Medipol Mega Üniversite Hastanesi Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Kısmı’ndan Doç. Dr. Taha Can Tuman, sevinç, ıstırap, memnunluk üzere yaşanılan hislerde insan bedeninin verdiği yansıları bilimsel olarak açıkladı.
Gün içinde karşılaşılan olayların, niyetler yahut anıların, zihnimizde bir dizi fizyolojik ve bedensel reaksiyona yol açtığını söyleyen Doç. Dr. Tuman, “Vücudumuzda sempatik ve parasempatik hudut sistemi tarafından oluşturulan otonom hudut sistemi bulunmaktadır. Sempatik hudut sistemi aktifleştiğinde böbrek üstü bezlerinden adrenalin hormonunun salınımı artar. Sempatik hudut sistemi, sonluluk, öfkelenme, telaş, çarpıntı, terleme, titreme, ağız kuruluğu, göz bebeklerinde büyüme üzere belirtilerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır” diye konuştu.
ÖFKELENİNCE KAN BEYNİME SIÇRADI HİSSİ
Doç. Dr. Tuman, “Öfke anında sempatik hudut sistemi, kan basıncını artırarak kalp atış suratını hızlandırarak bedeni süratli bir reaksiyona hazırlar. Gerilim hormonları, güç düzeylerini yükseltir beyefendisine daha fazla kan akışını dayanaklar. Bu sayede güç düzeyleri artar. Lakin, “keskin sirke küpüne zarar” atasözünde olduğu üzere daima öfke, sıhhate ziyan verebilir. Öfke idaresi ve farkındalık önemlidir” tabirlerini kullandı.
DERİN HÜZÜNDE BOĞAZDA YUMRU HİSSEDİLİR
Doç. Dr. Tuman, “Üzüntü ve ağlama anında kortizol üzere gerilim hormonları salgılanır, sempatik hudut sistemi bedeni savaş ya da kaç moduna hazırlarken, teneffüs değişiklikleri, boğaz kaslarında gerilme ve gerginleşme meydana getirir. Nefes borusunun ağız kısmındaki glotis kası genişleyerek bedene daha fazla oksijen gitmesini sağlar. Bu durum boğazda bir yumru hissiyatına neden olabilir. Bunun dışında öksürük, hıçkırık, çok hava yutma ve çok hava yutmaya bağlı şişkinlik hissi, mide bulantısı görülebilir. Boğazda yumru hissi çoklukla geçicidir, lakin semptomlar daima yahut şiddetli olduğunda tabiple görüşmek gerekir” dedi.
MUTLULUKTAN HAVALARA UÇMA HİSSİ
Mutluluğun bir kişinin duygusal durumunu olumlu tarafta etkileyen ve bir dizi fizyolojik değişikliği tetikleyen karmaşık bir his olduğunu söyleyen Doç. Dr. Tuman, “Beyindeki kimyasal değişiklikler, bilhassa dopamin, serotonin ve endorfin üzere memnunluk hormonlarının salınımındaki artış, kişinin kendini havalara uçar üzere hissetmesine katkı sağlar. Beyin aktivitesindeki artış, odaklanma ve zihinsel güç düzeylerinde yükselmeyle birlikte, fizyolojik rahatlama ve kasların gevşemesi de mutluluğun hissedilmesinde rol oynar. Genel olarak, memnunluk hissi genel âlâ hissetme durumuyla birleşir, güç düzeylerinde artış, olumlu niyetler ve içsel huzur hissiyle karakterizedir” diye konuştu.
HEYECANLANINCA NEFESİN KESİLMESİ
Heyecan halinde, sempatik sistem aktivasyonunun nefes alışveriş suratını artırabileceğini aktaran Doç. Dr. Tuman, “Bu durum, kısa periyodik bir nefes kesilmesi hissiyatına neden olabilir, lakin parasempatik sistemle olağana dönüş sağlanır. Bu nedenle heyecanlanınca nefesimiz kesilmiş üzere hissederiz” sözlerini kullandı.
ANİ KAYIP HABERLERİ VE ISTIRAPTA KALBİN AĞIRMASI, GÖĞSÜN DARALMASI
Doç. Dr. Tuman, “Ani bir kayıp ve açıda sempatik hudut sistemi kalp suratını, kan basıncını ve nefes alış veriş suratını artırır. Bu süreçte göğüs kasları daha fazla çalışarak yorulur. Bu durumda göğsümüzde ağrı, baskı ve daralma hissederiz” dedi.
