundan 22 yıl evvel yayımlanan romanıyla ilgili Mine Kırıkkanat’ın kasıtlı bir halde ortaya attığı temelsiz ve akıl dışı “intihal” savlarının, edebiyat konusunda yetkinliği belgisiz bir kişinin tartışmalı raporuna dayanarak kabul edilmesi hiçbir hukuksal edebi ve vicdani kritere uymamaktadır. Avukatlarımız karara gerekli itirazlarını vakit geçirmeden yaptılar. Bütün üst mahkeme süreçlerini sonuna kadar sürdüreceğiz. Muharririmizin ve yayınevimizin prestijine ziyan vermek maksadıyla yapılmış bu haksız ve temelsiz teşebbüse karşı her cins tüzel yola başvuracağız. Türk ve dünya edebiyatının kıymetli isimlerinden biri olan Elif Şafak’ın kişiliğine ve muharrir kimliğine yönelik bir taarruzdan ibaret olan bu davanın hukuk ile izah edilemeyeceğine, lakin arka niyetli fikir ve hislerin sonucu olabileceğine inanıyoruz.
TOPLAM 57 LİSANA ÇEVRİLMİŞ MİLLETLERARASI BİR ESER
Yıllardır yayıncısı olmaktan gurur duyduğumuz, Türkiye’nin en kıymetli müellifleri ortasında yer alan Elif Şafak birebir vakitte memleketler arası çapta ismini duyurmuş bir dünya müellifidir. Kitapları 57 lisana çevrilen Elif Şafak dünyanın en değerli yayınevleri tarafından yayımlanmaktadır. Edebiyatın en itibarlı mükafatlarına aday gösterilmiş, değerli mükafatlar kazanmış, “uluslararası edebiyata katkısından dolayı” edebiyat madalyaları almış, seçici konseylerde yer almış, hakkında değerli milletlerarası yayınlarda kapsamlı ve çok sayıda edebi incelemeler yayımlanmış, ismi “BBC-Dünyamızı Şekillendiren 100 Romancı” üzere milletlerarası seçkilere dahil edilmiştir. Dünyanın her yerinde sevgi ve hürmetle okunan bir isimdir.
2002 yılında yayımlanan Bit Palas müellifin beşinci kitabıdır. O tarihten bu yana 49 baskı yapan Bit Palas çok uygun bilinen, medyada hakkında pek çok yazı yayımlanmış, kamuoyunda ve edebiyat dünyasında beğeni toplamış, sevilen bir romandır.
Anlatım biçimi, konusu, kurgusu, karakterleri ve hayal gücüyle edebi bir yapıttır Bit Palas. Yayımlanmasından çok yıl sonra, içinde “Bu kitapta da Beyoğlu’nda Arka Nouveau bir apartman var ötekinde de apartman var, her iki kitapta da sokak kedileri ve çöp bidonları var” diye intihal tezinde bulunmak yalnızca kasıtlı, zoraki ve arka niyetli olarak nitelendirilebilir.
Bu iddiayı pahalandıran “bilirkişi” raporu ise içeriği ve üslubuyla edebiyat ve hukuk ismine ibret verici bir evrak niteliğindedir. Raporu yazan kişinin bu türlü bir davaya katkı sunacak bilgi ve birikimde olmadığı aşikârdır. Ülkemizde edebiyat konusunda onca ehil insan varken, eksperin edebiyat dışı, test kitapları yazıp yayımlayan bir alandan seçilmesi manidardır. Raporu yazan kişinin, edebiyatın temel özellikleri, yaratıcılık, üslup, karakter ve kurgu hakkında kâfi bilgiye sahip olmadığı üzere, “intihal”, “kopyalama”, “esinlenme” üzere tüzel kavramlara da hâkim olmadığı görülmektedir. Son derece belgisiz ölçütlerle iki kitap ortasında “yüzde 5 oranında” benzerlik olduğunu savunan bu sıkıntılı raporda bile iki kitap ortasında bariz bir iktibas olmadığı açıkça itiraf edilmekte ve motamot şu satırlar yer almaktadır: “Davalı tarafından davacı kitabının rastgele bir kısmı ve ya da sayfa ve paragrafı davalı tarafından iktibas edilmediği, başka bir tabirle cümle cümle sayfa sayfa alıntılama yapılmadığı açıktır.”
