Çok azımız bir cins fizikî acı hissetmeden hayatta çok yol kat ettik. Birçoğumuz ağrısız bir ömür dilesek de bu his değerli bir hedefe hizmet eder: Bir şeylerin aykırı gittiği iletisini göndermek, böylelikle bedeniniz reaksiyon verebilir ve daha fazla hasarı önleyebilir. Parmağınızı çarptığınız vakitleri düşünün. Muhtemelen, acı çekmenize neden olan yüzeyden çabucak geri çekildiniz. “Hayvanlar acıyı hisseder mi?” sorusuna, çok sayıda ispat sayesinde yanıt verebiliriz: yankılanan bir “evet “… Ve acıyı hissetme biçimleri insanlarınkine çok misal.
Hayvanlar acıyı hisseder mi?
Hollandalı araştırmacıya nazaran, hayvan deneylerindeki başarısız sonuçlar, bilimdeki performans baskısı yüzünden açıklanmıyor. Birçok bilim insanı da, sonuç alınamayan deneyler sırasında yüzlerce hayvanın acı çektiğini yazmaktan kaçınıyor. Bu nedenle, sağlıklı datalar elde edilemiyor.
Hollanda’da yapılan bir araştırmaya nazaran, hayvan deneylerinin birden fazla hastalıkların tedavisi konusunda başarılı sonuçlar vermiyor.
Gereksiz yere tekrar edilen deneyler yüzünden çok sayıda hayvan ölüyor ya da acı çekiyor.
Hollanda 2025 yılından itibaren hayvansız tıbbi deneylerin yaygınlaştırılmasını planlıyor.
Utrecht ve Radboud üniversiteleri ile Hollanda Kalp Enstitüsü’nün ortaklaşa yaptığı araştırmaya nazaran, başarısız hayvan deneyleri konusundaki bilgiler neredeyse hiçbir vakit kamuoyuna açıklanmıyor.
‘Bilimdeki performans baskısı yüzünden açıklanmıyor’
Hollandalı araştırmacıya nazaran, hayvan deneylerindeki başarısız sonuçlar, bilimdeki performans baskısı yüzünden açıklanmıyor. Birçok bilim insanı da, sonuç alınamayan deneyler sırasında yüzlerce hayvanın acı çektiğini yazmaktan kaçınıyor. Bu nedenle, sağlıklı datalar elde edilemiyor.
Araştırmayı yapan iki üniversite ile Hollanda Kalp Enstitüsü, dünyanın her köşesinden bilim insanlarının hayvan deneyi ile ilgili sonuçları gerekirse isim vermeden kaydedebilecekleri bir web sitesi oluşturdu.
Hollanda hükümeti, maymunların tıbbi deneylerde kullanılmasına kısa müddette son verilmesini kararlaştırdı. Bu kapsamda, Avrupa’nın en büyük araştırma merkezlerinden biri olan Rijswijk Biyomedikal Primat Araştırma Merkezi’ndeki (BPRC) maymun deneylerinin yüzde 40 oranında azaltılması benimsendi.
BPRC’deki araştırmalarda yılda 200 – 250 maymun kullanılıyor. Hükümet, bu deneylerde bilgisayar simülasyonu üzere yeni tekniklerin kullanılmasından yana.
Hollanda tıpkı vakitte, 2025 yılından itibaren hayvansız bilimsel deneylerin yaygınlaştırılmasına öncülük yapma kararı aldı. Bu bahiste meclise bilgi veren bilim insanları umutlu konuşuyor.
Bilim beşerlerine nazaran, önemli bir efor harcanması sonucu hayvansız bilimsel deneyler başarılı olabilir. Yapay deri ve bilgisayar simülasyonları üzere alternatifler sayesinde deneylerde hayvanlara duyulan gereksinim en aza indirilebilir.
Hayvanlar bizimle sıradan bir sohbet başlatarak konuşamasalar da memnunluğu, inancı, kaygıyı ve acıyı kusursuz bir formda iletme yeteneğine sahiptirler. Tıpkı bizim üzere hayvanlar da acı hissettiklerinde, kuyruğuna basıldığında uluyan bir kedi üzere bağırabilirler ya da yaralarını yalayan ve daha münzevi hale gelen yabanî bir kurt üzere yaralarını emebilirler.
Hayvanların acı çekmesi o kadar kabul görüyor ki, dünyanın her yerinde onları gereksiz acılardan koruyan refah kanunları var. Hayvan Refahı Enstitüsü (AWI) Çiftlik Hayvanları Programı veteriner danışmanı ve DVM, MA’dan Gwendolen Reyes-Illg, “Çiftlik hayvanlarının insanlara çok misal bir biçimde acı hissettiğine hiç kuşku yok” diye açıklıyor . “Hayvanların beşerlerle tıpkı ağrı reseptörlerine sahip olduğunu ve hudut sistemlerinin de beşerlerle birebir yapıya sahip olduğunu biliyoruz.”