ÇOK SEVDİĞİNİZ BİRİNİN CANI YANINCA KARINA KRAMP GİRMESİ
Sempatik ve parasempatik hudut sisteminin hem kasılma hem de salgıların düzenlenmesinde rol oynadığını belirten Doç. Dr. Tuman, “Kronik gerilime maruz kaldığımızda ortaya çıkan sempatik aktivasyon ve kortizol salınımında artış mide barsak hareketlerini olumsuz tesirler, istemsiz kasılma, kramp ve karın ağrılarına neden olabilir” diye konuştu.
PANİK HALİNDE YÜREĞİN HOP HOP ETMESİ
Doç. Dr. Taha Can Tuman, “Vücut panik halinde “savaş ya da kaç” yansısını başlatarak kalp atış suratını ve kan basıncını artırır. Bu, bedeni süratli bir reaksiyona hazırlayarak daha fazla oksijen ve güç sağlamayı hedefler. Bu durum bedenin potansiyel bir tehdide karşı hazırlıklı olmasının bir modülüdür. Panik atak esnasında da tekrar sempatik sistem aktivasyonu çarpıntı, göğüs ağrısı, nefes darlığı, titreme, terleme, uyuşma, karıncalanma üzere belirtilerin ortaya çıkmasına neden olur” sözlerini kullandı.
KORKUNCA TÜYLERİN DİKEN DİKEN OLMASI
Doç. Dr. Tuman, “Sempatik hudut sistemi, endişe anındaki bir dizi fizyolojik değişikliği başlatır. Bu süreçte, adrenalin salınımı artar ve kılcal damar etrafındaki kaslar kasılır. Bu kasılma, tüy foliküllerini dikleştirerek tüylerin yükselmesine neden olur. Kollardaki tüylerin diken diken olması, bedenin tehlikeye karşı bir yansısı olarak ortaya çıkar ve çoklukla endişe ya da tasa durumlarında gözlemlenir” diye konuştu.
SEVİNÇ GÖZYAŞLARI DÖKÜLMESİ
Sevinç gözyaşlarında, beden tarafından üretilen endorfin ve öbür memnunluk hormonları üzere kimyasal hususların düzeylerini artabileceğini söyleyen Doç. Dr. Tuman, “Bu hormonlar, gerilim hormonlarının (örneğin kortizol) tesirlerini azaltarak duygusal dengeyi sağlar. Beyindeki duygusal merkezlerin aktive olmasıyla birlikte, otomatik olarak gözyaşı bezeleri uyarılır. Bu, bedenin duygusal bir karşılık olarak gözyaşı üretmeye başlamasına yol açar” dedi.
UTANINCA YÜZÜN KIZARMASI
Doç. Dr. Tuman, “Sempatik hudut sistemi, utandığımızda yahut gerilim yaşadığımızda aktive olur. Bu aktivasyon, yüzdeki kılcal damarların genişlemesine ve kan akışının artmasına yol açar. Zira yüz cildi öbür beden bölgelerine nazaran daha incedir ve altında daha fazla kılcal damar ağı bulunur. Toplumsal fobisi olan bir birey, bir toplumsal ortamda rezil olma ve küçük düşme korkusu yaşadığında yüzünde kızarma, terleme, ellerde ve sesinde titreme, ağız kuruluğu üzere belirtiler yaşayabilir” tabirlerini kullandı.
İĞRENİNCE MİDENİN BULANMASI
İğrenme durumunda mide bulantısının bedenin potansiyel tehlikelere karşı korunma sisteminin bir kesimi olduğunu aktaran Doç. Dr. Tuman, “Sempatik hudut sistemi, yüksek telaş, gerilim yahut iğrenilecek bir durumla kalındığında mide kaslarının kasılması, mide içeriğinin geri hareket etmesi ve mide bulantısına yol açan reaksiyon verir. Tıpkı vakitte yüksek korku ve hüzün, sindirim sistemini etkileyen serotonin seviyelerinde değişikliklere neden olabilir” diye konuştu.