Ancak “bilirkişi”, rastgele bir kısım, sayfa ya da paragrafta bile iktibas olmadığını açıkça belirttikten sonra, “anahtar kelime” diye bir kavram icat edip, şu sözlerin benzeri olduğunu tez etmiştir: “semt, sokak, kent, İstanbul, Fransa, ünlü bireyler, azınlıklar, kapıcı, travesti, etraf, miras…”
Bu akıl dışı yaklaşımla raftan rastgele herhangi iki romanı elimize alırsak, içlerinde benzeri sözler çarçabuk buluruz. Bu durumda bütün bir edebiyat topluluğunun intihalle suçlanmasının önü açılmış olur. Bu türlü bir haksızlığın beden bulmaması için, bu rapora yönelik itirazlarımızı yaptık; alanında saygın, ehil edebiyatçılar ve bilim insanlarının yer aldığı bir eksper heyeti tarafından her iki kitabın da incelenmesi konusunu talep ettik. Bu talebimizi üst mahkemeye taşıyoruz.
EDEBİYATIN TABİATINA AYKIRI
Raporun dayandığı “sözcük benzerlikleri” üstünden alınmış bu karar, ne yazık ki Türk edebiyatı ve sanatı ismine dehşetli bir tehlike içeriyor. “Sokak”, “kedi”, “apartman”, “çöp”, üzere sözler ve temalar kimsenin monopolünde değildir. Aksi takdirde her cins söz benzerliği ve tematik yakınlık rahatlıkla dava konusu yapılabilir. Edebiyatın tabiatını, yaratıcılığın ve fikir özgürlüğünün ufkunu gözetmeden alınmış bu kararı edebiyat ismine da kınıyoruz.
Alanında son derece saygın ve deneyimli muharrirlerin, edebiyat profesörlerinin ve milletlerarası tercümanların her iki kitabı karşılaştırarak yazdığı onlarca kapsamlı rapor ve inceleme, dava belgesinde yer almaktadır. Bırakın intihali, iktibas ve benzerliğin bile kelam konusu olmadığını vurgulayan bu evrakları ve mahkeme belgesinde yer alan uzman raporu dahil tüm evrakları kamuoyuyla paylaşmaya hazırız.
Yazarımızın ve yayınevimizin kimliğine ve prestijine yönelik bir taarruzdan ibaret olan bu temelsiz davanın hukuk ile izah edilemeyeceğine, lakin düşmanca niyet ve arka niyetin sonucu olabileceğine inanıyoruz. Avukatlarımız karara gerekli itirazlarını vakit geçirmeden yaptılar. Bütün üst mahkeme süreçlerini sonuna kadar sürdüreceğimizi, muharririmizin prestijini maksat alan bu teşebbüse karşı her cins yasal ve türel yola başvuracağımızı kamuoyuna hürmetle duyururuz.
DOĞAN KİTAP’IN ARGÜMANLARA REAKSİYONU: GÜLÜNÇ VE GERÇEK DIŞI!
Davanın birinci duruşmasının akabinde Doğan Kitap, Kırıkkanat’ın tezlerini “gerçek dışı” olarak nitelendirip, “Bit Palas” ile “Sinek Sarayı” ortasında benzerlik olduğu argümanını “kasıtlı, zoraki, arka niyetli ve gülünç” olarak değerlendirmişti. Lakin mahkeme kararı, bu argümanların geçerliliğini yitirdiğini ortaya koydu.