Bir insan, sıcak bir sobaya dokunmak üzere dış yaralanmaların neden olduğu acıyı hissettiğinde, beden birkaç biçimde reaksiyon verir. Öncelikle refleksler hasarın kaynağından uzaklaşmamıza neden olur. Daha sonra nosiseptör ismi verilen duyu nöronları, omurilik boyunca ve beyne yaralanmanın yeri ve yoğunluğu hakkında bilgi göndererek ağrı hissine neden olur. Daha sonra beyin, beğenilen olmayan duyguyu gidermek için güzel hissettiren kimyasal dopamini hür bırakabilir.
Acıya nasıl reaksiyon vereceğinizi etkileyebilecek duygusal bir bileşen de vardır; örneğin dövme yaptıran biri acı hissedebilir, fakat bunun ona hissettirdiği his, kası burkulan bir sporcununkinden farklıdır. Çeşitli çalışmalar, istenmeyen acıya verilen reaksiyonun hayvanlarda birebir formda çalıştığını göstermiştir. Reyes-Illg, “Beyin dalgaları ve fizyolojilerindeki değişiklikler insanlarda bulacağınız değişikliklere çok benziyor” diyor.
Hayvanların acı hissettiğini bilmemize karşın her acıya tıpkı formda müdahale edilmiyor. Bir kedi yahut köpeğe kısırlaştırma süreci uygulandığında, mümkün olduğu kadar az rahatsızlık yaşamalarını sağlamak için onlara anestezi verilir.
Ancak Amerika Birleşik Devletleri’nde ve dünyanın birçok ülkesinde domuz, tavuk ve inek üzere çiftlik hayvanlarına tıpkı nezaket gösterilmiyor. Onlar için ağrı kesicilerin yokluğu, ağrılı prosedürlerin ne kadar yaygın olmasına karşın neredeyse üniversaldir. Tavukların gagaları, hindilerin ayak parmakları kesilir. Domuz eti sanayisinde doğan domuz yavrularının kuyrukları kesilir, iğne dişleri (domuzların doğduğu bebek dişleri) kesilir, kulakları çentiklenir ve erkek domuzlar hadım edilir.
Ne yazık ki hayvanın yarası güzelleştikten sonra acı bitmiyor. Araştırmalar, domuz ve köpeklerin kuyruğunun kesilmesi üzere amputasyona tabi tutulan hayvanların, beden kısmının evvelce olduğu yerde kronik ağrı yaşayabileceğini öne sürüyor. Bunun nedeni, amputasyon bölgesindeki kopmuş sonların güzelleşmeye çalıştığı lakin iyileşemediği vakit ortaya çıkan nöromların oluşumudur. Bu nöromalar haftalarca, aylarca yahut çiftlik hayvanının kısa ömrünün sonuna kadar ağrıya neden olabilir.
Çiftlik hayvanları neden ağrı kesici almıyor?
AWI tarafından geçen yaz yayınlanan bir araştırmaya nazaran tüketicilerin neredeyse yarısı, acı verici prosedürlerin çiftlik hayvanları için standart uygulama olduğunu bilmiyor. Fakat yüzde 87’si, şayet bilimsel araştırmalar hayvanların önemli derecede acı çektiklerini gösteriyorsa, hayvanlara ağrı kesici verilmesi gerektiğini söyledi. Bu şu soruyu doğuruyor: Şayet beşerler yemek için yetiştirilen hayvanların ağrılarının dindirilmesini hak ettiğine inanıyorlarsa, o vakit neden onların ağrıları fark edilmeden ve tedavi edilmeden devam ediyor?
Reyes-Illg, “ABD’de federal seviyede, hayvanlar çiftlikteyken neredeyse hiçbir muhafaza yok ve ağrı kesici ilaç kullanımını gerektirecek hiçbir şey yok” diyor. Araştırmalar, birtakım ilaçların tesirli olduğunu ve çiftlik hayvanlarının refahını güzelleştirebileceğini gösteriyor. Fakat bunun standart uygulama haline gelmesinin önünde hükümetten, sanayiden, ticaret birliklerinden, veterinerlerden ve çiftçilerden kaynaklanan bir kadro mahzurlar var.
Hayvanlara uygulanan rastgele bir ağrı kesici ilacın Besin ve İlaç Yönetimi (FDA) tarafından onaylanması gerekir. Öteki bir komplikasyon katmanı eklemek gerekirse, ilaçlar sadece onaylanmış kullanımını tedavi etmek için verilebilir. Örneğin, antiinflamatuar ilaç olan fluniksin transdermalinin sığırlarda ateşi denetim etmek ve sığırlarda teneffüs yolu hastalığıyla alakalı ayak çürüklüğünden kaynaklanan ağrıyı azaltmak için onaylandığı fakat kastrasyon ağrısını tedavi etmek için kullanılamadığı belirtildi. Ağrı kesici ilaçlar da sırf bir veterinerin nezareti altında uygulanabilir.
Bilim beşerlerine nazaran, önemli bir gayret harcanması sonucu hayvansız bilimsel deneyler başarılı olabilir. Yapay deri ve bilgisayar simülasyonları üzere alternatifler sayesinde deneylerde hayvanlara duyulan gereksinim en aza indirilebilir.