ENDİŞELENİNCE ELLERİN TİTREMESİ
Doç. Dr. Tuman, “Endişe anlarında ellerdeki titreme, bedendeki fizyolojik yansıların bir sonucudur. Sempatik hudut sistemi, telaş durumunda kortizol üzere gerilim hormonlarını salgılar ve adrenalin düzeylerini artırır. Bu hormonlar, kasların kasılmasına ve ellerde titremenin ortaya çıkmasına neden olabilir. Ayrıyeten, gerilim ve kaygı, kaslarda genel bir tansiyona yol açarak ellerde titremeyi tetikleyebilir” dedi.
GURURLANINCA GÖĞSÜN KABARMASI
Doç. Dr. Tuman, “Gururu göğüs bölgesinde hissetmemizin nedeni, sempatik hudut sisteminin, gurur anında kalp atış suratını artırması, kan basıncını yükseltmesi ve göğüs bölgesindeki kasları germesidir. Bu kas tansiyonu, göğsün genişleyerek kabarmasına yol açar. Gurur, çoklukla kişinin muvaffakiyet, özsaygı yahut toplumsal takdir üzere olumlu durumlarla alakalıdır, bu da fizikî olarak kendini güçlü ve özgüvenli hissetme eğilimini taşır” tabirlerini kullandı.
AŞIK OLUNCA KARINDA KELEBEKLERİN UÇUŞMASI
Aşkın bedende çeşitli kimyasal ve hormonal değişikliklere yol açtığını söyleyen Doç. Dr. Tuman, “Vücudun aşka birinci yansısı oksitosin, dopamin ve norepinefrin hormon düzeylerini yükseltmektir. Bu kimyasallar, memnunluk, ödül ve bağlanma hissiyatlarına katkıda bulunabilir. Sempatik hudut sistem aktive olur. Kalp atış suratı artar, kan basıncı yükselir ve bu durum karın bölgesinde kelebek hissinin oluşmasına katkıda bulunur” dedi.
KORKU VE TASADA DİZLERİN BAĞI ÇÖZÜLMESİ
Doç. Dr. Tuman, “Panik atak esnasında yahut bir tehlike ile karşılaştığımızda ortaya çıkan sempatik aktivasyon, daha süratli nefes alıp vermeye neden olur, bununla birlikte kollarda bacaklarda uyuşma, karıncalanma, ellerde ayaklarda soğukluk hissi ortaya çıkabilir. Hastalar başlarının döndüğü, sersemlik hissi yaşadıkları, dizlerinin bağının çözüldüğü biçiminde şikâyetlerini lisana getirebilirler” diye konuştu.
AŞIK OLUNCA GÖZÜN KARARMASI
Doç. Dr. Tuman, “Aşık olduğumuzda yaşadığımız baş döndürücü belirtiler aslında beyinde limbik sistem aktivasyonu ve salgılanan birçok nörotransmitterin aracılık ettiği bir sürecin sonucudur. Başroldeki iki hormondan biri olan oksitosin, bağlılık ve tutkuyu, beynin ödül merkezini uyaran dopamin hormonu ise keyif ve zevk hissiyatını körükler. Bu nedenle aşık olduğumda gücümüz artar, iştah azalır, uykuya dalmakta zorlanırız. Aşık olduğumuzda tıpkı vakitte sempatik sistem de aktive olduğu için bu ağır hislere dikkatin aşık olunan bireye çok odaklanması, çarpıntı, terleme, sıcak basması üzere belirtiler de eşlik etmektedir” sözlerini kullandı.
HAYAL KIRIKLIĞINA UĞRAYINCA BAŞIN ÖNE DÜŞMESİ
Hayal kırıklığının beklentilerin, umutların karşılanmadığı durumlarda yaşanılan ağır hüzün duygusu olduğunu belirten Doç. Dr. Tuman, “Umut bağlanan istekler ne kadar büyükse hayal kırıklığı da o kadar şiddetli olur. Birebir vakitte, duygusal olarak zorlandığımızda, vücut lisanımızla içsel durumumuzu dışa vurabiliriz; bu da başın öne düşmesine ve genel bir “çöküntü” hissine neden olabilir. Depresyonda değersizlik kanıları, özgüvende ve özsaygıda azalma ve bunlara bağlı ortaya çıkan psikomotor yavaşlama nedeniyle yüz tabirinde tasa tabiri, donuklaşma, bakışlarda sabitleşme, öne hakikat eğik bir duruş başı önü eğik gezme, omuzlar düşme, alında kırışıklık ve ağız köşelerinde aşağı hakikat çekilme görülebilir” dedi.
